[161] ocena tekstu: Legenda Sennarille. Martwe ziemie

Tytuł: Legenda Sennarille. Martwe ziemie 

Autorka: Nearyh

Tematyka: powieść fantasy

Oceniają: Sigyn i Skoiastel

PROLOG

Mówi się, że baśnie są tylko po to, żeby nas ucieszyć. Dodać koloru światu, który przeraża. Nigdy nie dotyczą zbyt trudnych historii, zbyt okrutnych, zbyt smutnych. Chodzi przecież o to, by się uśmiechać. By wierzyć w lepsze jutro. – Pozwolę się sobie nie zgodzić. Słyszałaś kiedyś o tym, jakie w pierwowzorach były baśnie m.in. braci Grimm? Baśnie wcale nie miały bawić. Miały straszyć. Na tyle bardzo, by dzieci nie korciło robić rzeczy, których zabraniali im rodzice. Ewentualnie pełniły też funkcję creepy erotyków; dla przykładu Śpiąca Królewna została zgwałcona w czasie snu i w jego trakcie również urodziła dzieci. Także… no faktycznie, mało okrutne.

A gdyby opowiedzieć historię, w której radość rosła wśród beznadziei i smutku? – To wcale nie brzmi jak coś nowego, a zapowiadasz, jakby właśnie takie miało być; przecież w baśniach dzieją się rzeczy złe przeważnie aż do punktu kulminacyjnego. Konflikty się piętrzą i to na ich podwalinach buduje się jakiś happy end. Mamy i smutki, i radości.

Zmęczenie nie było komfortem, na który mógł sobie pozwolić. – Wiem, o co ci chodziło. To chyba miało nakierować mnie na to, że Eiden ma tak dużo pracy, że nie ma czasu chociażby czuć zmęczenia i tak dalej, ale na początku pomyślałam jednak, że pomyliłaś zmęczenie z odpoczynkiem. Komfort ma sprzyjać człowiekowi…

Magia – podpowiadał rozsądek. Jednak skąd wziąłby czystego maga w samym środku wojny? Crystalis nigdy o nich nie dbała, więc magowie nie dbali o nią. Ci, którzy zgodzili się walczyć, zginęli. – Nie wydaje ci się to trochę nielogiczne? Eiden sądzi, że mag by się przydał na wojnie, ale wcześniej wygodnie mieli ich w dupce? Co to za władcy, którzy nie rozważają PRZED wojną, co mogłoby przydać się im NA wojnie?

Można też wnioskować w drugą stronę – skoro Eiden zauważa, że magowie ginęli na wojnie tak samo jak zwykli ludzie, to znaczy, że wcale nie byli tak potężni; co zmieniłby więc chociaż jeden z nich? Gdzie tu jego wartościowość?

Wioski na terenie oddzielającym ich od granic nie zostały zniszczone, tak przynajmniej donosili zwiadowcy. Co się więc stało z częścią jego ludzi? – A co mogło się stać z ludźmi na wojnie? Opcje są tylko trzy: zginęli, zostali pojmani, zdezerterowali. To naprawdę dziwne, że Eiden w ogóle się nad tym zastanawia.

„Może i był najniższej klasy – do jasnej cholery, jak one się w ogóle dzieliły? – ale dysponował magią”. – Podoba mi się to wtrącenie.

Trochę jednak nie rozumiem użycia kursywy. W sensie to nie jest pierwszy raz, kiedy piszesz o magii, więc już wiem, że takowa istnieje. Kursywa mnie zaskakuje, jest mało subtelna, nie wiem, co chcesz mi nią przekazać, na co mam zwrócić uwagę, ale wiem, że zwracam ją dość mocno. Potem używasz tej kursywy w różnych innych miejscach, również w dialogu. Czy ona ma podkreślać jakieś pojedyncze słowa, nie wiem, wskazywać jakąś szczególną intonację, czy po prostu naprawdę starasz te informacje podsuwać mi pod nos i mówić: pacz, Sko, akurat to jest ważne? Dla mnie ważne jest wszystko tak samo, sama chcę móc interpretować, z czasem segregować dane na bardzo ważne, ważne i mniej ważne. No bo patrz:

„Może i matka zdecydowała inaczej, może obie uważały, że Aylee na tyle rozwinęła dar Siedmiu, by się przydać, ale życie to zweryfikowało. (...)

— Trudno jest spać, kiedy każdego dnia tracimy coraz więcej ludzi — stwierdził ponuro. — Jego siły idą przez nasze ziemie jak burza, a ja nie potrafię tego zatrzymać. Generałowie umierają bądź już nie żyją, żołnierze są wybijani, straciliśmy wszystkich magów. Trzech. To jest nie do zatrzymania”. – Po tym wszystkim domyślam się, że dar Siedmiu to ważna moc, a jakiś On to antagonista. O magach wiedziałam też już z poprzednich akapitów. W każdym razie bez kursywy i tak wywnioskowałabym każdą z tych informacji z kontekstu. Po co mi ułatwiać tą kursywą? Nie potrzebuję jej.

— Eiden? — usłyszał miękki głos. – Słowo usłyszał powinno być zapisane dużą literką, bo to nie czynność świadcząca o mówieniu (np. powiedział, oznajmił, odrzekł).

Nie widział pod jej oczami sińców, skóra nie poszarzała, a włosy bardzo precyzyjnie zaplotła w warkocz. – Czy to na pierwszy rzut oka nie brzmi tak, jakby zaplecione włosy miała skóra bohaterki?

Ziemia tonęła w krwi, zaścielały ją powykrzywiane ciała, powietrze wypełniały krzyki i trzask płomieni, oddychał chyba samym dymem. – I nawet nie kaszlnął?

Przez ściśnięte serce nie mógł oddychać – ale mógł walczyć.  – Wątpię. W trakcie wysiłku fizycznego, szczególnie wspartego adrenaliną, dotlenienie się jest bardzo istotne.

Huk wypełnił jego uszy, a podłoże wierzgnęło dziko, odrzucając go na bok. – Podłoże nie może wierzgać. Chyba zupełnie nie rozumiesz znaczenia tego słowa. Wierzganie to (w przypadku zwierzęcia) wyrzucenie obu tylnych nóg do tyłu, w przypadku człowieka potocznie to gwałtowny ruch nogami. Ewentualnie można wierzgania użyć jako również potocznego określenia do przeciwstawiania się czemuś (np. ktoś wierzgał, kiedy go duszono).

Musieli działać błyskawicznie. – W poprzednich zdaniach wróg poderżnął gardło oficerowi, dookoła leje się krew, wojska Eidena się przerzedzają. W takich okolicznościach to zdanie to straszny truizm.

Zastygł. Jego wnętrzności jakby się skurczyły w rozpaczliwym, niemym wrzasku. Dokoła nie było właściwie niczego – poza morzem ciał. Eiden z trudem przełknął żółć zbierającą się w ustach, klęcząc wśród krwi, wnętrzności i oderwanych kończyn. Niektórzy usiłowali się podnieść, inni szlochali i jęczeli, konając. Nigdy nie widział takiego pogromu. – I tylko sam Eiden szczęśliwie to wszystko przetrwał z ledwie wgniecioną zbroją? Cóż za szczęśliwy zbieg okoliczności.

Spróbował się dźwignąć na zdradliwie drżących nogach. Zanurzył ręce wśród krwi, zacisnął usta, by nie zwymiotować, a kiedy się wyprostował, znieruchomiał. Spośród dymu wyłonili się wojownicy. Może z jego oddziałów. // Pierwszy cios spadł na walczącego z połamanymi nogami żołnierza, przeszywając pierś. To nie byli jego ludzie. To byli podrzynacze. Przyszli upewnić się, że nic nie wypełznie z tego odrażającego bagna. Walka się skończyła. // Ale Eidena nadal nie zauważyli. – I kolejny cudowny zbieg okoliczności. Nie zauważyli jednego stojącego jak słup chłopa pośród rozsypanych wszędzie ciał?

Przy drugim czytaniu może i jest to logiczne, ale przy pierwszym kilka razy w tej scenie miałam problem ze wstępnym rozeznaniem się w akcji. Na przykład tutaj, w wyżej zacytowanym fragmencie wychodzi na to, że pierwszego ciosu nie wykonali ludzie żołnierza z połamanymi nogami. Technicznie to właśnie to wynika ze zdania. Podobna sprawa:

Nieruchomy był łatwym celem. Był martwy. Stęknął, dźwigając się z kolan. – Wychodzi na to, że nieruchomy był martwy, ale dźwigał się z kolan. Niby jest to fragment wyjęty z kontekstu, ale trochę jednak bawi.

Eiden cofnął się, patrząc, jak Keren blokował atak, klinując broń wroga ze sztychem skierowanym ku ziemi, a potem ruszył biegiem. – Kilka chwil temu utykał. Kilkukrotnie rąbnęło nim o glebę. Moment temu doszło do jakiegoś wybuchu, z którego tylko on się podniósł i jakby nigdy nic po prostu sobie biegnie?

Keren musiał sobie poradzić. Aylee sobie nie poradzi. – Zostawia przyjaciela samego przeciw bór wie ilu przeciwnikom, myśląc: musiał sobie poradzić? Aha? Oczywiście, jak można się było spodziewać, Keren sobie radzi. Sam jeden przeciwko wszystkim.

Ktoś chwycił go za ramię. Eiden szarpnął bronią, wyprowadzając cios, jego serce ścisnęło się boleśnie ze strachu. // — Eiden! — zawołał przez zęby Keren. // Uskoczył, sztych nawet go nie drasnął. Eiden nabrał powietrza. – Czy Keren mógłby mieć na tyle pomyślunku, żeby w środku wojennej zawieruchy dać znać werbalnie, że jest obok? To chyba oczywiste, że Eiden jest spanikowany i będzie atakował wszystko, czego nie widzi.

Eiden przesunął dłonią po jej kolanie, jakby to w ogóle mogło ją uspokoić, i spróbował wdrapać się na własnego wierzchowca. Keren pomógł mu z grzbietu, przechyliwszy się, by przytrzymać paski ogłowia. – Brakuje tu konsekwencji co do stanu Eidena. Najpierw utykał, później spokojnie mógł już biec, teraz znowu ma problem dosiąść konia?

Podoba mi się klimat i bardzo cieszę się, że zaczynam lekturę od konkretnej akcji. Petarda wybuchła, w następnej scenie spodziewam się odpoczynku, ale oby tylko emocje nie opadły na długo. Pozytywnie zaskoczyło mnie też to, że w scenie pojawiło się kilka nazw własnych – imion czy krain – które zapamiętałam, wpadły mi w oko. Gdy czytam fantasy, czasem przychodzi mi to z trudem.

Oczywistą oczywistością jest, że jesteś poprawna i wiesz, co robisz z tekstem; fajnie, że w ocenie możemy skupić się na jakichś logicznych pierdołach, a nie musimy przeklejać każdego zdania, by wskazywać chociażby brakujące przecinki. Czyta się lekko, sprawnie, bardzo wygodnie.

Czasy były niespokojne, świat żądał zmian i dawali mu ich ludzie o złych sercach. – Ich? A nie je?

W scenie ze skradającą się Luende autentycznie potrafię wczuć się w bohaterkę. Jej emocje przechdzą na mnie, a to dla czytelnika najlepsze. Fajno.

Ta, którą trzymała, kończyła się zawijasem. // Pokręciła głową i ruszyła dalej. – Niby wiem, że akapit może oznaczać zmianę podmiotu, ale czytając tekst na głos, to naprawdę brzmi tak, jakby kręciła głową klamka. Jako że lubię mamrotać czytadła sobie pod nosem, rozbawiło mnie to. Słuchaczy obok zresztą też. Dalej podobnie: W domu nie było ciepło, ale Luende i tak wzdłuż kręgosłupa ściekła strużka potu. Musiała powstrzymać się od potarcia pleców.

Nikogo tu nie było, ale kto uważał, lepiej sypiał. – Przypomina mi się to powiedzenie: im mniej wiesz, tym lepiej śpisz. Tam jest to jasne, brak świadomości czegoś może ułatwić zaśnięcie, dać spokojny sen. Ale jak lepsze spanie powiązać z ostrożnością na schodach? Nie bardzo sobie z tym radzę, nie czuję tego. Bardziej pasowałoby coś w stylu: Nikogo tu nie było, ale ostrożności nigdy za wiele lub ostrożność jeszcze nikomu nie zaszkodziła. Czy coś takiego.

Jej serce zabiło szybciej, urywając oddech. – Brzmi to trochę tak, jakby to serce oddychało.

Poza łóżkiem znajdowała się tu szafa – Luende natychmiast ją wykluczyła. – Ale w sumie dlaczego?

Zważyła szkatułkę w dłoni. Ważyła trochę. Sporo. – Trochę a sporo to jednak różnica, nie sądzisz?

Sięgnęła po niego, mimowolnie się krzywiąc. Uwierał ją w żebra, od kiedy wyszła na robotę. Przynajmniej mógł się teraz przydać. – Trochę żałuję, że nie wiedziałam o tym worku wcześniej, przy skradaniu. Wtedy wyobrażałam sobie postać bez niego, teraz sobie go dorabiam do wyobrażenia. Drobiazg, ale w sumie nie przeszkadzałby chyba, gdyby został wspomniany już na schodach?

