[192] ocena miniatury: Hanahaki Disease

Tytuł: Hanahaki Disease

Autorka: Jenny

Tematyka: Słodki Flirt fanfiction, dramat

Oceniają: Forfeit i Skoiastel

Już od samego początku podoba mi się twoja narracja. Jest lekko i naturalnie. Widzę też, że panujesz nad tekstem – bardzo dużo informacji wycieka z przemyśleń bohatera, do tego nie są one odklepywane. Zauważyłam jednak, że najpierw zapisałaś imię Dawid przez w, potem za każdym razem pojawiał się w wersji przez v. Powinnaś to ujednolicić.  

Zadowolony Colin zarzucił rękę na moje ramię, aby prowadzić do zatłoczonej sali klubu. – W przypadku tego cytatu nie musisz wspominać, co Colin zamierzał zrobić – wskazuj nie zamierzenie, a osiąganie celu. W końcu główny bohater nie musi już od początku wiedzieć, że Colin będzie go prowadzić (może po prostu facet chciałby się o niego oprzeć?). Lepiej sprawdziłby się również czas dokonany. Sugeruję więc coś takiego:

Zadowolony Colin zarzucił mi rękę na ramię i wprowadził do zatłoczonej sali klubu. 

Może tym razem nie pasował do stroju, który wybrała na dzisiejszy wieczór? – Skoro piszesz: tym razem, to dla mnie staje się logiczne, że chodzi o ten jeden konkretny, dzisiejszy wieczór. Jedno z dwóch dopowiedzeń wystarczy. 

Zaledwie po przejściu kilku kroków zatrzymały mnie długie szpony, zakleszczające się na ramieniu. Zdusiłem chamski komentarz i ze zirytowanym spojrzeniem obejrzałem się przez ramię. – Może i zdusił chamski komentarz, ale myśli – nie musiał. Pokaż to zirytowanie, oddaj je w tekście, postacią i jej narracją. Choć jest poprawnie, brakuje mi trochę wnętrza bohatera oddawanego właśnie w ten sposób. Narracją, w tym jej stylizacją.

Kolejna sugestia:

– Nie, ale nie jestem pewien, czy spotkanie z Pryią to dobry pomysł. Wyglądała na wściekłą przez to, że nie dałeś jej żadnego znaku życia od dłuższego czasu. – Alexy potrząsnął głową z szerokim uśmiechem. – Czemu mam wrażenie, że ta wypowiedź jest mocno intencjonalna, pisana specjalnie pod czytelnika? To długie, bardzo poukładane i przemyślane zdanie, które, moim zdaniem, trochę za dużo zdradza. Poza tym Pryia za chwilę zjawia się w scenie i kolejnym dialogiem dokładnie daje do zrozumienia, że ma o to żal. Na twoim miejscu tu zostawiłabym więc po prostu:

– Nie, ale nie jestem pewien, czy spotkanie z Pryią to dobry pomysł. Wyglądała na wściekłą.

Nie musisz układać tych puzzli za mnie, podpowiadając za mocno. 

Okrągła twarz wydłużyła się, chociaż nie mogłem zdecydować[,] czy była to naturalna zmiana, czy efekt umiejętnego makijażu.

Podoba mi się, jak przedstawiasz moment, w którym Pryia szuka wzrokiem Selene. Nie przekonuje mnie jednak za bardzo to, że pokazujesz jedno spotkanie za drugim – tu ledwo podeszli (od tyłu) Rozalia i Alexy, by do grupy za moment dołączyła (i zaskoczyła Kastiela zza pleców) Pyria, aby zaraz (również gdzieś stamtąd) wyłoniła się kolejna bohaterka. Nie dałoby się tego jakoś urozmaicić, bym nie miała wrażenia powtarzalności? Ona sprawia, że trochę się nudzę.

Poodskakiwała podekscytowana, nie przejmując się, że tylko Alexy chroni ją przed upadkiem. – Podskakiwała. 

– Patrzcie[,] kto łaskawie wrócił na stare śmieci! 

Na fragmencie odkrytego ramienia i obojczyku wił się czarny tusz tatuażu znaczącego skórę. – Tatuaże z reguły są na skórze, nie musisz tego dopowiadać. Zresztą zauważyłam, że – pomimo iż lekkości ci nie brakuje – lubisz być dość łopatologiczna i czasem tłuczesz mnie oczywistościami po głowie. Gdybym chciała być upierdliwa, wymieniłabym tego więcej, na przykład:

Zatrzasnąłem i odłożyłem na uboczu futerał, aby nikt przypadkiem nie uszkodził bezcennej gitary, znajdującej się w środku. – Gdyby gitara nie była w środku, bohater nie wspomniałby o tym, że z powodu bezpieczeństwa gitary odkłada na bok pusty futerał.

Pryia nie zdążyła otworzyć ust, gdy usłyszałem głos osoby, w którą się tak wpatrywała. – W sumie w tym momencie Kastiel jeszcze się nie odwrócił, więc de facto nie powinien mieć pewności, że odezwała się dokładnie ta sama osoba. 

Po prostu stałem, czując serce obijające się boleśnie o żebra. – Rozumiem, że to dość obrazowe, ale... nie. Serce jest za mostkiem, więc nie będzie się tłukło o żebra. 

Nawet jeśli przez tyle nocy myślałem, jak mogłoby wyglądać nasze ponowne spotkanie[,] i planowałem[,] co mógłbym zrobić, teraz nie miałem pojęcia, jak się zachować. 

Instynktownie objąłem ją ramiona, przyciskając do torsu. – Chodziło ci o objąłem ją ramionami? A może objąłem jej ramiona?

Nie ma znaczenia[,] czy grecki, [przecinek zbędny] czy rzymski. – Pierwszy przecinek jest obowiązkowy, ponieważ czy pełni funkcję partykuły wprowadzającej zdanie podrzędne. Drugi natomiast jest zbędny, ponieważ czy to spójnik łączący zdania współrzędne [źródło – przykład prof. Miodka: Zapytał, czy napije się kawy czy herbaty, czy wody].

– After party z zespołem Crowstorm? Odpowiedź chyba jest oczywista, co[,] Morgan? – zaśmiał się Alexy. – Domyślam się, że to nazwa zespołu; wyszło nienaturalnie. Może:

– After party z Crowstorm?

Albo:

– After party z Crowstormami?

Tak czy siak, kontekst pozostaje. 

Nie odrywałem spojrzenia od Luny, która zwróciła swoją uwagę na Pryię, jakby to od niej zależała decyzja dalszego wieczoru.(...) 

Pokręciłem głową, a Selene nie powstrzymała śmiechu i szturchnęła ją łokciem. – Szturchnęła łokciem Pryię czy głowę Kastiela?

Głos Steve’a przedarł się przez mój ostry kaszel. Chłopaki od razu przestali grać i mogłem odsunąć się jeszcze dalej od mikrofonu, aby podeprzeć się o ścianę. Klatka piersiowa paliła ogniem od wysiłku, jaki wkładałem, aby wykrztusić ciężar zalegający w płucach, jednak bezskutecznie[.] Oparłem się o ścianę, próbując złapać płytkie oddechy i pozbyć się duszności. Ktoś dotknął mojej przygarbionej sylwetki, podając butelkę z wodą. Z trudem wypiłem mały łyk, aby złagodzić ból w gardle, nie przestając dociskać pięści do mostka. – Potwornie brakuje mi w tym emocji. Bohater nawet nie zastanawia się skąd ten kaszel; jest zmęczony, ale nie myśli tak, by było to widać. Nie widzę frustracji, jakiejś obawy, czegokolwiek. Dobrze obrazujesz to stanem zewnętrznym bohatera, wewnętrznie jest poprawnie, ale… sucho. Spotkanie z Selene powinno być bardziej dynamiczne. Używasz długich zdań charakterystycznych dla sceny pasywnej, może spróbuj pokazać te nerwy i zaskoczenie krótkimi zdaniami? Jak bohater myślałby w stresie? Jego przemyślenia na pewno byłyby bardziej chaotyczne, urywane – nie myślałby pełnymi, okrąglutkimi zdaniami. 

„Oddychaj. Po prostu oddychaj.

To nic takiego. Zaraz przejdzie”. – Po co ta kursywa? Masz narrację pierwszoosobową; drugie zdanie – jak pierwsze – to też próba przekonania samego siebie, że wszystko jest okej. Jedno zdanie nie różni się więc zbytnio od drugiego, a w drugim kursywy już nie ma. 

Chłopaki od razu przestali grać i mogłem odsunąć się jeszcze dalej od mikrofonu, aby podeprzeć się o ścianę. Klatka piersiowa paliła ogniem od wysiłku, jaki wkładałem, aby wykrztusić ciężar zalegający w płucach, jednak bezskutecznie[.] – Nie rozumiem, dlaczego Kastiel nie mógł się odsunąć, kiedy grali. 

Podkreślenie to kolejna oczywistość. Przecież widzę, że bohater kaszle i się wysila, ponieważ podpiera się i odczuwa ból, i nie potrafi przestać. Po co mi podane pod nos uzupełnienie tego obrazka, skoro dawno uzupełniłam go sobie samodzielnie, bez twojej pomocy? 

Opisujesz na początku kolejnej sceny moment, gdy Kastiel się dusi, ale w jego głowie widzę pełne, ładne myśli. Przecież powinien być w szoku, a nie myśleć długimi, pięknymi zdaniami wielokrotnie złożonymi. Gdybyś się, autorko, dusiła, czy składałabyś o tym w głowie właśnie takie zdania?

– Co to ma być, Kastiel? Ile razy powtarzałem ci, że masz rzucić te cholerne pety? – syknął.

– Rzuciłem trzy lata temu – wykrztusiłem słabym głosem.

– Więc co się dzieje? To już trzeci raz dzisiaj! – Śmiem sądzić, że skoro bohaterowie spędzają ze sobą dużo czasu – grają trasy, imprezują, robią próby, to Steve (szczególnie jako ich menadżer, który spędza z nimi czas, obserwuje ich, zna ich dość dobrze) dawno sam dostrzegłby, że ktoś trzy lata nie pali. Trzy lata to szmat czasu.

Chcecie zostać w tyle[,] wasza sprawa! – Przecinek lub myślnik (choć sugeruję to pierwsze, bo myślnik w dialogu może być mylący).

Moment kłótni również jest nieemocjonujący. Niby ktoś krzyknął, niby inny go uspokaja, ale czytam o tym jak o piciu popołudniowej herbatki. Krzyczą, syczą, mruczą pod nosem, ktoś trzasnął drzwiami i… to koniec. Brakuje mi tu dynamiki. Może więcej odruchów postaci? Więcej krótkich zdań w przemyśleniach bohatera? Początkowa scena duszenia na pewno wpłynęłaby na odbiór tekstu, nawet jeśli dalsza część pozostałaby mniej dynamiczna. 

Poczułem się odrobinę lepiej na myśl o niej. – Pokaż mi to. Czemu po wspomnieniu w myślach dziewczyny, co, swoją drogą, wyszło ładnie i naturalnie, Kastiel nie może głębiej odetchnąć, rozluźnić nieco mięśni twarzy, cokolwiek? Przecież to zdanie, które napisałaś, świadczy o tym, że Kastiel pomyślał, że pomyślał. Pamiętaj, jesteś w głowie bohatera – piszesz wprost jego myśli. 

Krótki spacer chociaż odrobinę załagodził palące uczucie. Przynajmniej do momentu, gdy nie zobaczyłem jej niebieskich włosów przy barze. Serce znowu zaczęło walić jak młotem, a duszące uczucie uderzyło z podwójną mocą. Ledwie zwalczyłem odruch, aby wybiec z baru do chłodnego azylu świeżego powietrza. Zacisnąłem dłonie w pięści, rozluźniając je stopniowo wraz z wypuszczonym powietrzem, które udało mi się nabrać. – Zastanawia mnie ta narracja. Jest dość dramatyczna, głównie przez użycie nacechowanych słów, ale… z tego, co mi wiadomo, Kastiel poetą nie był. Skąd w jego narracji takie piękne, emocjonalne frazesy? To wszystko jest bardzo poprawne i ładne, ale nie pasuje mi do bohatera, którego znam z kanonu.

Biorąc pod uwagę ilość twoich zajęć przez ostatnie dwa tygodnie, nie miałaś szans, aby tego zrobić. – (...) aby to zrobić. 

– A co[,] gdybym dłużej nie piła longów?

Nie ważne[,] czy jako dziewczyny, [przecinek zbędny] czy przyjaciółki.