Kroki się zbliżyły. Urwały na moment. Zgrzytnął zamek. To nie prosta klamka opadła. Kroki rozległy się ponownie, oddalały się. Po chwili nie słyszała już nic. – Kroki nie mogły zbliżyć się same z siebie, bo nie są samodzielnie istniejącym fizycznym bytem. Ktoś mógł się zbliżyć, a dźwięk kroków rozlec się bliżej.

Dwa razy poprawiła węzeł, nie ufając swoim rękom. – Wiemy, że chodzi o jej ręce. Nie kogoś innego, bo nikogo poza Luende tam nie ma.

Ujmują mnie myśli złodziejki i jej zwroty do Siedmiu, wychodzą bardzo naturalnie. Tak się zastanawiam, jak tej babce udaje się przetrwać w zawodzie, skoro gęsto myśli o tym, że coś udaje jej się czasami albo zazwyczaj, albo przeważnie. Sugeruje porażki, trochę malkontenci, ale to działa na mnie, postać jest pod tym względem wyraźna, ciekawa. Intryguje. Moment na gzymsie – bardzo fajny, obrazowy. Piętrzysz przeszkody, aż miło; świetnie, bo jest o czym czytać. Jedyne, co zwróciło moją uwagę odnośnie myśli bohaterki, to:

Szlag, dlaczego aż tak się pociła? – Ledwo scenę wcześniej szlagu użył Eiden aż trzykrotnie. To wtedy zapadło mi w pamięć, wydawało się takie dla niego charakterystyczne, a nagle to samo określenie przyporządkowałaś również Luende. Myślę jednak, że postaci nie muszą się powtarzać, istnieje dużo podobnych możliwości.

Luende zaciągnęła kaptur na twarz, upewniła się, że przewiązane w kostkach spodnie nie ukazywały ani skrawka skóry, a rękawiczki dobrze przylegały. – Specem nie jestem, ale rękawiczki z quasiśredniowiecznego opka raczej nie były super obcisłe i przylegające, bo nie znano wtedy takich materiałów.

Zsunęła się niżej i obróciła tak, by znaleźć się twarzą do okna. – Śmiem twierdzić, że nie można zsunąć się wyżej.

Szkatułka w worku ciążyła jak ogromny głaz. Chwila nieuwagi, a gruchnie prosto na bruk. Z tej wysokości – połamałaby się. I ona, i szkatułka. – Podmiot sugeruje, że to szkatułka gruchnie prosto na bruk, więc i ona, i szkatułka podwójnie wskazuje na szkatułkę.

Kroki się oddaliły, a Luende przestała słyszeć głosy. – Ponownie, kroki nie są samodzielnym bytem.

Szkatułka w lnianym worku z chrobotem zaszurała na kamieniach. Siedmiu chyba miało dziś wyjątkowo niewybredne poczucie humoru. Chwyciła torbę, odsunęła ją od muru i ruszyła swobodniejszym krokiem w kolejną ulicę. – Szkatułka chwyciła torbę?

Z drugiej strony właśnie podwędziła z domu bogatego kupca jego miesięczny utarg. – Do tej pory sądziłam, że Luende nie zna zawartości szkatułki. Sugerowałam się zdaniem: jeśli kupiec trzymał ją na wierzchu, pewnie nie znaczyła zbyt wiele, prawda? Nie jestem teraz przekonana; miesięczny utarg brzmi jak coś, co znaczy bardzo, bardzo dużo dla zwykłego kupca.

Był smukły, odziany w szeroki, ciemny płaszcz. Nie mogła dostrzec jego twarzy. Wydawała się… dziwna. Coś jej nie pasowało. Zmarszczyła czoło. – Skoro nie widziała twarzy, to skąd pomysł, że wydawała się dziwna? Na dodatek podmioty – twarzy coś nie pasowało? Dziwna, niewidoczna twarz zmarszczyła czoło? No nie, wiem, że z kontekstu wynika, że chodzi o Luende, ale równie dobrze mogłoby wynikać, że to ona też wydawała się dziwna… Trochę namieszałaś.

Odprowadziła go zaniepokojonym spojrzeniem, nie pamiętając, jak się oddychało. – Bardziej przekonałoby mnie prostsze: zapominając o oddechu czy coś w tym stylu. Bo, powiedzmy sobie szczerze, niemożliwe jest, że bohaterka dosłownie zapomniała, jak się oddycha.

Wziął urodziwą kobietę i począł z nią dziecko, a ona urodziła mu syna. Gdy jednak jego [tego bohatera czy jego syna?] córka przyszła na świat, nie skrzywdził jej.

(...) kiedy ulewy przetaczały się nad stolicą, a pioruny bezlitośnie biły rozmokniętą ziemię, zdobył to, czego pragnął.

I sięgnął po jeszcze więcej. – Szczególnie podoba mi się ten fragment. Nie razi w uszy połączenie ziemię-więcej, naprawdę dobrze się to czyta. Przeskok w punkt.

Każdy pretekst, choćby tak błahy jak wieża na horyzoncie, był dobry, byle wyrwać się spod jego nadopiekuńczych skrzydeł. Zresztą nie odjechała daleko. Uważała, żeby nie zniknąć za żadnym ze wzgórz. Wokół, jak okiem sięgnąć, nie dało się zobaczyć niczego poza powykręcanymi, szarymi drzewami. Trudno byłoby ją pomylić z czymś innym, nawet z większej odległości. – Najpierw pierwszym podmiotem żeńskim jest wieża, później ona [uważała] – bohaterka, a jeszcze dalej ona to znów wieża, którą trudno pomylić by z drzewem. Mieszasz coraz bardziej.

Na razie ciężko wypowiadać mi się o postaciach czy fabule. Zasypujesz mnie wieloma obcymi mi nazwami, do których muszę się przyzwyczaić. Errie wypadła dość charakterystycznie na tle rodzeństwa (które jak na razie nie wzbudziło we mnie żadnych uczuć) – widać, że jest najmłodsza i trochę nieopierzona, fajnie to pokazałaś. Sama rozmowa o Sennarille zachęca, by czytać dalej – uśmiecham się pod nosem, bo widzę nawiązanie do tytułu, coś gdzieś świta, niedługo może zacznie się rozjaśniać. Z całego prologu jednak najbardziej ujęła mnie Luende, za to ostatnia scena z samotnikiem w ogóle nie zrobiła na mnie żadnego wrażenia, nie wiem nawet dlaczego, trudno mi to jakoś uargumentować. Czy to Człowiek wspominany w partiach pisanych kursywą? Chyba jednak za wcześnie na osądy. Przejdźmy już dalej.

ROZDZIAŁ 1

Przyjrzyj się, proszę, temu rozdziałowi, a dokładniej początkom akapitów. Praktycznie każdy zaczyna się od imienia bohatera. Głównie Errie. Świadczy to o nieporadności i o tym, że nie panujesz nad swoim tekstem. Warto prześledzić całość pod kątem tego, jak zaczynają się wszystkie akapity. Tym bardziej, że bardzo łatwo to zrobić.

Przypominała górę spowitą mleczną mgłą.

— Zdaje się, że wyszło na moje — stwierdziła [+Errie].

Powinni tam pojechać. Ktoś ich potrzebował. Powinni… chciała tam jechać. Zagryzła wargę, lekko unosząc się w strzemionach, chociaż niczego nie widziała na drugim końcu drogi. To chyba oczywiste? Nie mogli tak po prostu odjechać. Musieli zajrzeć do tego zamku, może trochę odpocząć. – Kto ich potrzebował? Dlaczego musieli tam jechać? Narrator jest w głowie Errie, tak? Nie powinno być więc miejsca na takie niedopowiedzenia. Czytelnik czuje się w tym momencie zdezorientowany.

Wilgoć mgły przesiąkła przez ubrania, przyprawiając o gęsią skórkę, i niedługo potem nie tylko ona [ta mgła?], ale też Sain i Cannetille kulili się, drżąc z zimna. (...) Wiatr wiał z północy, nieprzyjemnie przeszywając ciało. (...) Oboje wpatrywali się w nią czujnie, Sain mocno obejmował się ramionami. Pewnie było mu zimno. – (Chyba!) balansujesz między wszystkowiedzącym a perspektywą bohaterki, ale to ostatnie zdanie nawet traktowane jako POV robi z Errie Kapitana Oczywistego.

Las jakby objął ich przytłaczającą atmosferą głuchego milczenia, która wgniatała w grzbiety wierzchowców. – Jak na moje oko to jest zdecydowanie zbyt udziwnione, a co za tym idzie – ciężkostrawne. Ot, sugestia: Las jakby objął ich w głuchym milczeniu, które wgniatało w siodła.

Widok budził w sercu smutek… i ukłucie strachu. – Budził ukłucie? Budzić kojarzy się z czymś dłuższym, trochę trwającym, narastającym, natomiast samo ukłucie jest przeważnie krótkotrwałe i impulsywne. Gryzie mi się to zestawienie.

Dziedziniec był wielką ruiną. Wokół walały się gruzy, spalone belki, gdzieniegdzie pod kamieniami leżał zardzewiały oręż lub powiewające na słabym wietrze szmaty, dało się dojrzeć zżółknięte kości. Zdawało się, że zaraz zza połamanych kolumn podniosą się martwi(...). Widok budził w sercu smutek… i ukłucie strachu. Musiało tu zginąć wiele ludzi. – No i znów witam się z Kapitanem Oczywistym. Na dodatek teraz nie potrafię tego nawet podpiąć pod POV, bo nie pamiętam, do kogo należały wcześniejsze partie takiej narracji.

— Myślicie, że w środku też wygląda, jakby się miał rozpaść? – Jejku, co za naiwne pytanie.

// (...) Zauważyła na jego twarzy podziw, ale też cień strachu. – Podziw? Przed chwilą Sain zadał pytanie, z którego może nawet i wynika, że bohater ironizuje na temat zamku. Gdzie więc tu podziw?

Nie poczuła wibrującej energii. Nic. Przecież energia powinna skrywać się w każdym zakątku świata.

Cannetille poruszyła się niespokojnie, słysząc chrzęszczenie gruzu. Jej spojrzenie przesunęło się do Errie – która jakby nigdy nic ruszyła ku zatrzaśniętym wrotom. Szła jakoś śmiesznie, trochę na palcach, stawiając miękkie kroki. – Nie jestem pewna, czy jak ktoś idzie po gruzie, to byłby w stanie śmiesznie i miękko chodzić na palcach. Raczej trzeba zachować równowagę.

Czy w tym zamku nie było żadnych obwarowań? Murów? Zawalonej bramy do pokonania? Fosy? Żadnych naturalnych przeszkód? Nie chodzi tu nawet o realia historyczne, ale zamek miał być budowlą warowną, trudną do zdobycia. Nikt raczej nie stawiał zamku pośrodku niczego na zupełnie płaskim terenie. Tymczasem Errie podchodzi do drzwi niczym do drzwi pierwszej lepszej budowli i po prostu naciska klamkę. To ja się nie dziwię, że Castheral upadł.

Owiał ich chłód i zapach stęchlizny, które osiadły na ramionach Cannetille, przyprawiając o kolejne ciarki. – Generalnie napisanie owiał ich chłód i zapach stęchlizny nie jest błędem, ale później piszesz osiadły, co jest brakiem konsekwencji. Najlepiej zdecydować się na jednolity zapis, czyli: Owiały ich chłód i zapach (…), które osiadły (…).

Poza tym jak blisko drzwi stali z tymi końmi, że owiał ich chłód i zapach stęchlizny? Powinni być dość blisko, ale z drugiej strony nie sądzę, żeby prowadzenie konia po luźnym gruzie było mądre.

Nie było tam niczego. A jej ciemne włosy uniosły się, lekko plącząc się na nieodczuwalnych podmuchach. – Dziwnie wygląda zaczęte od A zdanie, które nie kontynuuje myśli ze swojego poprzednika.

„To musiała być energia magiczna. Co innego? Ale dlaczego jej nie czuła? Gdzie podziało się mrowienie, załamanie energii, wszystko to, o czym ją uczyli?” – Nadal mam wrażenie, że w takich wypadkach kursywa jest zbędna. Dlaczego tutaj? Przecież odczuwanie i bez niej jest wewnętrzne, nieco tajemnicze, wiąże się z emocjami. Kursywa często odbiera tę subtelność. Dalej podobnie:

„Sain skoczył, zanim się zastanowił. Liczyło się tylko to, żeby oddzielić Errie od tego… czegoś”. – Sam wielokropek już wystarczająco zwraca uwagę czytelnika, przykuwa oko. Kursywa jeszcze to wzmacnia. W dodatku coś samo w sobie już jest wystarczająco nieokreślone, nie trzeba jeszcze nią tego przyklepywać.

 — Nie wiem, czy będzie tu dla nas miejsce — mruknęła zasępiona Errie. – Ale czemu nie miałoby go być? Przecież to opuszczone zamczysko. Poza tym trochę kulawo brzmi to w zestawieniu z wcześniejszym zapewnieniem Errie, że na pewno coś znajdą:

— Znajdziemy coś — stwierdziła Errie. — Chyba jest bezpiecznie. Trochę ponuro, co? Mury za to grube… ktokolwiek chciał to zniszczyć, musiał się zdziwić — mówiła, prowadząc ich coraz głębiej w ciemny hall.

Drzwi zaskrzypiały. Snop światła padający na posadzkę z czarnego marmuru zwęził się, aż z głuchym hukiem zupełnie zniknął. – Brzmi to trochę jak zabieg z taniego horroru.

— Mam twój eliksir. Wiem, że to trudne słowo — dokuczyła mu. – Nie wydaje mi się, żeby eliksir był wybitnie trudnym słowem. Może dla przedszkolaka, ale przecież Sain nie ma kilku lat, prawda? Wydaje mi się starszy od Errie, a z późniejszego tekstu dowiaduję się, że ta ma szesnaście. Swoją drogą podoba mi się, w jaki sposób wypływa to z tekstu:

Wierzyła w to, kiedy miała osiem lat, może po kolejnych ośmiu latach też by zadziałało. – Sprytne przemycenie, fajno.

Energia w ciele zareagowała bez wahania, ale [Cannetille] nie znalazła żadnej w otoczeniu. Musiała sięgnąć głębiej, prawie do granic swoich możliwości, zanim wyrwała ze świata iskrę. – Kolejne problemy z podmiotami; swoją drogą, jest ich całkiem sporo. Czasem męczą przy czytaniu, innym razem bawią:

Ten dzień z chwili na chwilę stawał się coraz gorszy. // Kiedy się wyprostował, Errie już poradziła sobie z kotarą. – Dobrze, panie dniu. Proste plecy są ważne.

Najpierw informujesz, że bohaterów otoczyły przenikliwe ciemności:

Otoczyły ich przenikliwe ciemności – i cisza.

By później napisać:

— Przeciąg — stwierdziła Errie, wskazując schody wieńczące szeroki hall. — To otwarty balkon. Pewnie dlatego. – Czy przez ten otwarty balkon nie powinno wpadać jakieś światło? Poza tym skoro bohaterowie dostrzegają ciszę i ciemność, chłód z przeciągu też mogliby.

Oboje w dzieciństwie uczęszczali do przyświątynnych szkół. Podczas gdy Errie chętnie chłonęła wiedzę, Sain większość zajęć opuszczał, by bawić się z kolegami. Nigdy nie zapałał miłością do czytania – Cannetille wydawało się, że to dlatego, bo robił to o wiele wolniej od Errie czy niej. Nie lubił czuć się gorszy. – Czy absolutnie nikt nie wpadł na to, że Sain byłby lepszy w czytaniu, gdyby to czytanie ćwiczył? Nie pałał miłością do czytania, bo robił to wolniej od Errie. Nie byłby gorszy, gdyby poświęcił tyle samo czasu na naukę, co Errie czy Cann. Rozumiem, że Sain mógłby się tłumaczyć w ten sposób sam przed sobą, ale żeby Cann tak go tłumaczyła? Trochę to bez sensu.

Errie ma już szesnaście lat, a zachowuje się zupełnie bezmyślnie, jakby była najwyżej sześciolatką, która wybrała się z rodzicami do hipermarketu i nagle zauważyła alejkę ze słodyczami. W zniszczonym, na pierwszy rzut oka opuszczonym zamku rozlega się krzyk, a Errie niczym postać z taniego horroru biegnie radośnie naprzeciw swojemu oprawcy, brakuje tylko wołania halo? Jest tu kto? Ponieważ zwykle ludzie w wieku Errie się tak nie zachowują i mają jakąś cząstkę instynktu samozachowawczego, zaczynam się zastanawiać, czy między wierszami nie postanowiłaś w ten sposób przekazać, że Errie jest trochę opóźniona w rozwoju, może lekko upośledzona albo autystyczna i stąd to niedorzeczne zachowanie? Trudno mi to stwierdzić.

Przełknął ślinę. Krew. – Brzmi to nieco tak, jakby Sain przełknął później krew.

Dziewczynka mówiła coraz szybciej, coraz bardziej drżącym głosem. // Błysnęło światło, na moment go oślepiając. – Akapit wprawdzie wprowadza jakby nową myśl, pokazuje zmianę, ale jednak przy czytaniu na głos go nie słychać. To, co słychać, to informacja o tym, że światło oślepiło głos.

Kliknął zamek i znów zapanował półmrok.

— Na Siedmiu, Luende, dlaczego tu jest jak w grobowcu? — spytał z pretensją [zamek czy półmrok?]. – W tym rozdziale jest tego dużo, dużo więcej; wrzucam tylko wybrane przykłady.

A jak nie gubisz podmiotów, to je niepotrzebnie mnożysz:

(…) rzuciła dokoła migotliwe światło, rozganiając część cieni. Cannetille obróciła się dokoła własnej osi, przypatrując się hallowi. – Tutaj wykonawca czynności się nie zmienił, więc imię jest zbędne. Wystarczy zacząć zdanie od: obróciła. Dalej podobnie:

Errie jęknęła z zawodem, ale to zignorował. // Sain chwycił fiolkę eliksiru, żeby być gotowym. – Sain to jedyny mężczyzna tej sceny, na dodatek mamy jego POV, więc z góry wiadomo, że to on ignoruje jęki. Podawanie jego imienia w następnym zdaniu jest zbędne.

Sain z rozbawieniem obserwował jej wysiłki – usiadł na kanapie, która jęknęła pod jego ciężarem. I odpowiedziała chmurą duszącego kurzu. – Sama sobie odpowiedziała na te jęki? Dziwne zestawienie. Na dodatek mam wrażenie, że lepiej wyglądałoby to zdanie jako jedno.

Odnośnie sceny ogólnie, zaciekawiła mnie, jednak tak naprawdę rozbudziłam się i przybliżyłam do monitora dopiero, gdy pojawił się duch. Strasznie się ten tekst ślimaczy; wybacz, spróbuję to swoje odczucie jakoś wytłumaczyć. Wiem, że wprowadzasz czytelnika w świat, budujesz klimat (bo przecież dobrze jest w scenie umieścić chociażby opis miejsca) i widzę w tym naprawdę spory potencjał, ale jednocześnie nie mogę napisać z ręką na sercu, że, czytając, odczuwam głębsze emocje, przeżywam scenę, wczuwam się w bohaterów i tak dalej. Na razie są mi obcy, poznaję ich z dialogów, jednak mam wrażenie, że się one ciągną, a to, co interesujące, ginie w ilości tych ładnych zdań, tego budulca, z którego produkujesz fabułę. Mam wrażenie, że fabuły jest mniej niż tła; nazwałabym to przerostem formy nad treścią, ale to dopiero pierwszy rozdział, więc za wcześnie na takie słowa.

A jednak gdy zobaczyłam, że kolejna scena to POV Luende, uśmiechnęłam się pod nosem.

Errie zachowuje się w moim odczuciu zwyczajnie niedorzecznie i nie mam pojęcia, z czego to wynika. Zaczęłam na poważnie się zastanawiać, czy może nie chodzi o jakieś jej opóźnienie w rozwoju, o którym więcej opowiesz dopiero później. Początkowo stawiałam na to, że Errie mogła mieć coś koło siedmiu, może ośmiu lat, ale to wykluczyłaś, więc pozostaje ta droga. Jest też opcja, że po prostu ta postać nie bardzo ci wyszła, ale chcę wierzyć, że tak nie jest.

ROZDZIAŁ 2

Energia załaskotała w piersi, ciepła i przyjemna. [Luende] Mogła zaczerpnąć z niej pełną garścią, a potem posłać prosto w świat, by formowała go według jej woli. Gdyby tylko wiedziała, rozumiała, jak to dokładnie działało. Gdyby znała swoje ograniczenia. – Luende może czerpać energię pełną garścią, ale nie rozumie, jak ta energia działa i to jest dla mnie zrozumiałe. Nie rozumiem tylko ostatniego zdania, tego o ograniczeniach. Ograniczenia kojarzą się z ujarzmianiem mocy, więc to brzmi, jakby Luende faktycznie mogła formować ją według woli i była potężna. Przecież tak nie jest, więc sens zgrzyta, prawda? Zamieniłabym ograniczenia na możliwości.

Co mnie martwi, to fakt, że Luende najpierw wstrząsa się nad tym, jak bardzo nie rozumie, jak to wszystko działa, a za chwilę zupełnie naturalnie wysyła do kogoś list za pomocą magii. Trochę się to wyklucza, nie sądzisz?

— Jasne, już idę — mruknął, ruszając do drzwi. — Wiesz, że twoja miłość będzie miała ciężkie życie? — W progu spojrzał na nią z uśmiechem. // Coś zadrżało w piersi Luende i dziwnie zwiędło. Może to serce. // Z ust nie zniknął nieco martwy, teraz jakby nieodpowiedni uśmiech. Miała nadzieję, że nie dało się niczego zauważyć w jej spojrzeniu. // — Nie sądzę, bym kiedykolwiek spotkała kogoś takiego — skwitowała napiętym głosem, więc odchrząknęła. – Zakładam, że Luende ma jakąś przeszłość, ale w tej chwili brzmi to tak, jakby mówiła to trzynastolatka, którą chłopak rzucił po tygodniu chodzenia. Tymczasem ona zdążyła już napisać na Fejsie, że to miłość aż po grób.

Mam pewne zastrzeżenia co do idiolektu Luende. Brzmi zadziwiająco podobnie do idiolektu Saina. Weźmy na przykład:

Nie miała dzisiaj czasu na głupie rozmyślanie o tym, co nigdy się nie stanie. Musiała się spakować, przygotować, cokolwiek. – Wcześniej myślałam, że cokolwiek wieńczące nerwowe rozmyślania miało być charakterystyczne dla Saina. Okazuje się, że nie jest. To z kolei odbiera bohaterom nieco ich indywidualności.

Jutrzenka jako imię dla konia kojarzy się bardzo miło. Swoją drogą mam wrażenie, że do tej pory w tekście dużo miejsca poświęcasz jeździectwie, co zresztą jest dla mnie poniekąd zrozumiałe, bo masz w tym doświadczenie. Z drugiej strony nie wiem, czy wpychanie jeździectwa w więcej niż połowę scen do tej pory to dobry pomysł. To znaczy jasne, okej, ciężko było w czasach, o których piszesz, przemieszczać się inaczej, jednak chyba nie musisz tak gęsto skupiać się na detalach, które podkreślają w sumie zwykłą czynność. Niby konie też mogą być bohaterami i nim zapewne Jutrzenka jest, bo dostała własne imię. Początek sceny z nią jest wprawdzie przyjemny, a jednak dla kogoś, kto koniarzem się nie czuje, ciągnie się niemiłosiernie, jak flaki z olejem – a przecież to tylko przygotowanie do podróży.

Wyciągnęła przysmak do Jutrzenki – nie wiedzieć dlaczego, kobyła nagle się ożywiła i z ochotą przyjęła poczęstunek. – Nie wiedzieć dlaczego? Przecież to jasne jak słońce, że zwierzęta są łase na smakołyki, a Luende też musi być tego świadoma, skoro z premedytacją stosuje taką zagrywkę. Nie miała tej marchewki w ręce przez przypadek. Chyba że miał to być taki żart. Ale wyszedł mało delikatnie.

A kobyła jakby nigdy nic ruszyła przed siebie. // — Hej! — rzuciła.— Stój!

Kobyła parsknęła, opluwając Luende płaszcz podróżny.

— Dzięki — rzuciła kwaśno. – Czy ja dobrze widzę, że ten koń mówi? W takim wypadku cofam to, co napisałam o jego znaczeniu fabularnym.

Sytuacja trochę się poprawiła. Niewiele. [Luende] Jeszcze nie była pewna, po co go zaprosiła, ale chyba lepiej spędzić ten wieczór w towarzystwie niż samotnie.

Jedną czwartą rozdziału, a może nawet więcej, poświęcasz na opisywanie oporządzania konia. Jako czytelnika obchodzi mnie to, co będzie dalej, nie to, jak nazywają się kolejne elementy wyposażenia jeździeckiego:

Luende narzuciła na jej grzbiet koc, potem siodło, ułożyła w dobrym miejscu i zabrała się za podpinanie popręgu. Sprzączki jednak nie sięgnęły przystuł. Zmarszczyła czoło. Wzięła nie ten popręg? Ale przecież nigdy nie odpinała go od siodła. – Nie każdy czytelnik będzie wiedział, o co chodzi z tym popręgiem – jak on w ogóle wygląda, jak jest przyczepiony, czemu sprzączki muszą sięgać czegośtam, dalej też piszesz o puślisku i to zaraz po bramie, która stanęła otworem. Ktoś mógłby pomyśleć, że puślisko nie dotyczy już konia, ale właśnie tej bramy. W żaden sposób nie pobudzasz wyobraźni nie-koniarza. Jeżeli tekst masz na dokumencie w sieci, to pół biedy – ktoś nieświadomy zawsze może sobie wygooglować cały proces. Ale gdybym miała wydrukowane kartki i leżała w wyrku z herbatą, w życiu nie chciałoby mi się wstać do komputera czy chociaż zaglądać w telefon.

Dobrze jest nadać bohaterom charakterystyczne cechy, zachowania, pokazać, kim są, co lubią, ale jednocześnie bez szkody dla fabuły. Trochę to jak ze strzelbą Czechowa – jeśli opisujesz strzelbę, to niech lepiej wypali najdalej dwa rozdziały później. Jednak obie dobrze wiemy, że strzelba (Jutrzenka) nie wypali, bo po prostu opisujesz coś, na czym się znasz, wplatasz tu swoje hobby, które jest zupełnie bez znaczenia dla fabuły.

Zastanawia mnie też to, że Luende bała się podpisywać własnym nazwiskiem, ale zupełnie nie widzi problemu w tym, żeby każdemu spotkanemu osobnikowi przedstawiać się z imienia. Czy samo imię nie byłoby już dla niektórych wskazówką co do tego, kim mogła być, skąd pochodzić i jaką mieć przeszłość?