Trójka dzieciaków podczas pierwszych, [przecinek zbędny] wspólnych wakacji na farmie rodziców Lysandra. Razem z Luną uwiesiliśmy się na [jego] szyi Lysandra, gdy próbował nam pokazać swojego ulubionego królika. Leo uchwycił moment tuż przed wystraszeniem zwierzaka i ugryzieniem Lysa. Chwila, gdy wszyscy byliśmy radośni. Moment beztroski, który zdawał się być oddalony o wieki, a nie kilka lat. 

Otworzyłem oczy i niechętnie wróciłem do teraźniejszości. – Przejście do wspomnienia ze zdjęcia wyszło bardzo zgrabnie, naturalnie. Aż się uśmiechnęłam pod nosem; pierwszy raz, odkąd czytam, poczułam też jakieś emocje. 

Nadal momentami niepotrzebnie używasz kursywy, by następnie napisać kolejną myśl bez użycia jej. Cały czas czytamy myśli Kastiela, pamiętaj. 

Objęła mnie mocno i położyła podbródek na moim ramieniu, gdy nie spojrzałem na nią. Oddech uwiązł mi w gardle i potrzebowałem kilku zbyt długich sekund, aby odwzajemnić uścisk. Skutecznie marginalizowałem ból w klatce piersiowej dzięki rozmowie, ale przez słaby zapach jej cytrusowych perfum znowu zacząłem się dusić. Walczyłem, aby nie poddać się silnej potrzebie pozbycia się tego uczucia. – Co to znaczy marginalizowałem ból? Co robił Kastiel? Jak walczył? Dla mnie to wszystko to jedynie puste słowa.

Musisz zdecydować. Albo kaszel jest faktycznie duszący i Kastiel mocno skupia się, by z nim walczyć i robi to na różne sposoby, albo to wszystko nie ma miejsca i rozmowa przechodzi sobie w miarę płynnie, a Kastiel się nie dusi. Nie da się zjeść ciastko i mieć ciastko – nie narobić w opisie i oddać trudny stan bohatera, wywołując w czytelniku emocje. 

Nie zareagowałem, gdy położyła ostrożnie dłoń na moim ramieniu. Wypuściłem powietrze i znowu zaczerpnąłem płytki wdech. Z wysiłkiem udało się wyostrzyć obraz i zobaczyć jej zmartwioną twarz. – O, dopiero tu oddajesz, że bohaterowi wyostrzył się obraz, ale nie zarejestrowałam momentu, w którym się on rozmył. 

Im dalej czytam ten fragment, tym pod względem emocji i stanu wewnętrznego bohatera jest lepiej. Pojawiają się krótkie polecenia, które Kas sobie wydaje, oraz pytania retoryczne, w zachowaniu postaci widać też, że słabnie i poddaje się (wywraca chociażby szklankę; Luna zauważa, że zbladł). I to jest dobre, widać, że musiałaś się do tej sceny rozkręcić. Jedynie początek był dość suchy i nad nim bym popracowała. 

Kastiel nie pozwala Lunie iść ze sobą i reaguje na jej pomoc agresywnie – krzyczy. Pasuje to do charakteru kanonicznego, ale nie potrafię też udawać, że nie domyślam się wątku ukrywania przed wszystkimi Bardzo Poważnej Choroby. A przewidywalność rzadko kiedy sprawia czytelnikowi frajdę.

Mam też pod tym względem zastrzeżenia do narracji. Kas wprawdzie nie musi łopatologicznie myśleć niczego w stylu: Oni nie mogą wiedzieć, że mam raka i zostało mi kilka miesięcy, ale jednocześnie w narracji pierwszoosobowej jestem w bohatera głowie i czytam jego myśli, które powinny być konstruowane naturalnie, a naturalnym jest, że bohater, jeśli coś wie lub się czegoś domyśla, to sztucznie nie ukrywa tego przed samym sobą. Tu jednak tak czuję: Kastiel krzyczy na Lu i nie zastanawia się nad swoją reakcją, nie myśli o tym, by Luna nie domyśliła się jego złego stanu, bo po co miałaby się martwić. Tymczasem ja widzę, że Kastiel krzyczy na Lunę, ale dlaczego…? Tego nie mówisz, o tym nie myśli, nie ma nawet wyrzutów sumienia, że na nią krzyczy i jest nieprzyjemny, dostaję więc pod nos obraz bohatera-nerwusa, gdy jednocześnie cała narracja w najmniejszym stopniu nerwowa nie jest – wręcz miła, grzeczna i momentami poetycka. To mi się gryzie. 

Niedawno chwaliłam cię za poprawiony realizm sceny i zachowanie Kastiela, ale końcówka jednak też budzi moje wątpliwości:

Uspokój się. Oddychaj. Płytki wdech.

– Nie ma sensu, żebyś ze mną szła. Wieczór taneczny za chwilę się zacznie. I żadna z was nie wmówi mi, że to nie ma znaczenia. Widziałem, jakie byłyście podekscytowane, gdy opowiadałyście o tym po koncercie. – Niby Kastiel się tak dusi, podrażniony przez perfumy, że każdy krok w tył go ratuje przed wybuchem kaszlu, a jednocześnie mówi długie i ładne zdania. Przez to nie mogę uwierzyć, że aż tak się męczy. 

Rozmasowując ostatnie echa bólu w klatce piersiowej, wsłuchałem się w stłumione dźwięki salsy. – Nie podoba mi się to zdanie. Jest ładne, ale sztuczne. Kto tak myśli? Czy Kastiel ma zadatki na poetę? Nie kupuję tego, strasznie górnolotne, że aż przesadzone. Poza tym trochę śmieszne, bo ostatecznie wyobrażam sobie takie małe rączki wystające z jakichś narządów wewnętrznych i głaskające biedne płucka. 

Trochę nudzi mnie to, że ten kaszel trwa tak długo. Piszesz o bólu w płucach na przeróżne sposoby przez kilka akapitów, praktycznie całą scenę. A przez to, że mocno się nad tym rozwodzisz, mam wrażenie, że do tej pory w opowiadaniu nie wydarzyło się jeszcze nic innego – pomijając pierwszą scenę (i witanie się ze wszystkimi od tyłu), Kastiel tylko... kaszle. 