Sama nie wiedziała, dlaczego udawała przed Jackiem, że lubiła mrok. Może dlatego, że spędziła w nim sporą część życia. Może dlatego, że potrzebowała go, żeby zarabiać. Żyć. – Luende to ogólnie ciekawa postać, ale żałuję, że momentami popada w stan emo nastolatki.

Nie zdawała sobie sprawy, jak beznadziejna była w kontaktach z ludźmi. W dzieciństwie wszystko wydawało się prostsze. W dzieciństwie wszystko sprowadzało się do psikusów i nauki niepotrzebnych rzeczy. Zwyczajnie… było lepiej. // — Jesteś wyjątkowo tajemnicza — rzucił zaczepnie. – Skoro Luende uważa (zresztą słusznie), że zachowuje się niewłaściwie, to czemu tak po prostu nic z tym nie zrobi? W kółko zawiesza się na tym, że jest niemiła i powinna być milsza, żeby za chwilę zupełnie bez powodu szczeniacko się odszczeknąć. Po bezzasadnej pyskówce znowu napomina się w myślach, że nie powinna tak robić, po czym robi to i tak. Gdzie w tym sens? Trochę jakbyś starała się na siłę kreować bohaterkę na (kojarzę to z blogowych powieści) wygadaną i szczerą, kiedy w rzeczywistości jest po prostu bucem, ale z jakiegoś powodu facetów i tak przyciąga do niej jej szczeniackie zachowanie.

Do końca było już lekko, czytało się przyjemnie. Reakcja Luende na usłyszaną w karczmie rozmowę intrygująca, a zakończenie sceny trafione, pobudzające, zachęcające, by czytać dalej. Lubię takie konkrety, smaczki rzucane w ostatnich zdaniach. Nie rozumiem tylko, skąd aż tak zły stan Luende po jednym piwie – czy to akurat jej przypadłość, że wybitnie źle znosi ten jeden trunek, czy może ktoś jej czegoś dosypał, ewentualnie w twojej krainie mają bardzo mocne piwo, ale wtedy Nolan pewnie wiedziałby o tym, więc raczej upewniłby się, czy Luende gustuje w mocnych alkoholach. Ostatecznie, co brzmi najprawdopodobniej, Luende przeżywa weltszmerc spowodowany wzmianką o Paniczu Arryku, który był jej miłością. Czy coś.

ROZDZIAŁ 3

Keren zgodził się z nim – i chociaż widział, że Eiden się wahał, co i rusz spoglądając na skuloną w siodle Aylee, wiedział też, że musieli najpierw znaleźć się w bezpiecznym miejscu. – Pogubiłam się w tym zdaniu. O znalezieniu bezpiecznego miejsca wiedział w końcu Eiden czy Karen?

Natomiast to zdanie bardzo mi się podoba:

Za plecami mieli armię wroga, przed sobą podbite państwa, a ze sobą przerażoną Aylee, która wymagała opieki, jakiej teraz nie mogli jej dać. – A nie przypadkiem, której nie mogli jej dać? Jakiej dotyczyłoby opieki niekonkretnej, posiadającej jakieś cechy. Nie jestem przekonana, czy pasuje to do kontekstu.

Strasznie ślimaczy ci się ten wstęp do sceny. Najpierw dowiaduję się, że bohaterowie poszukują bezpiecznego miejsca (Keren o tym myśli), potem dowiaduję się, że sytuacja jest nieciekawa, bo za bohaterami są wojska, przed nimi podbite państwa i tak dalej, aż w końcu podejmujesz dialog, w którym piszesz znów o tym, że bohaterowie muszą znaleźć schronienie. Dla mnie? Nic odkrywczego, na dodatek oni już trochę podróżują konno, biorąc pod uwagę, że czytałam o nich w prologu, a nie pojawili się w ostatnich rozdziałach, które też przedstawiały całkiem sporo akcji, czas mijał… Mimo to dialog brzmi, jakby to była pierwsza ich rozmowa, odkąd wsiedli na konie. Dopiero teraz ustalają, dokąd ruszą? Mało przekonujące.

Chyba jednak wolałabym, abyś zaczynała sceny jak najbliżej ich końca, aby te wstępy nie były takie okrąglutkie i pełne w szczegóły, bo się czytelnik zwyczajnie nimi męczy. Tutaj na przykład Eiden proponuje, by rozbić obóz. A gdyby zacząć scenę już w obozowisku?

Okej, wiem, co możesz mi przeliterować. Te-tra-lo-gia. Ale jak już na samym początku zasypujesz mnie takimi ładnie opakowanymi w zdania wstępami do konkretów, to ja nie wiem, czy biorąc do ręki taką książkę, dotrwałabym do kwintesencji. Nie jestem pewna, czy by mi się chciało. Wprawdzie w trakcie jazdy pojawiają się myśli bohatera o nazwisku, o presji, o kamuflujących się żołnierzach, ale im więcej w pasywnej scenie (która trwa ładnych parę stron) nękających bohatera natrętnych myśli, tym bardziej lakoniczny i mało ciekawy staje się ten bohater. Czytelnik nie zapamięta tych wszystkich danych, wybacz, na ten moment one nie są interesujące. Walka z prologu (której nie rozumiem i której ważność gdzieś zniknęła w natłoku scen z dwóch ostatnich rozdziałów) nie stanie się w moich oczach ciekawa tylko dlatego, bo bohater zacznie ją wspominać:

(…) jak oni to zrobili? Jak podprowadzili armię pod obóz, a potem zaatakowali, nie dając czasu na przygotowanie? Pojawili się prawie znikąd. Nie sądził, by wojownicy z Merreliah aż tak dobrze się kamuflowali. Może sposobem byłoby wysłanie więcej zwiadowców? Ale stracili wszystkich magów. Dowódcy nie wzięli pod uwagę zbyt wielu spraw. Keren nie wiedział, co jeszcze mogłoby zaważyć na tej sytuacji, ale… na pewno dało się coś zrobić. (…) To najgorszy możliwy moment, ale i tak zastanawiał się, czy potrafiłby zadziałać lepiej. Przecież to nie presja nazwiska go paraliżowała – od lat ignorował złośliwości żołnierzy, którzy dogryzali mu, że nigdy nie dorówna ojcu. Mimo to, gdy tylko ujrzał wroga u stóp obozowiska, po prostu spanikował. Jak mógł spanikować w takiej chwili? Stracili tyle cennych sekund. – Po co mi chociażby informacja, że dowódcy nie wzięli pod uwagę wielu spraw? Jakich spraw? Niby coś wspominasz, ale zero konkretów, więc nic z tego nie wynika. A że armia zaatakowała szybko, znienacka i bardzo dotkliwie – to też już wiem, brałam udział w tej scenie, pamiętam ją. Na dodatek znów wracamy do wspominania utraty magów, podkreślenia trudnego położenia... Lejesz wodę. Naprawdę lepiej byłoby zacząć już od sceny przy ognisku. POV tej postaci byłby nawet zjadliwy, gdyby nie był przesadzony. Takie treściwe:

Przegrali wojnę. Przegrali własną ojczyznę. Tego nie dało się tak po prostu ignorować. – mówi więcej niż cały wyżej zacytowany akapit. Tak samo informacja w czasie ogniska: Na pewno blisko Karallirre. przecież mówi o położeniu bohaterów, więc wcześniejsze ustalanie drogi i wskazywanie miejsca akcji też nagle traci na znaczeniu, okazuje się do wycięcia.

Za to podobają mi się dialogi, te czyta się lekko i przyjemnie, nawet jeżeli mówią o rzeczach trudnych, przykrych – pozostawiają po sobie dobre wrażenie. Nie ma co ukrywać, w tej notce rządzą dialogi – wspominanie ojców, decyzja o ruszeniu do Sennarille, nawet pół-żarcik o chrapaniu. Resztę traktuję jak ładną otoczkę do nich. Nie ukrywam też, że w kolejnym rozdziale liczę na jakąś akcję. Wystarczająco odpoczęłam przez dwanaście stron bieżącego.

Z lekką pobłażliwością natomiast obserwowałam, jak bohaterowie określają to, gdzie się znajdują, po prostu rozglądając się wokół. Cóż, wykształcenie wykształceniem, ale trudno uwierzyć, żeby ktokolwiek postawiony pośrodku pola, tym bardziej uciekając z wojennej zawieruchy, umiał określić swoje dokładne położenie. Co jeszcze zaprząta mi głowę:

Jeśli nie zejdą z tego kursu, ale skorygują go lekko w prawo, powinni przekroczyć granicę Karallirre, nie Merreliahu  – Lekko w prawo? Wydaje się, że po tak dokładnym określeniu miejsca, w którym się znajdują, mogliby powiedzieć, że powinni skorygować trasę np. lekko na północ/wschód/zachód/południe, nie lekko w prawo.

O ile dialogi są ładnie napisane, o tyle trudno mi powiedzieć, żebym w jakikolwiek sposób przekonała się do tego, co chce zrobić Eiden. Zostało ich troje, nie mają zupełnie nic, a szukanie sojuszników raczej nie polega na jeżdżeniu od drzwi do drzwi i mówieniu: hej, ten wielki zły pan zrabował mi państwo, może zechcieliby waćpanowie pomóc mi je odzyskać? – sojuszników w wojnie nie zyskuje się za darmo. Trzeba zaoferować coś w zamian. Eiden nie ma niczego, bo został księciem bez ziemi.

Kolejnym zmartwieniem jest dla mnie ród Exilesów. Masz tu w nazewnictwie niezłą mieszankę. Trochę słów stworzonych przez samą ciebie, trochę nam bliskich (jak Jutrzenka), aż tu nagle pojawia się ten nieszczęsny ród Exilesów (exiles, ang. wygnańcy). [Jak nasz Władysław II Wygnaniec? Dość… wymowne. Mało subtelne. W kontekście całości brzmi jak niezbyt udany żart]. Trochę niżej okazuje się, że dusza dziewczynki to Raven (raven, ang. kruk) i tak dalej. Polecam zapoznanie się z [tekstem Andrzeja Sapkowskiego], w którym traktuje o nazewnictwie, zapożyczeniach i tworzeniu języka w fantastyce. Jestem pewna, że bardzo się przyda.

— Mój ojciec był — stwierdził z naciskiem Keren. — Już go nie ma. Chcę być ze sobą szczery — zerknął na Eidena — bo potem może będzie łatwiej. // — Zamierzasz wierzyć, że jakoś im się udało? — Eiden przechylił głowę tak, żeby nie obudzić Aylee, ale żeby dobrze widzieć jego twarz. — Jak nam? – Przecież Keren przed momentem stwierdził, że jego ojciec był, na co Eiden pyta go, czy zamierza wierzyć, że może się im udało…? Przecież to zupełnie bez sensu.

ROZDZIAŁ 4

A w nim dalsze zmagania się z niepoprawnymi podmiotami. Ze dwa przykłady:

Usłyszała, że Sain z westchnieniem usiadł po drugiej stronie materaca. Bliżej drzwi. Oczywiście, nawet teraz próbował je chronić. – Je, czyli drzwi czy siostry?

(...) dotknęła skóry na wysokości łopatek. Swędziała trochę. Z trudem odetchnęła, bo zakręciło jej się w głowie. – Ten fragment raczej nie potrzebuje komentarza.

— Po kilku miesiącach… — podjął. — Moglibyśmy do nich napisać. Wydaje mi się, że byliby już bezpieczni. – I jak wysłaliby list z martwego, opustoszałego Sennarille? Czym by zapłacili? Komu?

Wydaje mi się, że wypowiedzi Raven można by zaczynać od myślnika. Zapisane tylko kursywą wyglądają jak myśli, a przecież Raven z bohaterami rozmawia, oni dobrze ją słyszą i rozumieją:

Sennarille i Castheral są martwi. Wszyscy jesteśmy martwi. — Chwyciła dłoń Errie, delikatnie ciągnąc ją do drzwi. — Chodźcie! Dużo zdążycie zobaczyć!

„Może później wytłumaczy Errie, że kolegowanie się z martwymi ludźmi było mało rozsądne”. – Zastanawiam się, dlaczego tylko martwych zapisałaś kursywą, a nie wzięłaś w nią podkreślonej całości. Czy dusze jeszcze są ludźmi czy już nie?

Nigdy nie uważała się za ładną. Kiedy raz uwierzyła, że mogłaby się komuś podobać, skończyło się to tragicznie. Żołądek ścisnął się nieprzyjemnie, a zjedzony niedawno posiłek podszedł do gardła. – Och, przy pierwszym czytaniu przez moment sądziłam, że tragicznym zakończeniem tej wiary był ściśnięty żołądek. Dopiero gdy czytelnik kończy drugie zdanie, okazuje się, że nie przytaczasz skutków, a powracasz do teraźniejszości. Dość mylące.

Właściwie sama widzisz, że nie mam wielu uwag do tej notki. Może dlatego, że była krótka i niewiele wniosła, zaczynała się dość lekko i spokojnie. Zamek jest ciekawym miejscem i mam nadzieję, że sporo się w nim wydarzy, skoro opisujesz go tak dokładnie. Zadowalają mnie też dialogi, które pozwalają lepiej poznać historię rodzeństwa, mimo to nie zdradzają za dużo, by dało się to podpiąć pod przesadną ekspozycję dialogową – fajnie. A jednak mocniej zainteresowała mnie sama końcówka – skrzydlate, zakrwawione odbicie w lustrze nigdy nie wróży niczego dobrego. Cieszę się, bo to takie elementy fabuły najbardziej mnie ciekawią.

To, co najmocniej mnie zdziwiło w tym rozdziale, to wspomnienie, że Errie ma za sobą już jakieś doświadczenia miłosne. To by wskazywało, że jest starsza, niż sądziłam. Przyznam, że do tej pory wyobrażałam ją sobie jako ledwo kilkuletnią dziewczynkę – no dobra, maksymalnie jedenasto-, może dwunastolatkę. A tu proszę, to po prostu starsza, lecz z charakteru nieco infantylna i naiwna młoda dama z bagażem doświadczeń… Wciąż trudno mi o tym pamiętać.

ROZDZIAŁ 5

Na blat chlusnęło piwo, zalewając karty, które nie spadły, (...) – niby dlaczego miałyby spać? Z marszu wyobraziłam sobie, że przykleiły się do blatu.

— Szeraszam! — rzucił ten, który rozlał piwo, zogniskowawszy na niej wzrok. — Szlyczną dżefszynkę! – Komedia roku po prostu. Tym bardziej, że później mówi już zupełnie normalnie.

Mogliby chociaż poczekać na zmrok, nie pokazywać się tak ludziom na oczy! – Niepokazywać. Lub może coś w stylu: Mogliby chociaż poczekać na zmrok, a nie – pokazywać się tak ludziom na oczy! Dłuższa pauza mile widziana. Poza tym trochę nie rozumiem, czego spodziewała się po taniej spelunce, w której rozrzedzają piwo.

Ogólnie akcja z kartami na plus. Coraz bardziej podoba mi się ta bohaterka i jej stosunek do Jacka oraz wspomnień z nim związanych. Nie rzucasz cegłą, to raczej lekkie wstawki. Zaczynam też coraz lepiej rozumieć, o co chodzi z egzaminem i jak bardzo jest on dla Luende ważny.

Obie jednak zastanawiamy się, o co chodzi dokładnie z relacją Luende – Jack. Sigyn podejrzewa, że bohater został wrzucony do typowego friendzonu, Skoia jednak sądzi, że u Luende podświadomie pojawiło się już głębsze zainteresowanie i Jack wręcz stał się dla niej dużo ważniejszy niż martwy Arryk, tylko dziewczyna musi sobie to jeszcze powiedzieć do lustra, prosto w twarz.

Głośno trzasnęła drzwiami pokoju. Wcisnęła głowę w ramiona – nawet nie wiedziała, że włożyła w to aż tyle siły – i zastygła, łapiąc głębsze oddechy. – Zakładam, że chodziło o trzaskanie drzwiami, ale ze zdań wynika, że włożyła aż tyle siły we wciśnięcie głowy w ramiona. I to brzmi niepokojąco.

Teraz nawet nie umiałaby sobie przypomnieć, jak było w jej ojczyźnie. Szybko przestała być dla niej „domem”. – Do tej pory używałaś kursywy. Skąd teraz ten cudzysłów?

Luende uśmiechnęła się blado, przypomniawszy sobie, ile podobnych zachodów widywała w Sennarille. Tam miała dla siebie zaskakująco dużo czasu pomimo licznych lekcji. Teraz nawet nie umiałaby sobie przypomnieć, jak było w jej ojczyźnie. Szybko przestała być dla niej „domem”. Karallirre stało się miejscem, gdzie jej nie chciano. Skąd woleli się jej pozbyć. Pamiętała pochwały, mnóstwo pustych słów i głaskania po głowie (...). – Pogubiłam się w tym fragmencie. W pierwszej chwili sądziłam, że Luende pochodzi z Sennarille, gdzie najpierw miała dużo czasu i lekcji, a potem właśnie ta ojczyzna przestała być jej domem. Dopiero później przy wspomnieniu Karallirre zmieniłam zdanie, ale chyba lepiej nie tworzyć niedopowiedzeń, niż je korygować.

— Po co ja o tym myślę — mruknęła sfrustrowana i nacisnęła palcami nasadę nosa. // Wszyscy nie żyli. Tak wyglądała prawda. Powinna się tego trzymać. – Ale tak wszyscy-wszyscy? Jej brat i rodzina z Karrallire też?

Szalejące podmioty też dają w kość. Te bardziej hardcore’owe:

Zapatrzyła się na miasto. Może dostrzegłaby wieżyczkę ich siedziby? Była chuda i mało rzucająca się w oczy, często przysiadały na niej różne ptaki. Zmrużyła oczy [ta wieżyczka?], wytężając wzrok  (...).

Strach zmroził ją od środka, dlatego przyśpieszyła kroku i uciekła na schody, gdzie już nie mógł jej obserwować. – Obserwujący strach? No pięknie…

Czasami bała się świata, do którego należała. Zwłaszcza kiedy nie miała nikogo, kto stanąłby w jej obronie. – Trochę szkoda, że kreujesz Luende na damsel in distress.

Na parterze było więcej osób niż wcześniej. Luende przystanęła na najniższym stopniu i omiotła zaniepokojonym spojrzeniem zatłoczone stoliki – nie chciała zostać zaklinowana między kilkoma mężczyznami. Zmarnowała długie chwile na obserwację, puszczając drażliwy gwar mimo uszu. Potrzebowała takiego stolika, do którego łatwo było się dostać od drzwi frontowych, ale też takiego, który umożliwiałby ucieczkę na piętro. Wreszcie dostrzegła coś, co mogło ją zadowolić, i bez ociągania ruszyła. – To brzmi tak, jakby ta gospoda była nie wiadomo jak wielka, przez co Luende musiała bardzo długo szukać odpowiedniego stolika.

Dotarcie do stolika zajęło nieznajomemu sporo czasu. Z wyraźnym trudem przepychał się wśród pijanych gości, przepraszał za każdym razem, kiedy któregoś potrącił, a w jej stronę tylko zerkał. – Kiedy opisujesz tę rozmowę, mam wrażenie, że to gdański tramwaj w godzinach szczytu.

Luende zmarszczyła czoło. Upewniła się, że mogła swobodnie sięgnąć po sztylet, ukradkiem zerknęła na boki i podążyła za nim. – Podążyła za sztyletem?

Dom wyglądał na opuszczony, w środku nie został prawie żaden mebel, w dodatku potwornie cuchnęło. Na pewno butwiejącym drewnem, poza tym zgnilizną. Luende zmusiła się, żeby nadal oddychać głęboko. – Trochę to masło maślane. Butwiejące drewno to gnijące drewno. Cuchnęło przeto gnijącym drewnem i zgnilizną.

— Pamiętaj — odezwał się, nacisnąwszy jedną ze ścianek kostki — wszystko ma swoją cenę. — Wyprostował się, przenosząc wzrok na jej oczy. – Oczy kostki, powiadasz?

Jest tego znacznie więcej, wierz mi. Pod tym względem dość ciężko się czyta; co chwilę trzeba się wszystkiego upewniać. Dalej:

Znowu pociągnęła Luende w przód. Nawet nie zdążyła nabrać powietrza, zwyczajnie runęła w dym [kto?]. Zawiesiła spojrzenie na plecach Madeleine. Patrzyła na nią, krzycząc coś [i znów: kto?]. Luende nie słyszała ani słowa. – Wydawałoby się, że to Luende krzyczy, patrząc na plecy Madeline (no bo skąd Lue widziałaby, że Madeline na nią patrzy, skoro stała do niej tyłem?), ale naprawdę nie jestem tego pewna.

— Nie — szepnęła, bezmyślnie zsuwając się niżej. – Nie można zsuwać się wyżej.

Przyznam, że pomysł z ukazaniem wspomnienia, wręcz doświadczenie go 1:1 to świetny motyw. Nie spodziewałam się też takiego zakończenia, które wprawiło mnie w osłupienie, łatwo mogłam się więc wczuć w Luende i w jej myśli o zabójstwie. Wyszły bardzo naturalnie. Kolejna odsłona – ta z Ognistym – dodaje emocji, napięcie nie opada. 

Tego mi w końcu było trzeba, zdecydowanie wolę takie wydarzenia niż przydługawe opisy miejsc lub stanów psychicznych twoich pozostałych bohaterów. Czy bardzo się obrazisz za stwierdzenie, że w sumie mogłoby ich wcale nie być?

Stwór trzymał w łapach coś, co przypominało rękę. Albo nogę.

Żałosne.

Nie potrafił powiedzieć, jak nisko trzeba było upaść, żeby żywić się zamordowanymi ludźmi. – O ile przy drugim czytaniu wiadomo już, że trzecie zdanie przedstawia myśl Ognistego, o tyle przy pierwszym czytelnik nie ma prawa być tego pewien – można zakładać, że stwór ma prawo być w twoim uniwersum rozumny i mieć swoje sumienie.

Coś zawibrowało w kieszeni jego skórzanej kurtki. Ognisty syknął wściekle przez zęby, niechętnie odrywając wzrok od buzujących płomieni. Mieli nieprawdopodobne wyczucie w Ciemnym Dworze. Wyjął niewielką kostkę i obrócił ją w palcach, szukając pulsującej ścianki. // Mógłby cisnąć nią w ogień i potem stwierdzić, że to był wypadek. Że przypadkiem upuścił, wyślizgnęła mu się z rąk. Miałby spokój na całą noc. // Wypuszczając powietrze przez zęby, nacisnął odpowiednią ściankę. Na tle ciemnych domów pojawił się migotliwy obraz – kształty przez chwilę nie chciały się wyostrzyć, ale kiedy Ognisty potrząsnął kostką, wszystko się ustabilizowało. Popatrzył w twarz pochylającego się nad nim, gniewnie zmarszczonego mężczyzny. – Dziwnie mi to brzmi, jak taki nie do końca przemyślany odpowiednik smartfonów w średniowieczu. W kontekście całego tekstu to takie trochę deus ex machina, oto tu i teraz potrzebujemy pogadanki z Panem i Władcą, więc wciskamy w ręce bohatera magiczny telefon komórkowy. Totalnie się go nie spodziewałam, nie liczyłam, że coś takiego się pojawi, a gdy już się pojawiło, w jakiś sposób trochę zepsuło mi obrazek o twoim świecie.

ROZDZIAŁ 6

Zastanawiam się, co tobą kierowało przy wyborze scen. Tutaj mamy streszczenie o tym, jak bohaterowie zdobywali pożywienie, a gdy ono się kończy i kończą się też dłuższe opisy, dialog mówi właściwie o niczym ważnym – ot, w oddali zamajaczyła wieża. Szczerze mówiąc, wolałabym chyba jednak dostać scenę, w której bohaterowie pokazują, jak radzą sobie w drodze – jest to zdecydowanie ciekawsze. Rozumiem, że ostatni rozdział był dość bogaty w akcję i teraz pewnie od niej odpoczywam. To jest w porządku, jednak jednocześnie mam wrażenie, że dość istotne elementy takie jak zdobywanie jedzenia (które nie musi być dynamiczną akcją, przecież streszczasz pomoc na gospodarstwie) umykają mi na rzecz właściwie niczego istotnego. Jakbyś trochę marnowała własny potencjał i przy tym potencjał tej historii. Ona nie zasługuje na sceny o niczym, prawda?

I czemu Eiden pyta o wieżę Kerena? To trochę głupie. Siedział do niej tyłem, ale skoro był ciekawy, mógł się do niej odwrócić, nie? W sensie wydaje mi się to takie dość ludzkie, normalne zachowanie. Skoro chcę coś sprawdzić, najpierw próbuję sama, a potem dopiero proszę o pomoc. Tym bardziej że Eiden – jak pamiętam z prologu – był dowódcą wojsk, który całkiem dużo nosił na swoich barkach. Na pewno wie, co to jest samodzielność, a już na pewno powinien być samodzielny podświadomie.

Pamiętam jak poprzednia trójka zmierzająca do Sennarille strasznie marzła w drodze. A ani Eiden, ani Kerren, ani tym bardziej Aylee tego nie odczuwają?

Mijali przygraniczne wioski. Keren zauważył, że Eiden starał się trzymać od nich możliwie najdalej, ale zajeżdżali między domostwa, gdy zaczynało brakować im jedzenia. Zdobywanie go czasami oznaczało zmarnowanie kilku godzin na pomoc w gospodarstwach – raz wybierał się tam Eiden, raz Keren. Jak zresztą zauważył, kiedy Eiden wyruszał zdobyć prowiant, znikał na dłużej. Albo praca przy zwierzętach szła mu gorzej, albo częściej kłócił się z dobrodziejami. Keren sam nie wiedział, co było bardziej prawdopodobne. – Nie sądzisz, że praca na gospodarstwach musiałaby być co najmniej problematyczna? Byli brudni, ale jednak w ubraniach zdecydowanie różnych od stroju przeciętnego chłopa. Poza tym, czy po bitwie nie byli cali we krwi? Zwłaszcza Keren i Eiden, którzy niejako przyjęli na siebie więcej niż Aylee? Plotki mogłyby się szybko roznieść i ściągnąć na nich nieszczęście. Właśnie w związku z tym, żeby nikt ich nie poznał, powinni zdobywać raczej jedzenie w inny sposób. Zdecydowanie ciekawiej byłoby, gdybyś pokazała, że sytuacja zmusiła ich, by kraść.