Zadałam sobie teraz pytanie: Okej, Sko, ale czego oczekujesz po miniaturze-dramacie? I odpowiadam na nie: nie wiem. Naprawdę nie wiem. Może jakiejś wartkości? Chociażby tego, aby nie roztrząsać niezdiagnozowanego kaszlu przez sześć stron – prawie jedenaście tys. znaków. Domyślam się, że to ważny wątek zwiastujący chorobę, ale czuję, że walisz mnie nim jak obuchem po głowie, a jednocześnie za mało tu innych rzeczy, aby dopiero co zarzucona sugestia przestała nią być, a stała się poważnym objawem. Zdecydowanie wolałabym dostać kilka scen, w których jakiś kaszel zaczyna być coraz poważniejszy (i w czasie których widać też inne elementy życia Kastiela, dzięki którym mogłabym poznać lepiej tego bohatera, by na końcu mu współczuć; zbudowałabyś tym background, aby czytelnik emocjonalnie zżył się z postacią, dałabyś nam czas na poznanie się). Tymczasem tu mamy po prostu długą scenę kaszlu, w której bohater kaszle, kaszle i kaszle, i kaszle coraz bardziej, nie ma nic pomiędzy, co odwróciłoby wystarczająco moją uwagę od tego jednego wątku. Dlatego zdążyłam się nim zmęczyć i mam silne wrażenie monotematyczności, jakbyś na siłę wcisnęła mi tę informację o chorobie do głowy. Choć prawidłowo dozowałaś ją coraz mocniej (bo aż do krwi), to działo się to na przestrzeni jednej sceny, która trwała sześć stron. 

Dobry zwrot akcji! Szczerze zaskoczyłaś mnie pocałunkiem, zupełnie się go nie spodziewałam. Podobała mi się reakcja Kastiela – wyszło bardzo naturalnie. Wreszcie zaciekawił mnie wątek relacji między bohaterami. Do tej pory tłumił go… kaszel.  

Gdyby nie ściana, która jakimś cudem był niedaleko, osunąłbym się na ziemię. – Osuwanie po ścianie to kolejna powtarzająca się czynność. Parę zdań wcześniej na zewnątrz było to samo, w studio też. Czuję, że brak ci pomysłów, a to udowadnia tylko, że za długo już ciągniesz jeden temat. Wiem, że ściany są wszędzie i łatwo się o nie podeprzeć, ale czuć mocną powtarzalność, co nieco irytuje. (W kolejnej scenie bohater osuwa się po wyspie kuchennej).

– Dałeś mi zapasowe klucze. Chyba, [przecinek zbędny] że już o tym zapomniałeś? Tak jak o tym, że są ludzie, którzy chcieliby wiedzieć, czy jeszcze żyjesz!

Świetnie. Wręcz kipiała ze złości. – I znów – pokaż mi to inaczej niż krzykiem dziewczyny. Wiem, że Kastiel widzi zdenerwowaną Pryię, ale mógłby zwrócić uwagę na coś, co poskutkowało jego wnioskami o wkurzeniu. Brakuje mi odruchów innych postaci. Kastiel wciąż się dusi i mamy bardzo dużo opisów jego zachowania, za to wszyscy wokół zdają się wiecznie stać w miejscu. 

Docisnąłem dłoń do mostkach, biorąc głęboki oddech. – Mostka. 

Może zdarłem je podczas kaszlu i nie potrzebnie panikuję. – Niepotrzebnie. 

Uniosłem jedną powiekę, aby przyjrzeć się Pryii. Była blada, a jej twarz wyrażała czyste przerażenie. Odwróciła wzrok (...). – Jej twarz odwróciła wzrok? I nie bardzo podoba mi się podkreślenie. W tym przypadku znacznie lepiej byłoby pokazać, z czego się bierze ten wniosek.

Zerknąłem na nią, unosząc brew i nalewając sobie kolejną szklankę wody[.]

Powiedz, że to nie jest to[,] o czym myślę?

Przyznam szczerze, że nie zrobiłam researchu i nie sprawdziłam znaczenia tytułu miniatury. Wręcz założyłam, że może to być nazwa czegokolwiek w opowiadaniu, nawet postaci. Myślałam, że ta niezapominajka to metafora albo przywidzenie, serio. Słyszałam o hanahaki, jednak nie pod taką nazwą, ale… cieszę się, że tak wyszło. Dzięki temu nie zaspoilerowałam sobie opowiadania, a, spójrzmy prawdzie w oczy, wiedząc, czym jest hanahaki, fabuła byłaby od razu mi znana, właściwie od pierwszego kaszlu. Jednak robiąc research zauważyłam, że kwiaty są momentem, gdy choroba jest w stadium zaawansowanym, zaś początki choroby objawiają się w płatkach kwiatów. U ciebie najpierw pojawiła się niezapominajka, potem czytamy o płatku róży… Może lepiej się temu przyjrzeć? Rozumiem, że kwiat niezapominajki jest mniejszy niż płatek róży, ale warto się trzymać schematu. Chyba że jest inne źródło (sprawdziłam trzy), które mówi o dowolności lub specjalnie to zmieniłaś. 

I tak nie byłby w stanie nic na to poradzić, [przecinek zbędny] ani powiedzieć mi czegokolwiek więcej niż to[,] co znalazłem w Internecie.

Ledwie usłyszałem, gdy wykrztusiła ciche pytanie:

– To Selene, prawda?

– Nie wiedziałem, że to takie oczywiste. – Przeczesałem włosy, starając się ukryć zażenowanie. – Akurat to jest mocno widoczne, szczególnie po tym, gdy Kastiel powiedział Selene, że żałuje zerwania. 

Teraz lepiej rozumiem, dlaczego się tak dziwnie zachowywałaś podczas ostatnich spotkań. Bałaś się, nawet jeśli nigdy nie miałaś czego. – Jak dziwnie? Czemu dowiaduję się o tym teraz? Dlaczego Kastiel nie zwrócił na to uwagi? Ile spotkań nam przedstawiłaś, dwa, trzy, licząc to obecne? Czemu Kas teraz to wie, a wcześniej nic o tym nie pomyślał? 

Widzisz, to jest idealny motyw, którym można by uzupełnić tę miniaturę – między sceną próby a jej rozwinięciem w rozmowie z Selene. Wtedy też nie miałabym takiego wrażenia, że czytam opowiadanie o kaszlu, a relacje damsko-męskie są gdzieś na dalszym planie. 

Zamilkłem, na chwilę, nie widząc czy powinienem kontynuować. – Nie wiedząc.

Przecież odwzajemnienie uczucia, [przecinek zbędny] nie może być jedynym lekarstwem. 