Na ich szczęście, chociaż trakty wiodące do Sennarille w większości stały zaniedbane od lat, tablice nadal trzymały się na słupkach. – Stać może butelka na stole. Trakty niekoniecznie.

Keren musiał przyznać, że przemierzane tereny niewiele mu mówiły – jego wiedza geograficzna robiła się coraz uboższa wraz z oddalaniem się od granic Mosgarathu. Kiedy mijany znak po raz kolejny wprawił go w zaskoczenie, obiecał sobie, że pewnego dnia to zmieni. Poza Crystalis istniał olbrzymi, fascynujący świat, który uparcie ignorował przez całe dotychczasowe życie. – Keren był jakimś lepiej wykształconym żołnierzem, synem jakiegoś generała, czy coś takiego, nie? Jako ktoś, kto powinien coś wiedzieć o strategii, powinien też mieć jako takie rozeznanie w geografii sąsiadów. Tym bardziej, że wcześniej zupełnie naturalnie przychodziło im wszystkim stwierdzenie, gdzie są, tylko po tym, że się rozejrzeli.

Dalej prezentujesz opis dziedzińca:

Dziedziniec przedstawiał smutny widok. Wśród walających się po bruku gruzach leżał zapomniany, zardzewiały już oręż, gdzieniegdzie dało się dostrzec zżółknięte kości. Zaczepione o kamienie materiały unosiły się przy każdym podmuchu wiatru. Keren zacisnął usta, przenosząc wzrok na ogromny zamek.

I brzmi on podejrzanie podobnie do tego, co widzieliśmy już wcześniej:

Dziedziniec był wielką ruiną. Wokół walały się gruzy, spalone belki, gdzieniegdzie pod kamieniami leżał zardzewiały oręż lub powiewające na słabym wietrze szmaty, dało się dojrzeć zżółknięte kości. Zdawało się, że zaraz zza połamanych kolumn podniosą się martwi i ruszą do ataku. Konie kroczyły niepewnie, drżały od napięcia. Dokoła niósł się świst wiatru.

Oczywiście bohaterowie widzą ten sam widok, ale raczej różnie będą go odbierać, ale w tej chwili wygląda to jak po przekalkowaniu. Można by rzec, jak na tym znanym memie. Byłoby dobrze zadbać o to, żeby nie było tak do siebie podobne.

O ile dobrze pamiętał, stolicą Sennarille był Castheral. Jeśli można go nazwać stolicą. Jako jedyne państwo Sennarille nie wzniosło dla siebie miasta stołecznego. Mieszczące się dokoła fortecy budynki, najpewniej zniszczone podczas oblężenia, wybudowali ludzie chcący się osiedlać w pobliżu Castheralu. – Wybacz, ale to nie ma sensu. Zamki budowano często nawet z trzema przedzamczami. Zamki przede wszystkim nie były samowystarczalne. Skądś musiało przybywać jedzenie, wyposażenie, ludzie, którzy to wszystko tworzyli. Sprowadzanie wszelkich dóbr z daleka niekoniecznie dobrze wpływa na ekonomię państwa.

Zupełnie nagle ze spiętej do granic możliwości stała się prawie bezwładna. – Zupełnie nagle brzmi tak, jakbyś próbowała mnie do tego przekonać trochę na siłę.

Swoją drogą, do tego momentu trochę się wynudziłam, na chwilę się zainteresowałam, ale nawet akcję, gdy Aylee odpływała i była jakby w transie, przegadałaś. W trakcie, kiedy bohaterce dzieje się coś dziwnego i próbuję się w nią wczuć, wyobrazić sobie jej wykrzywioną od bólu twarz i współczuć dziewczynie, Eiden w swojej narracji zatrzymuje nagle czas antenowy i… wspomina, co działo się kilka lat wcześniej w trakcie treningu. Rozumiem, że to może być ważne, ale wtrącanie czegoś takiego podczas cierpienia Aylee odwraca uwagę, kompletnie mnie rozprasza. Na dodatek piszesz o tym, czego Eiden zrobić nie może (interweniować) i tłumaczysz dlaczego. Ja jednak wolałabym dostać obraz tego, co i jak robił w trakcie trwania akcji. Ostatnie, czego chcę, to wchodzić mu do głowy i przerywać scenę na rzecz czegokolwiek innego niż to, co dzieje się tu i teraz z Aylee.  

Krzyk, który odbił się echem od ścian pustych korytarzy, nawet Eidena przyprawił o ciarki. Przycisnął [ten krzyk?] Aylee do siebie, przesuwając spojrzeniem dokoła, chociaż doskonale wiedział, że źródło hałasu nie kryło się nigdzie blisko.

W następnej chwili dotarło do niego, co usłyszał.

— Keren — sapnęła Aylee. – Zobacz, jak strasznie dużo słów zajęło ci poinformowanie mnie, że Eiden usłyszał dramatyczny krzyk i wystraszył się, rozumiejąc, do kogo on należał. Być może próbujesz budować napięcie, ale to nie powinno tak działać – zamiast przeżywać, czuję się zmęczona nadmiarem literek. Potrzebuję zdań krótkich, dynamiki, akcji w akcji jak cukru w cukrze.  

Na dodatek krzyk trwa ile? Sekundę? To jedna krótka chwilka, którą tutaj rozdmuchujesz do długiego procesu, w którym Eiden łączy fakty –  Krzyk? Co? Gdzieś blisko... O, to przecież głos Kerena! – Nie kupuję tego. Za długo, w niepotrzebnym nadmiarze wtrąceń i dopowiedzień.

Spróbuję ci coś zasugerować, choć, biorąc pod uwagę, że lubisz używać wielu słów, może ci się to nie spodobać:

Echem od ścian odbił się krzyk. Eiden przycisnął Aylee do siebie. To brzmiało gdzieś blisko… i brzmiało jak…

— Keren — sapnęła Aylee.  

Jest krócej, a przekazałam dokładnie te same informacje – krzyk, reakcję, dedukcję i wypowiedź. Teraz mogę czytać dalej; wzrosło tempo, a więc i dynamika sceny, a co za tym idzie – jej emocjonalność.

Co to było, na miłościwych Siedmiu i wszystkie ich dary? Duch? Keren całe życie myślał, że duchy nie istniały. – Dość zabawny rym (tym bardziej, że łączy je podobna ilość sylab, a więc czyta się melodyjnie). Celowy? Bo zwraca uwagę.

Mimo wszystko cieszy mnie akcja i konfrontacja, również sama sytuacja prawie-wpadnięcia Kerena na (w?) Raven… Właściwie dawno już nie cieszyłam się z tak małych rzeczy – z akcji w powieści, nawet takiej drobnej. Pewnie spowodowane jest to tym, na co wciąż narzekam – okropniastą lakonicznością.

— Co to jest? — wychrypiała Aylee. // Zjawa się nie ruszyła. Nadal wpatrywała się nieruchomym wzrokiem w Kerena – kiedy jej oczy przesunęły się, zwracając się na resztę, Keren nagle zdołał nabrać wdechu. – Aylee jako księżniczka powinna być lepiej wykształcona od Cann. Skąd więc Cann wie, że to dusza, kiedy Aylee nie wie, co to takiego?

ROZDZIAŁ 7

Errie w jednej chwili się rozpogodziła, [przecinek zbędny] i zawróciła w korytarz, z którego nadbiegła.

Nie miała ochoty dostosowywać się do tego szaleńczego pomysłu – ale chociaż żołądek zaciskał się z niepokoju, nogi poniosły ją do niego. – Do pomysłu, żołądka czy niepokoju?

Gdyby wyciąć pojedyncze partie dialogowe bohaterów i zapytać, jak sądzę, kto wypowiedział daną kwestię i czy jestem w stanie je przyporządkować do twoich postaci, to idę o zakład, że nie poznałabym nikogo poza Errie, której uwaga o szybkim wybieganiu zza zakrętów była, swoją drogą, całkiem urocza (still, nadal pasująca do osoby niedorozwiniętej lub dużo młodszej). Widać też kontrast między Errie i Aylee – zdecydowanie bardziej charakterystyczna jest ta pierwsza, chociaż nie wykluczam, że to dlatego, iż Aylee jako wycofana, cicha i pokornego serca, ledwo widoczna postać po prostu znika w twojej historii. Niby jest, ale kompletnie o niej zapominam. Właściwie mam wrażenie, że jak na razie gdyby jej nie było, to opowiadanie niewiele by straciło. Jedynym ciekawym wątkiem, który wprowadza ta postać, są jej umiejętności magiczne, ale dziwne wizje i zachowania przedstawione w obecnej, dość nudnej formie w ogóle mnie nie zajmują. Dużo bardziej czekam na kontynuację wątku Errie i jej odbicia w lustrze.

Jeżeli zaś chodzi o męską część ekipy (jednej i drugiej) – twoi bohaterowie, mówiąc wprost, zupełnie mnie nie interesują. Keren, Eiden i Sain są przeokrutnie jednolici, a w niemiłosiernie długo ciągnących się POV-ach straszliwie przynudzają i są mi obojętni. Co się z nimi dalej stanie? Szczerze? Na ten moment powieści wisi mi to i powiewa. Gdyby zrobić z tego Oszukać Przeznaczenie albo farfocel Kinga, i bohaterowie zaczęliby jeden po drugim ginąć w niewyjaśnionych lub obrzydliwie tragicznych okolicznościach, wtedy nawet bym się ucieszyła i – jednocześnie – przejęła.  Aktualnie nie przejmuję się niczym i nikim poza Luende i Errie.

Ekipa zamierza się posilić. Rozdział czy dwa wcześniej Errie, Cann i Sain mieli resztki chleba, jakieś ostatnie trzy kromki i kawałek sera. W dodatku ledwie je nadgryźli i zostawili na później, a teraz mają dość, żeby dzielić się z obcymi?

— Czym… ona jest? — spytała.

Errie i Cannetille obejrzały się za siebie. Errie od razu jej pomachała. – Podejrzewam, że Errie pomachała do Raven, chociaż nie wynika to z tekstu.

Zapadła cisza. Dzwoniła Aylee w uszach, prawie doprowadzając do szaleństwa. Nagle odczuła potrzebę, żeby się rozpłakać – ale wiedziała, że nie mogła. (...) Kolejna cisza, która zapadła, pozostawiła w Aylee potrzebę wycia. Pierś miała jednak jak z kamienia (...).

— Eee, bardzo przepraszam — odezwał się Sain — ale czy był to… odwrót taktyczny? — Podniósł spojrzenie na Eidena.

Jego jąkanie na swój sposób byłoby pewnie urocze. – Sain się jąka? Do tej pory w ogóle tego nie dostrzegłam. Chyba że zająknął się raz, teraz, ale właściwie nie jestem tego pewna. Dla mnie to brzmiało bardziej jak upewnienie się, dobieranie słów, a nie jąkanie. Nie widzę go w podanym zapisie.

— Co się dzieje? — usłyszała [wielką literą] szept Eidena przy uchu.

Ale jednego Aylee zdecydowanie nie rozumiała. Dlaczego Keren zachowywał się tak, jakby… dobrze się bawił? – Wpadło mi do głowy, że mógł się dobrze bawić, ponieważ był nastolatkiem i pewnie cieszył się z obecności innych, skoro długo podróżował tylko w jednej paczce, zresztą dość małej. Przy czym Aylee nie zna go od dziś. Nie zna jego charakteru? Nie wie, że chłopak może lubić czyjeś towarzystwo?  

W dialogu Saiana z Cannetille pojawiły się klimatyczne nazwy własne, czyli Quagerowie, Karallirre i Linriel, chwilę wcześniej czytałam też o Crystalis, Rionelle... Fakt, nie można zaprzeczyć – one wszystkie brzmią klimatycznie, ale... mieszają mi się. Czuję, że w czasie czytania wpadają mi jednym okiem, a wypadają drugim. Gdybym miała powtórzyć z pamięci to, co przed chwilą wyczytałam, nie potrafiłabym. Rozumiem, że to dopiero siódmy rozdział i nie muszę wszystkiego wiedzieć na już, na dodatek planujesz tetralogię, więc zakładam, że twoje uniwersum to świat długi i szeroki, ale jednocześnie nie mogę nie zauważyć, że czuję się przytłoczona natłokiem informacji, których nie rozumiem. Przypomina mi się początkowa scena walki czy nawet wcześniej, przygotowania do niej, i kompletnie nie wiem, nie pamiętam, kto z kim, po co i o co. Dzieciaki uciekają, bo przegrali i tyle – odpowiedz sobie sama, czy to jest to, co czytelnik ma wiedzieć na tym etapie historii, czy raczej powinien już wiedzieć więcej. Jeżeli to drugie, pomyśl, jak można by uzupełnić jego braki (i, błagam, nie mam na myśli ekspozycji czy kolejnych przegadanych POV-ów). Na razie wszystkie dane do mnie napływają, ale żeby sobie je przypomnieć i poukładać w głowie, musiałabym cofać się w tekście albo iść w przód, licząc, że może wszystko wyjaśni się samo. Z drugiej strony wątek wojenki przestał być dla mnie interesujący właśnie z powodu przegadania go, więc nawet nie odczuwam potrzeby, by się cofać i składać te dane. Mam takie podejście w stylu: będzie, jak będzie.