Czułem dłoń Pryii na ramieniu, gdy patrzyła[,] jak razem z krwią wypluwam z siebie kolejne płatki róż i niezapominajek. Dopiero gdy wypełniłem nimi garści, duszenie chociaż na chwilę ustało i z trudem mogłem ponownie łapać płytki oddech. Nie byłem w stanie zaprotestować, gdy Pryia uniosła się i zabrała kwiatki z moich dłoni. – Czy to higieniczne? Wyobrażam sobie, jak te kwiatki muszą być… brudne i klejące. Gdyby je chociaż wypluwał na jakąś chusteczkę… 

Nie wiem[,] czy to najlepsza rzecz (...). Niemrawo grzebałem w swojej porcji, czując[,] jak gardło zawęża się na samą myśl o przełykaniu czegoś innego niż płyny. Pomimo tego zacząłem jeść, czując[,] jak Pryia zerka coraz bardziej zaniepokojona.

Zaśmiałem się cicho, przechodząc w lekki kaszel i wypluwając kilka zawilców, które schowałem do kieszeni. – Czemu on te kwiatki chowa ciągle do kieszeni? (Swoją drogą to kolejny powtarzalny motyw). Rozumiem, że robił tak w studio, żeby nikt tego nie zobaczył, ale w domu? I naprawdę dziwne, by on je wykrztuszał takie nienaruszone, czyste i nieobślizgłe chociażby od własnej śliny. Aż mi się przypomina ta reklama jogurtu, gdy zamaczasz w nim łyżeczkę, a w kolejnym kadrze jest czysta od spodu. No niewykonalne – tak po prostu. 

Zastanawia mnie w ogóle, skąd bohater wie, jakie kwiatki wypluwa. Zdążył w czasie tych trzech tygodni przestudiować jakąś encyklopedię? Kas, z tego co wiem, nie interesuje się ogrodnictwem. 

Kolejna scena i już jesteśmy u Lysandera. Żałuję, że tak bardzo marnujesz potencjał wprowadzonej choroby. Bohaterowi przeszkadza na pewno w realnym życiu (widzę, że wykrztusza kwiatki dość często), a ty nie ukazujesz tego inaczej niż poprzez jego leżenie i picie herbaty. Jak przebiegła droga? Jak ludzie reagowali na widok krztuszącego się kolesia, który po każdym kaszlnięciu obsesyjnie chowa rękę do kieszeni? Czym podróżował Kas? Autobusem? Samochodem? Przecież sam nie prowadził. Lysander po niego przyjechał? Szkoda, że do głównego wątku nie dobudowujesz tła, w którym tkwi niesamowity potencjał. W końcu piszesz o mitycznej chorobie, którą ludzie znają, a jednak nie wierzą w nią. Brakuje mi wątku z tym powiązanego, by opowiadanie nabrało głębi. Jednocześnie wiem, że to miniatura, a nie wielorozdziałowa produkcja, ale i takie nie muszą być jednoliniowe i powtarzalne. 

Zrobiłem mu miejsce na ławce i przyjąłem od niego kolejny dzisiaj parujący kubek. – Parujący kubek jest kolejnym powtarzającym się elementem. Dopiero Pyria dwa razy podała go Kastielowi, a teraz Lysander. Tekst jest zbyt krótki, żeby nie rzucało się to w oczy. 

Śmiech szybko zmienił się w kaszel. Zamknąłem oczy, dociskając dłoń do mostka, podczas gdy druga wypełniła się drobnymi białymi kwiatkami. Jaśmin, który męczył mnie przez ostatnią noc i nie pozwalał spać. Krtań zacisnęła się na wspomnienie duszenia, które czeka mnie zaledwie za kilka chwil, gdy wrócę do sypialni. Nie dam rady. Nie kolejny raz. Przecież musi być chociaż przez chwilę lepiej.

– Catherine kocha jaśmin. – Kto wypowiedział te słowa: Kastiel czy Lysander?

Aż chciałoby się odpowiedzieć: to proszę, częstuj się i idź jej zanieść. 

Wyrzuciłem kwiatki do wody, patrząc przez chwilę, jak wirują na wodzie, zanim odwróciłem się na pięcie, aby wrócić do domu. Ścisnąłem uspokajająco ramię Lysandra, zanim zniknąłem w ciemnym korytarzu, a potem na górze – w sypialni – mając nadzieję, że będzie to jedna z kilku spokojnych nocy, odkąd zachorowałem.

Nie była nią. – Podoba mi się efekt, który tu uzyskałaś. Ładne przejście i mocna puenta.

Nie wiem, [przecinek zbędny] jak ani kiedy wylądowałem na podłodze z szeroko otwartymi ustami. 

Końcówka sceny jest emocjonalna, dobra. Działa. Jasne, pewnie działałaby dużo lepiej, gdybym przez dłuższy tekst, bogatszy w urozmaicone sceny, mogła bardziej poznać Kasa, ale i tak jest dobrze. Efekt psują jedynie powtórzenia:

Nie mogłem nawet podnieść dłoni, [przecinek zbędny] ani obrócić się na bok. Leżałem bezwładnie, patrząc, jak zarys dłoni rozmazuje się coraz bardziej.

Nie mogę oddychać. Nie mogę oddychać. Nie mogę…

Coś poruszyło przeszkodę, znowu boleśnie rozrywając gardło, aż wyrwało ją całkiem. Za późno. Nie mogłem zmusić się do nabrania wdechu. Nawet na to nie miałem już siły, ale najwidoczniej nie mogłem po prostu umrzeć w spokoju.

Niezapominajki[,] zawilce, tulipany, jaśmin, płatki róż. Niezapominajki…

Z łazienki przyniosłam kosz, wrzucając do niego wszystkie kwiatki leżące wokół skulonej sylwetki Kastiela. Nigdy nie sądziłam, że tak drobne rośliny mogą być takie zabójcze. Zwykłe kwiatki, które już niedługo zabiją Kastiela. – To powtórzenie szczególnie rzuca się w oczy, ponieważ imię w obu przypadkach znajduje się na końcu zdania. Sugeruję w ostatnim napisać po prostu: zabiją go. 

Nagła narracja pierwszoosobowa z punktu widzenia Selene zaskoczyła mnie. Mam jednak wrażenie już po pierwszym akapicie, że styl jej myśli nie różni się zbytnio od stylizacji Kastiela. Jesteśmy w głowie innej postaci, powinnam to odczuć, a na razie mam wrażenie, że nie zmieniło się nic poza odmianą końcówek wyrazów, choć postaci, którymi operujesz, mają zupełnie różne charaktery.