Drażni mnie kursywa w wypowiedziach Saina. Na siłę podkreśla, że jakiś on jest niebezpieczny, groźny i dybie na życia dzieciaków, ale gdyby pozbyć się jej, informacje te dotarłyby do mnie tak samo, po prostu nie rzucałyby się w oczy tak natarczywie. Lepiej, gdyby zamiast tego napisać w dopisku narracyjnym, że on zostało mocno wysyczane, wycedzone czy coś… Kursywa wygląda natomiast, jakbyś sądziła, że nie umiem czytać ze zrozumieniem i bała się, że ta ważna fabularnie informacja o antagoniście mogłaby mi umknąć.

Sain jest wilkołakiem? No, no, no… Tego to się w ogóle nie spodziewałam. Cofam więc to, co napisałam o nim chwilę temu, wrzucając go do worka wraz z Kerenem i Eidenem; tym wątkiem zyskujesz moją ciekawość. Jednocześnie dziwię się, bo Cann zauważyła, że Sain może zmienić się pod wpływem silnych emocji. W ogóle nie zauważyłam tego, gdy wraz z Errie pierwszy raz zobaczyli Raven, a pamiętam, że było to nieco… traumatyczne spotkanie.

Nie rozumiem też jeszcze jednego. Skoro tak bardzo nie ufają Dillarom, to czemu bez sekundy pomyślunku zostawili z nimi Errie?

ROZDZIAŁ 8

Naprawdę nie wiem i nie rozumiem, dlaczego gdy na planie pojawia się Luende, czyta się płynnie, raczej bez zatrzymywania. Tempo, napięcie, gęsta atmosfera – całkiem miła odskocznia. Nie zapominasz też o poruszaniu każdego zmysłu u czytelnika – wspominasz o słyszalnym tętentowi kopyt, drżeniu, są i chaotyczne myśli, w tym genialne: Na miłościwych Siedmiu, zabiła dziś dwoje ludzi, które oddaje niby niewiele, a jednak całkiem sporo.

Dopiero tutaj zmarszczyłam brwi:

Brama, przez którą wyjechała, zmieniła się w ciemny otwór. Wyglądało na to, że… uciekła? – Ehe, brama. No na pewno.

Nie znała okolic, kryjówek, możliwości, a co najważniejsze – ludzi. – Wydawało mi się, że jeżeli ktoś jest złodziejem i spędza w mieście dziesięć lat, to choćby bardzo nie chciał, i tak podsłucha tu i ówdzie, co dzieje się właśnie w okolicy. Przestępczyni, która nie zna możliwości undergroundu? Nie wiem czemu, ale brzmi to dla mnie dość wątpliwie.

Z drugiej strony Luende w scenie kradzieży szkatułki wydawała się mieć więcej szczęścia niż rozumu, więc może to taka właśnie jej cecha, ta życiowa nieporadność? Pechowa złodziejka? Czemu nie, tylko skąd to szczęście?

Luende obrała jeden z rzadziej uczęszczanych szlaków – od rana minęła się z ledwie garstką podróżnych (...) – pisałaś, że Luende nie zna okolicy, mimo to świadomie wybrała rzadziej uczęszczaną drogę? Dopiero po myślniku pojawia się informacja, że ona dopiero co będąc na tym szlaku, mogła wywnioskować, że nie był tak oblegany;  najpierw powinno więc pojawić się rozpoznanie, a potem końcowy wniosek. Zmieniłabym kolejność wypływania danych. Coś w stylu:

Luende od rana minęła się z ledwie garstką podróżnych (...) – na Siedmiu, a więc obrała jeden z rzadziej uczęszczanych szlaków. – Ot, luźna uwaga.

Liczenie lamp to rozwiązanie na nudę? A więc tak łatwo bohaterka pogodziła się z myślą, że zabiła dwójkę niewinnych ludzi? A może i więcej, przecież rozwaliła cały budynek, może ktoś jeszcze przechodził obok niego... Nie widzę, by walczyła ze sobą, zmuszała się do myślenia o pierdołach i by coś ją niepokoiło, wyrywało z tych myśli, utrudniało jej zajęcie się czymkolwiek... Nie, Luende po prostu liczy sobie lampy, aż jej się to nie zaczyna nudzić. No cóż, nie tego się spodziewałam.

[Dopiero po chwili piszesz, że próbowała skupić się na widokach, ale przeszkadzały jej wspomnienia feralnych chwil – okej, ale czy to nadal nie za późno? Taki jakby… spóźniony zapłon?].

Jak to nie wiedziała, dokąd jedzie? W sensie w ogóle przez całe swoje życie nie usłyszała nazw pobliskich miasteczek? Nie jechała kilka dni, to nie była podróż życia.

Dziwi mnie też jej brak zmęczenia. Egzamin miał miejsce późnym popołudniem, jak nie wieczorem, Luende nic nie jadła, niczego nie piła, po wypadku od razu wsiadła na Jutrzenkę i pognały na szlak. Jechały aż do południa dnia następnego. Luende nie potrzebowała postoju? Zejść na chwilę z konia?

Chociaż niektórzy spoglądali na nią podejrzliwie, poczuła się wśród nich pewniej. Wydawało jej się, że lepiej zlewała się z tłem, kiedy otaczali ją ludzie. (...) A i tak ogarniał ją strach – (...) każde krzywe spojrzenie posłane w jej stronę jakby należało do wroga. – Nie sądzisz, że obie te informacje są ze sobą sprzeczne? W tych samych okolicznościach raz Luende jest spokojniejsza, pewniejsza, a raz ogarnia ją strach.  

Podoba mi się, jak piszesz o Jutrzence. Nie opisywałaś dokładnie całego procesu przygotowawczego, ograniczyłaś się do kilku ruchów, a więc reakcje klaczy i widoczne niezadowolenie nie zostały przez nic przyćmione. Dziwnie się czuję ze świadomością, że Jutrzenka jako koń jest mi zdecydowanie bliższą bohaterką niż żywi i ludzcy Eiden czy Keren. I, szczerze, mocno współczuję jej tej niezdatnej do picia wody. Fuj, fuj, fuj.

Z jednej strony Luende martwi się o Jutrzenkę, z drugiej – zostawia ją z tą woda i bez opieki w totalnie nieznanym sobie mieście. To tylko moja ciekawość, ale na tym etapie zastanawiam się, czy trudno jest ukraść konia spod gospody, tym bardziej konia, którego się nie kojarzy, zmęczonej babce, której też się w ogóle nie zna.

Wysupłała z sakiewki odpowiednią kwotę, ze ściśniętym sercem zauważając, że nie zostało wiele monet. Naprawdę musiała coś wymyślić. Jak tylko się naje i wyśpi. – Co tu myśleć? To złodziejka. Mogłaby kogoś okraść, tak po prostu.

  

Sztuką byłoby się teraz podnieść, po czymś takim. – Nie jestem pewna, ale ten przecinek wygląda na zbędny.

Nie chciała poczucia winy – przecież niczego by na tej wojnie nie zdziałała. – No nie wiem, na moje oko, to jest całkiem potężną maginią, po prostu jeszcze tego nie ogarnia. Nie czuję, by to zdanie przekonywało mnie do współczucia, jaka to ona biedna i nieumiejętna; na końcu języka mam raczej takie sążniste: skoro jest tak bardzo źle, weź się w garść, Luende, i zrób coś ze sobą. *nuci: Mam tę moc*. W obliczu wiadomości o tym, że wielki zły antagonista zgarnia wszystkie krainy jedna po drugiej, dziwię się, dlaczego Luende czekała na egzamin tak długo i nie ćwiczy swoich mocy od dawna. Jakby dopiero teraz obudziła się z długiego zimowego snu…?

Dziwne wydaje mi się, że rudzielec tak długo zwlekał ze znalezieniem bohaterki. Zlecenie na nią dostał dużo wcześniej, obserwował ją z daleka, gdy uciekała z miasta na Jutrzence i… pozwolił jej przejść traktat, zjeść i zdrzemnąć się (swoją drogą nie jestem pewna, czy w byle gospodzie mieliby takie luksusy jak materac, podobnie szybę w oknie)? Hmm, wychodzi na to, że całkiem miły z niego gość. Przez tę myśl, nawet gdy Luende traci oddech trzymana za gardło, nie boję się o nią.

Schwyciła przedni łęk siodła zdrową ręką, niezdarnie odbiła się od ziemi, próbując zarzucić nogę na grzbiet. Spłoszona Jutrzenka ruszyła galopem – i Luende zdołała się na nią wciągnąć. Wczepiła się w grzywę, nie zamierzając szukać wodzy. I tak by ich nie odplątała. – Czy Jutrzenka nie była w żaden sposób przywiązana przy tej karczmie?

ROZDZIAŁ 9

Poprawił powłóczysty płaszcz, wygładzając kołnierz. Stojący przy wejściu strażnicy prześlizgnęli się po nim spojrzeniami, nie mieli jednak odwagi nawiązać kontaktu wzrokowego. – Prześlizgnęli się spojrzeniami po kołnierzu?

Reykur Savu zatrzymał się pod strzelistymi drzwiami sali tronowej. Musiał głęboko odetchnąć chłodnym powietrzem Ciemnego Dworu, by nabrać zachwianej pewności siebie. – Ciemny Dwór? Naprawdę? Do tej pory w tekście mamy same finezyjne nazwy ze świata fantasy (i, no dobra, Jutrzenkę), a tutaj znów pojawia się jakiś jeden odczapowy motyw rodem z bajki Disneya.

Służba w siedzibie najwyższego władcy tego świata doskonale wiedziała, gdzie znajdowało się jej miejsce. – Ja bym jednak chciała może w końcu zobaczyć działania tego Najwyższego Władcy Świata. O tym, że jest zły, przekonują mnie inne postaci, także zapis kursywą zaimków odnoszących się do niego oraz w końcu... Ciemny Dwór. To dla mnie wciąż za mało, by wierzyć w te wszystkie mało subtelne wskazówki.

Ledwo chwilę dalej: Najwyższy władca tego świata potrafił wpaść w furię w ledwie chwilę. I to jeszcze zanim Zander się zdenerwował. – Wyprzedzasz fakty, przygotowując mnie, a chyba wolałabym mieć niespodziankę i tak po prostu chłonąć scenę bez uprzedzeń. Być może chciałaś tym pokazać przez POV Reykura, że bohater obawia się swojego pana, ale to też dałoby się zrobić mniej ekspozycyjnie. Też chciałabym się bać Zandera i bałabym się po tym, jak Reykur się denerwuje, stresuje, a Zander jest majestatycznie ekonomiczny w swojej ekspresji. To mi wystarczy, naprawdę. Trochę zaufania do czytelnika.

Swoją drogą podoba mi się stylizacja i ta oszczędność energii Zandera. Nie wiem dlaczego przypomina mi trochę Voldemorta. Jest w tym wiele nonszalancji, ale i władczość jednak godna władcy. Godna kogoś, kto pomieszkuje w Ciemnym Dworze.

Chociaż brakowało tu obrazów czy innych dzieł sztuki – zwłaszcza jak na gust Reykura – można było podziwiać meble wykonane z ciemnego, lśniącego drewna. Długi stół, puste krzesła, pojedyncze gabloty, w których trzymano starą broń. Reykur wiedział, że to miejsce miało pozostać surowe. Zgadzał się z tym. Sala tronowa nie mogła wywoływać poczucia bezpieczeństwa. – W takim razie zgadzał się z tym czy, na jego gust, brakowało dzieł sztuki?

Reykur wiedział, że to miejsce miało pozostać surowe. (...) Ruszył po szafirowym dywanie obszytym srebrną nicią, który wiódł prosto do pustego tronu. – Dywan obszyty na bogato jakoś gryzie mi się z surowością komnaty. Fakt. Gdy ktoś pada na kolana przed władcą, przynajmniej ma miękko.

Zander Somaire stał przed wysokim oknem wychodzącym na ulice Eravunnah. – I ten straszny i och jak groźny ON mieszka sobie w Eravunnah, Luende radośnie biegała mu pod drzwiami przez te wszystkie lata, a on nawet tego nie zauważył?

— Słabi muszą upaść — westchnął Zander Somaire. — To jednak poświęcenie, które jestem gotów ponieść.

— To… trudno mu rozkazywać, panie mój — zaczął powoli, uważnie dobierając każde słowo. — Jest mi w pełni podporządkowany, panie mój. – W takim razie trudno mu rozkazywać, czy jest mu w pełni podporządkowany?

Ponad kostką zamigotał szary, niewyraźny obraz. Stopniowo nabierał ostrości i stabilności, aż wreszcie ukazał znajomą postać jednego z ich magów. Erick spoglądał na coś, czego przekaźnik nie był w stanie uchwycić, po czym przeniósł wzrok w ich kierunku, choć na nikogo konkretnego. // — Melduję z egzaminu arcymaga — odezwał się zniekształconym, dudniącym głosem. — Obiektem jest młoda kobieta imieniem Luende. Wprowadzam ją do wspomnienia. – Był już magiczny telefon komórkowy, teraz jest magiczna kamerka z równie magicznym YouTube’em. Nie sądzisz, że trąci to trochę takim lazy writing? Zdecydowanie lepiej wyglądałoby, gdyby Zander miał swoich ludzi od sprawdzania, czy Reykur robi wszystko jak trzeba. Bo wciskanie kamerki jest leniwym uproszczeniem rzeczywistości tam, gdzie można by to rozwiązać inaczej. Przecież z takimi kamerkami Zander mógłby posłać swoich szpiegów wszędzie. Zostawić taką kamerkę choćby w Sennarille albo wielu innych miejscach – cóż za wspaniałe urządzenie, czemu z niego nie korzysta?