Szczególną uwagę zwraca wydawanie sobie rozkazów, na przykład:

Czując ponowne pieczenie oczu, odetchnęłam głęboko i zacisnęłam oczy. Nie płacz. On nadal żyje. Nawet jeśli cierpi, to nadal oddycha. – Nawet jeśli w rzeczywistości wielu z nas tak robi, w opowiadaniach (a tym bardziej miniaturach) istnieje tylko kilku bohaterów i – chcąc nie chcąc – ich stylizacje muszą się od siebie różnić, by postaci te uchodziły w oczach czytelników za charakterystyczne. To, co uznawałam za ciekawy element narracji Kastiela, teraz przestało nim być. 

Lysander pyta Lunę, kiedy ostatni raz spała, a ja tylko czekam, aż poda jej herbatę. Naprawdę, ile można czytać to samo? Takie same dialogi, takie same reakcje na słowa, takie same zachowania, przeżycia wewnętrzne i w końcu takie same ładne i okrągłe, czasem nawet poetyckie zdania w narracji. Znów jest poprawnie i emocjonalnie, ale jednocześnie nudno. Przyznam się do czegoś brutalnego – czekam na konkretną akcję. Niech już Kastiel albo wyzdrowieje, albo umrze. 

To będzie coś nowego. 

(Widzisz też, że skoro tak piszę, to nie przywiązałam się zbytnio do twoich postaci. Za mało czasu antenowego z nimi spędziłam i zbyt mało scen z ich życia przytoczyłaś, bym się odpowiednio zaangażowała). 

Czując ponowne pieczenie oczu, odetchnęłam głęboko i zacisnęłam oczy.

– Musisz zejść do kuchni. Catherine mówiła, że to pilne – powiedział w końcu, przenosząc na mnie swoje spojrzenie. – Za chwilę tu wrócisz – dodał, zanim zdążyłam zaprotestować.

– Idź, Lu.

Razem z Lysandrem wzdrygnęliśmy się na zachrypnięty szept Kastiela. – Podoba mi się to, że nie umieściłaś informacji o mówiącym zaraz po wypowiedzi, w tym samym akapicie. Dzięki temu, że w pierwszej scenie wprowadziłaś informację o tym zdrobnieniu i jego znaczeniu, teraz mogłam poznać, że te słowa faktycznie należą do Kastiela. Fajnie, aż się uśmiechnęłam pod nosem. Nieźle przemyślany zabieg, brawo. 

Z wysiłkiem przywołał słaby zawadiacki uśmieszek, a w oczach pojawił się mały, złośliwy błysk. – No, nareszcie coś Kastielowego! Tęskniłam za tym. 

Zawahałam się, ale miał racje. Catherine musiała mieć naprawdę ważny powód, aby odciągać mnie teraz od jego łóżka. 

Będę czekać[,] aż wrócisz.

Nie spodziewałam się takiego zakończenia, szczerze mówiąc. Coś w tym jest, że wśród tych wszystkich powtarzalnych motywów i scen, niektóre elementy potrafią zatrzymać czytelnika przy ekranie. W sumie nawet nie dziwi mnie zachowanie Selene i jej reakcja na Pryię – choć czytelnik wie, jak było naprawdę, Selene nie uczestniczyła w scenie rozmowy Kastiela z tą drugą. Nie ma podstaw, by wierzyć w intencje Pryii. Fajnie, bo to powoduje, że czytelnik przeżywa z tym jakieś emocje.

– Ukrywałam to, ponieważ o to prosił mnie Kastiel! I wbrew temu, co sądzisz, chciałam, żebyś wiedziała, jednak uszanowałam jego decyzję! – Wzięła płytki urywany oddech. – Z drugiej strony najlepiej byłoby, droga Selene, po prostu zapytać o to Kastiela, gdy wstanie. To przecież do niego podobne – nie zamartwiać sobą innych. Jeżeli dobrze go znasz, powinna zapalić ci się jakaś lampka…

Zdziwiło mnie to, że dopiero końcówka rozmowy z Pryią daje Selene do zrozumienia, że Kastiel wciąż ją kocha. Myślałam, że dowiedziała się tego dużo, dużo wcześniej i po prostu ignorowała tę świadomość, a potem wróciła, bo zrozumiała, że się o niego martwi i za nim tęskni. Tymczasem nie – potrzebowała naprawdę wiele czasu, by domyślić się tego, co od dawna jest jasne. Bardzo niedomyślna bohaterka. Nie wiem, czy nie do przesady i czy specjalnie nie naciągnęłaś tego na potrzeby fabuły – taki trochę imperatyw. 

Mam problem z tym zakończeniem. W sensie okej, jest romantycznie i bardzo dramatycznie, ale… fabularnie jakby nie ma znaczenia. Bohater wypluwa drugą różę z kolcami, więc Luna dramatyzuje, bo to oznacza, że koniec Kastiela jest bliski, po czym mu się trochę polepsza, ona schodzi na dół, kłóci z Pryią i… Kas w tym czasie umiera. Nie słychać, by się dusił, kaszlał, nikt nie próbuje mu pomóc, nie zostaje przy nim (chociażby Lys – jego najlepszy przyjaciel). Gdyby zostać z nim trochę i wyciągnąć mu te płatki, którymi się zadławił (Selene sugeruje to zaledwie dwie strony wcześniej!), dalej by żył, tymczasem… no nie. Sądziłam, że skoro zostawili go samego, to tylko dlatego, bo mieli pewność, że nic mu się nie stanie – może nawet że jego stan zdrowia się poprawił, bo Selene zaczyna coś znów do niego czuć. Po czym okazuje się, że ona dopiero co dowiaduje się, że chodzi o jej uczucia i wielce to ją dziwi, a potem jest już na cokolwiek za późno. 

Przyjemna historia, ale… tak, Selene. Jesteś wybitnie niedomyślna. I głupia.

PODSUMOWANIE

W kwestii poprawności wypisałyśmy ci parę powtórzeń, literówek i brakujących przecinków w zdaniach złożonych i kilka przecinków nadprogramowych. Musimy cię bardzo pochwalić, bo jesteś poprawna, dbasz o estetykę tekstu, a błędy, które popełniasz, to drobne potknięcia. 

Jeżeli chodzi o narrację, pierwszoosobowa wyszła ci dobrze. Czytało nam się przyjemnie, lecz mamy też kilka zastrzeżeń. Przede wszystkim Kastiel to nie poeta, by składać tak ładne i poprawne zdania. Skoro gość z charakteru bywa dość nerwowy (co wiemy z kanonu i co widać chociażby po jego reakcji na Selene, która zaoferowała mu pomoc), to jego nerwowość i ironiczność powinna być też oddawana w narracji częściej. Mało tego, po przeczytaniu partii narracyjnej przedstawiającej perspektywę Lu, wychodzimy z założenia, że nie napisałaś partii Kastiela właśnie w ten sposób, biorąc pod uwagę jego charakter, tylko dlatego, że taki masz swój styl, co odbiło się na podobieństwie obu partii. Przeanalizuj dokładnie cechy charakteru Kastiela i spróbuj oddać go narracją – konstruuj jego myśli w taki sposób, w jaki myślałby ktoś nerwowy i łatwo irytujący się, posługujący się ironią. Do tego odosobniony, zamknięty w sobie, mający ograniczone grono przyjaciół i nielubiący, gdy ktoś wciska nos w jego sprawy. Ktoś kto potrafi bardzo dobrze ukryć i mocno przeżywać silne uczucia. A potem to samo zrób z Selene – wymień jej cechy i stwórz jej narrację na ich podstawie.

Narracja Kastiela jest jeszcze o tyle trudna, że przez większość scen bohater przeżywa katorgę wewnętrzną i walczy z nasilającą się chorobą. Widać, jak ciężko ci jest realistycznie oddać to, co faktycznie odczuwa ktoś, kto się dusi. Dlaczego? Ponieważ duszenie się oznacza utrudnione oddychanie, a to przeszkadza w funkcjonowaniu, nawet jeśli tylko siedzi się w barze i słucha drugiej osoby. Wtedy, gdy dzieją się takie procesy i walczymy z czymś wewnątrz nas, najczęściej się wyłączamy na bodźce z zewnątrz i przeżywamy to, co dzieje się w naszym środku. Zduszany kaszel, którego człowiek nie chce ujawnić, wywołuje ruchy klatką piersiową, skurcze mięśni, dreszcze. Wtedy łzy stają w oczach, a wzrok staje się mętny; taka walka z samym sobą, by udawać, że wszystko jest okej, nie potrwa więc długo. Jak więc w takim stanie Kastiel ma siłę jeszcze cokolwiek myśleć na temat Selene, a co dopiero rozmawiać z nią? A przecież w twoim opowiadaniu właśnie to robi. 

Jeżeli nie oddasz kłopotów wewnętrznych, czytelnik nie wychwyci, że kaszel naprawdę jest uciążliwy, a jeśli skupisz się na nim, bohater w tym samym czasie nie będzie mógł myśleć o Selene. To logiczne. Może ewentualnie coś w stylu: kurwa, akurat w takiej sytuacji… Nie, stój. W takiej sytuacji  – też za długie. Czemu teraz…! O, coś w tym stylu. Bo przecież Kastiel jest zdenerwowany, prawda? Zaniepokojony rozmową i sfrustrowany kaszlem, który pojawił się w złym momencie. No właśnie. A my tych emocji często nie czułyśmy, gdy walczył z kaszlem, i nie widziałyśmy, by ten kaszel na początku w scenie w barze cokolwiek utrudniał, na cokolwiek wpływał. To dlatego fragment: walczyłem, aby nie poddać się silnej potrzebie w przypadku opisu kaszlu nie działa. Bo tej walki istotnie w takich fragmentach nie ma. 

Jeszcze odnośnie do narracji Kastiela – myśli głównego bohatera często nie są dynamiczne i nastawione na to, co dzieje się z nim faktycznie w środku. Brakuje też jego zmartwień dotyczących choroby. Fakt, pojawiają się później, gdy już wszystko jest jasne, ale uciążliwy kaszel też powinien w jakiś sposób niepokoić. Nawet jeśli Kastiel to bohater, który nie ukazuje zmartwień innym, zapewne nie znaczy to, że nie martwi się niczym. My widzimy natomiast najpierw bardzo dużo bagatelizowania poważnych objawów, a potem – hop-siup – jesteśmy w studio, trzy tygodnie później, Kastiel wciąż wzrusza ramionami, bo wie, że nic nie może zrobić. Od początku do końca jest postacią bierną, a to nudne i nie przekonuje do tego, by się za niego martwić (skoro on sam tego nie robi). W ogóle co się działo w ciągu tych trzech tygodni? Jak Kastiel radził sobie z informacją o chorobie, gdy już ją poznał? To wydawało nam się bardzo ciekawe, a nie pojawiło się wcale. Strasznie nam brakowało rozwinięcia tego wątku, a szkoda, bo on sprawiłby, że lepiej mogłybyśmy wczuć się w twojego Kastiela i zobaczyć, że jest czymś przejęty, a nie zachowuje się tylko jak Werter – rozpamiętuje miłość i godzi się ze śmiercią. Wiesz, jak niektórzy reagują na Wertera, prawda? Bierni bohaterowie są mało interesujący fabularnie. Wprawdzie twój Kastiel tłumaczy Pryi, że próbował i szukał innych opcji, ale zrezygnował z nich – szukał ich jednak gdzieś poza kadrem, więc nie możemy tego brać pod uwagę. 

Jeżeli chodzi o fabułę – momentami potrafiłaś nas zaskoczyć, sam motyw choroby również nam się podoba, jednak na niekorzyść gra tu długość miniatury. Brakowało nam scen różnorodnych – opowiadanie długie nie jest, a mamy dwie imprezy, dwie próby i dużo siedzenia i picia herbaty. Przez to wydaje nam się, że opowiadanie się nie rozwija, a właściwie stoi w miejscu (choć kaszel się nasila). 

Brakuje zróżnicowanych scen również po to, by mogły one pokazać powolniejszy rozwój choroby i przy okazji pozwoliły nam lepiej poznać Kastiela; szczególnie scena w barze z nasilającym się kaszlem strasznie się ciągnie. Mamy wrażenie, że wyczerpałaś już wszystkie możliwe sposoby na pisanie o tym, jak zachowuje się człowiek, który kaszle, a jednocześnie bardzo dużo motywów było powtarzalnych, co działa przecież na niekorzyść. Tekst jest za krótki, by wątek mógł się rozwinąć, a jednocześnie za długi, by pisać tylko o samym kaszlu – bo to zaczyna nudzić. W pewnym momencie przez ten dramatyczny kaszel i jeszcze bardziej dramatyczne myśli dotyczące miłości faktycznie czytało się jak Wertera, były momenty, gdy zerkałyśmy na suwak i patrzyłyśmy, ile jeszcze tego cierpienia zostało nam do końca. Nie negujemy – być może znajdą się fani kanonu, którzy lubią taką leniwą literaturę dramatyczną, nam jednak brakowało dynamizmu i bohatera, który działa. A miał pole do popisu, bo choroba, którą wybrałaś, typowa nie jest. 

Inna sprawa: dlaczego nazwa tej choroby pojawia się już w tytule? Przecież gdyby jedna z nas z zaciekawieniem wyszukała sobie jej znaczenie przed samą lekturą, już pierwszy objaw kaszlu nie byłby dla nas interesujący, bo z góry wiedziałybyśmy o wszystkim – w końcu Kastiel z tej nieszczęśliwej miłości do Lu zacznie wypluwać kwiatki. Scena w barze była dla nas ciekawa, gdy niezapominajka wylądowała na ręce, bo się jej tam nie spodziewałyśmy, ale gdybyśmy znały znaczenie tytułu, po prostu czekałybyśmy na to, kiedy to się stanie. 

Przejdźmy teraz do kanonu. Kastiel czasem był Kastielowy, a czasem nie. Zdecydowanie na plus spisujemy jego upartość, przede wszystkim trzymanie języka za zębami przy dziewczynach. Ukrywanie choroby, uczuć, zamartwianie się w sobie – to były bardzo kanoniczne cechy. Jednak brakowało nam sarkastycznych tekstów, tego zawadiackiego uśmieszku. Wiemy, że choroba go wykańczała, ale na koniec udało ci się wpleść jego typowe zachowanie, za to na początku tego nie było; wprawdzie w pierwszej scenie w barze w narracji czasem pojawiały się kąśliwe uwagi na temat innych, jednak ginęły one w morzu ładnych i grzecznych zdań złożonych budujących narrację. Twój Kastiel wyszedł więc bardzo, bardzo grzecznie. Powinnaś wrzucić więcej takich ironicznych wstawek. Momentami miałam wrażenie, że czytam o Natanielu, a nie o Kastielu. 

Lysander za to za mało bujał w obłokach. Podobała nam się scena na ławce, gdy wspomniał o bukiecie dla narzeczonej, jednak brakowało typowego dla niego zapominalstwa. Wręcz przeciwnie – zadbał o przytrzymanie kubka Kastiela. A przecież mógł przyjść do łóżka, wrócić się do kuchni i wejść do pokoju z kubkiem, którego wcześniej zapomniał. Może i można podpiąć to pod wiek, bo przecież bohaterowie są już dorośli, ale i tak mam wrażenie, że wyciągnęłaś Lysandra z tych jego obłoków i postawiłaś na ziemi. Z drugiej strony można napisać, że Lys zapomniał o umierającym przyjacielu, ale to już… no cóż, gruby argument i nie bardzo działa na plus. Za to opanowanie na sam koniec miniatury jest do Lysandera podobne. Jedynie nie odczułyśmy jego smutku, ale to dość zrozumiałe ze względu na narrację pierwszoosobową zrozpaczonej Selene. 

Pryia i Selene mają dość podobne charaktery i ciężko by nam było je rozróżnić. Najbardziej zaskoczyło nas chyba to, że gdy Selene dowiedziała się, że Kastiel umiera przez nią, skupiła się na uczuciach Pryi sprzed parunastu dni. W ogóle zajmowanie się Kastielem przez jedną i przez drugą było podobne. Ich temperamenty, reakcje… Wydaje nam się, że nie wzięłaś pod uwagę żadnych różnic w odbiorze tych bohaterek, przez co zlewały się w jedną. Nawet nie wiemy, co mogłybyśmy szerzej powiedzieć o którejkolwiek z nich. Żadnej nie nadałaś cechy charakterystycznej. 

Niby istnieje jeszcze niejaka Catherine, a nie istnieje. Jest wspomniana parę razy, nawet gdzieś tam woła Selene, ale nie ma Catherine w żadnej scenie. Nawet gdy Cat i Lysander zamknęli dziewczyny w pomieszczeniu, na koniec tylko Lysander otworzył drzwi, przy łóżku to również był Lysander – kobieta nie pojawiła się nigdzie osobiście. Mamy wrażenie, że miała być tylko pretekstem do jednej sytuacji – wyjścia Selene z pomieszczenia. Taki imperatyw, bo nie wpadłaś na lepszy pomysł, a nie chciało ci się wprowadzać nowej postaci do opka, więc nie była nawet tłem, tylko zawieszoną w eterze informacją. 

Pozostałe postacie jak David, Colin, Alexy czy Rozalia wystąpiły tylko chwilę i możemy uznać je za tło. Byli naturalni; w ogóle podoba nam się twoja lekkość. Łatwość, z jaką wychodzi ci przedstawianie świata oraz poruszających się w nim bohaterów. Tekst jest naturalny i lekki (choć narracja momentami mogła by być bardziej dynamiczna). Jednak... wciąż za mało nam odruchów innych postaci niż te, do których aktualnie należy narracja. Tak jak w przypadku Pryi, gdy Kastiel twierdził, że kobieta była zdenerwowana, ale nie mogłyśmy tego zobaczyć, bo bohater nie opisał żadnego jej ruchu wskazującego na wkurzenie. Ciężko też przypisać wkurzenie czy tendencję do sarkazmu postaciom jako coś dla nich charakterystycznego, szczególnie jeśli czytelnik nie zna kanonu. Jednak rozumiemy też, że naprawdę trudno rozwijać charaktery bohaterów w tak krótkich tekstach. Dlatego jako miniatura-fanfiction dla fanów gry twój tekst sprawdza się dobrze (4) i widać, że go przemyślałaś. 

Uznałyśmy, że do wyższej noty trochę jednak brakuje, ale nie jest to nic, czego nie możesz doszlifować. Twój styl jest płynny i radzisz sobie z operowaniem słowem, a to najważniejsze. 

(Chciałybyśmy jednak, abyś wróciła do nas kiedyś z dłuższym, bardziej rozwiniętym tekstem, byśmy mogły sprawdzić, jak radzisz sobie z innymi formami. Zapraszamy!).

Za betę dziękujemy Dafne i Fenoloftaleinie. ❤