W sposób tłumaczony przez magię urządzenie do transmisji przypomina też magiczną kulę wiedźmy – znów ciśnie mi się na usta nawiązanie do Disneya. Z drugiej strony mogłoby to być urządzenie wymagające zaplecza technologicznego (coś jak detektory w uniwersum Dragon Balla, wprowadzone w obieg dzięki krainie/planecie technologicznych geniuszy, których Freezer jako tru antagonista ładnie skroił).

Nie mógł przyznać, że jego największe dzieło nie było jeszcze gotowe. – Nie mógł przyznać? Przecież przed momentem dokładnie to zrobił:

— Jest mi w pełni podporządkowany, panie mój. Może jednak za wcześnie wypuściłem go na samodzielną misję. Jego natura… jest mi jeszcze dość obca. — Zerknął na Zandera Somaire. — Chyba podoba mu się ta zabawa. Chce się poznęcać nad celem.

Dairi nigdy nie dowiedziała się, dlaczego matka zabroniła jej rozwijać dar Siedmiu. Prawdopodobnie z powodu Zandera Somaire. – Przez niego Dairi się nie dowiedziała czy matka jej zabroniła?

Pojawili się kolejni bohaterowie. Zdziwiło mnie to; jest ich całkiem sporo. Nie sądziłam, że po tyludziesięciu stronach poznam jeszcze kogoś nowego. Jak na złość Elliar znów ma zdublowane L w środku i zaczyna się na E, co przy Errie, Eidenie i Eravunnah (którego, o zgrozo, do tej pory nie potrafię zapisywać z pamięci i muszę przytaczać je w ocenie, szukając tego słowa w twoim tekście) sprawia, że wzdycham rozczarowana. Dlaczego robisz wszystko jakby specjalnie, by utrudniać mi odbiór i mieszać w głowie?

Gniew zalał pierś gorącą falą, sprawiając, że gardło ścisnęło się, utrudniając wyrzucenie z siebie kolejnych słów. Łzy zakłuły w oczy, ale zdołała je przełknąć. – Ta pierś je przełykała. Tak, tak. Na pewno.

Póki co nie robiło to najmniejszej różnicy (...). – Brzydki rusycyzm.

ROZDZIAŁ 10

Czemu tak właściwie Errie nie powiedziała nic rodzeństwu o tym lustrze? Czy poprzednie wydarzenia niczego jej nie nauczyły? Wydaje się, że to z leksza na złość mamie odmrożę sobie uszy. Na litość, ta dziewczyna ma już przeszło 16 lat, nie powinna się zachowywać jak ofochana pięciolatka, której ktoś położył na talerz brokuły. Tym bardziej w świecie wojny, ubóstwa i głodu. Tym bardziej pochodząc z ubogiej rodziny.

Nadszedł ten moment, którego bardzo się obawiałam. W tym rozdziale w scenie biorą udział dwie grupy dzieciaków (pewnie nastolatków i młodych dorosłych, ale kompletnie tego nie czuję; to dla mnie taki przedział wiekowy gimnazjalno-licealny, ot 14-18) i wszystko mi się pomieszało. Czytając, zdarza się, że muszę upewniać się, że Eiden to brat Aylee, a Sain – Errie. A może odwrotnie? Nie, chyba tak… Zresztą, zaraz i tak wyjdzie w praniu... – Widzisz, cytuję samą siebie, abyś miała wgląd w to, jak odbieram tę scenę.

— I jak to ma działać? — mruknęła Errie. (...)

— Podnosisz, zahaczasz o pajęczynę, zrywasz pajęczynę — wytłumaczyła Cannetille. – Naprawdę dziewczynie, która raczej wychowywała się w bardzo przyziemnych warunkach, trzeba tłumaczyć, JAK ściąga się pajęczyny ze ścian? Przecież to było mocno intuicyjne. Nie wiem, dlaczego robisz wszystko, bym nie lubiła twoich postaci. Uważała je za głupie.

Przez chwilę ją obserwowała, obracając w dłoniach prowizoryczny omiatacz pajęczyn. – Nie wiem dlaczego, ale w sumie nazwa tego przedmiotu zwróciła moją uwagę, zatrzymałam się przy niej. Wygląda trochę tak, jakbyś wcześniej, przed jakąś betą, miała tu inne nietrafione słowo i zastąpiła je niby lepszym, ale jednak wciąż nie do końca. A może po prostu nie spodziewałam się, że Errie zna takie trudne słowo jak prowizoryczny.

Jeszcze nigdy nie widziała tak pokracznie zamiatającego człowieka. – I mówi to ktoś, kto przed chwilą sam pytał, jak używa się prowizorycznego omiatacza…

Cannetille, skończywszy omiatanie pajęczyn, spróbowała otworzyć okno. – W sumie mogła je otworzyć wcześniej. Omiatanie na pewno poderwało też kurz.

— Jak się wybiega, będzie lepiej spać — mruknęła Cannetille. – Pamiętam, że moja siostra tak mówiła o swoich córkach. Gdy miały pięć lat.

— Woda pewnie zimna jak szlag — skomentował Sain. – Dziwi mnie trochę to sformułowanie. Szlag przeważnie u nas (tag, u Sko) na Śląsku oznacza z niemieckiego cios (Schlag), jakieś zaskoczenie, uderzenie (np. może mnie na coś szlag trafić i krew jasna zalać – w odniesieniu do srogiego łupnia sprezentowanego od, nie wiem, losu?). Natomiast woda jak zimny cios? Nie łapię kontekstu. Już prędzej: szlag, jaka zimna… – wtedy szlag odnosiłby się do efektu zaskoczenia.

– Póki co… chyba nie musimy wyjeżdżać. Nie wiem. – I znów rusycyzm. Czyli co? Jedni z niemiecka, drudzy pa ruski…

Męczy mnie to zwiedzanie zamku. Strasznie się ciągnie, a nic z niego nie wynika. Okej, zarejestrowałyśmy sad, i co?

Po cichu liczyła, że królewski ród szybko się wyniesie. Keren wydawał się sympatyczny, ale Eiden i Aylee sprawiali wrażenie nie dość, że sztywnych, to jeszcze mało przyjacielskich. – Skoro Errie nie jest już małym berbeciem, powinna umieć dodać dwa do dwóch i mieć w sobie na tyle empatii, by zrozumieć, że nie dość, że dotknęła ich wojna, to jeszcze stracili w tej wojnie praktycznie wszystko. Poza tym jedni i drudzy są dla siebie obcy i to naturalne, że w takich warunkach obawiają się, czy ktoś nie stanowi zagrożenia. Naprawdę mam wrażenie, że mówimy tu o osobie opóźnionej, nie o wkraczającej w dorosłość dziewczynie.

Może Aylee nie czuła się z tym dobrze. Ale milczała, więc nie trzeba było się nią przejmować. – Naprawdę? To mówi przeszło szesnastoletnia dziewczyna? Czemu jej empatia jest płytka niczym łyżeczka od herbaty…?

Errie odetchnęła pełną piersią, przerywając pracę, i przymknęła oczy. Chociaż Castheral był opuszczony i zniszczony, z każdym dniem kochała to miejsce coraz bardziej. – Czy ona już zapomniała, co się wydarzyło w bibliotece? Dlaczego?

Skoro wszyscy są dla wszystkich podejrzani, dlaczego obie grupy udają się na wspólny spacer? Rozumiem, że zapytał Keren (którego przez jego normalność i bezkonfliktowość chyba polubiłam najbardziej), a zgodziła się Errie, ale czy to coś zmienia? Grupki mogłyby się rozdzielić. Zamek na pewno ma wiele korytarzy, wiele wyjść bocznych, nie tylko bramę główną. Na dodatek idą tymi korytarzami w ciszy – to wydaje mi się przerysowane i sztuczne. Okej, dotatło, że jedna ekpia nie przepada za drugą, ale to strasznie skrajne. Nie lubimy się, więc ze sobą nie gadamy, ALE idziemy na wspólny spacer. Brakuje tylko wzmianki o jednej dorosłej pani pedagog, która zmusza dzieciaczki do koedukacyjnego spaceru. A przecież to są prawie dorośli, podobno odpowiedzialni ludzie podejmujący świadome decyzje dla własnego dobra.

Pchają się tam, gdzie nie chcą, ale trochę jednak chcą. W ciszy, wszyscy jak jeden mąż. Dlaczego nikt nie zajmie się własnymi sprawami? Zastanówmy się… Na moje oko dlatego, że tam nikt nie ma własnych spraw.

Nie wyglądało to jak magia. Errie wiedziała, jak wyglądały czary, Cannetille często używała swoich umiejętności. – No niezbyt często jednak. Chyba że gdzieś poza kadrem, ale to się w sumie nie liczy.

Errie wbiła wzrok w pusty plac, przymrużając oczy. Wielkie drzwi bezgłośnie się domknęły, ukrywając wąskie pasmo posadzki, którą dało się przez moment dostrzec. // Ktoś wszedł do zamku. // Errie błyskawicznie rozejrzała się po wszystkich – nikogo nie brakowało. Serce szybciej zabiło w piersi, sprawiając, że nie mogła złapać tchu. Jeśli w Castheralu przebywał ktoś jeszcze, ktoś obcy… // Już otwierała usta, ale słowa uwięzły jej w gardle. // Może lepiej nie? Może lepiej ich w to nie wciągać. Mogło się jej po prostu przywidzieć, prawda? // — Pójdę przodem, dobrze? — Wyślizgnęła się spod ramienia Cannetille.// — Och. Dlaczego? // — Chciałam coś obejrzeć w hallu — stwierdziła, jednak na nią nie patrzyła. — Poczekam tam na was, słowo! – Cóż za okropna, niemądra dziewucha, bo inaczej nie da się tego nazwać. Naprawdę trudno uwierzyć, że Errie jest nastolatką, a nie rozkapryszonym dzieciakiem, który z uporem będzie wkładał rękę do ogniska, nieważne, ilekroć się sparzy. Już nie raz stało się coś złego, mimo że rodzeństwo ją uprzedzało, a ta dalej swoje.

Sain w przeszłości: Errie, nie rób tego, bo będzie źle

Errie: *robi i tak*

Złe rzeczy: dzieją się

Sain obecnie: Errie, nie rób tego, bo będzie źle

Errie: *robi i tak*

Złe rzeczy: dzieją się

Errie:

Dopiero pod koniec jak zwykle coś się dzieje, właściwie od tego moglibyśmy zacząć. A więc Arryk jest w zamku. No to się Luende zdziwi...

PODSUMOWANIE:

Słyszałam, że masz zamiar przepisać ten tekst od nowa. Myślę, że to bardzo dobrze, bo twoja powieść ma tyle problemów, że drobne poprawki raczej jej nie uratują. Pod względem poprawności i tworzenia ładnych zdań jest jak najbardziej w porządku, ale w zasadzie to tyle. To taka wydmuszka, ładnie napisane zdania, które wleką się bez końca, nie prowadząc ku żadnemu rozwiązaniu. Wydaje się, że cała akcja ma się toczyć w Castheralu, ale w ⅓ powieści twoi bohaterowie nawet nie zdążyli się tam zebrać. I nie wygląda na to, by szybko miało się to zmienić. Tyle tekstu za mną, a ja czytam o zamiataniu pajęczyn… Nie dziw się, że jestem sceptycznie nastawiona do dalszego ciągu i gdyby nie twoja wiadomość, sama pewnie przerwałabym pracę gdzieś na tym etapie historii.

Przeraża mnie fakt, że to ma być tetralogia, bo odnoszę męczące wrażenie, że całą faktyczną akcję dałoby się zamknąć w jednym tomie. Może dwóch. Problem stanowią sceny, których początki wloką się niemiłosiernie i w połowie czytelnik zapomina, że w ogóle dokądś zmierza. Na przykład jazda konno do miejsca, w którym ma powstać skromne obozowisko, by bohaterowie mogli przetrwać noc… Okej, ale co by się zmieniło, gdyby zacząć scenę już w obozowisku? Przecież czytelnik domyśliłby się, że bohaterowie się tam nie teleportowali znienacka. Chociaż, odkąd pojawiły się magiczne kostki, może nie powinnam mówić hop...

Ogromnym twoim problemem są też całe sceny, które zupełnie nic nie wnoszą do powieści i czytelnika zwyczajnie nużą. Za przykład posłużyć może scena Luende, w której bohaterka przygotowuje konia do podróży. Myślę, że poza wąską grupą pejoratywnie określaną w internecie koniarami nikogo to nie obejdzie. Warto zaznaczyć, że scena ta niczego nie wnosi nie tylko do fabuły, ale i charakteru Luende. Przywiązanie do Jutrzenki dałoby się opisać nie dość, że zgrabniej, to jeszcze krócej. Ewentualnie można podpiąć to pod pokazywanie charakteru samej klaczy, ale nie lepiej byłoby to robić w każdej scenie z Jutrzenką, po trochu? Zamiast zrzucać atomówkę?

Skoro już o charakterze bohaterów mówimy: oni wszyscy są do siebie tak okropnie podobni. Tak bardzo nic ich nie wyróżnia, że momentami nie wiem, o kim czytam. Wyjątkiem jest Errie, nie powiedziałabym jednak, że chlubnym, bo to postać tak tragicznie źle napisana, że w zasadzie do wyrzucenia. Ale tego zrobić się nie da, bo to wokół niej, zdaje się, ma się toczyć cała akcja. Wracając jednak do tematu, nie bardzo wiem, czy traktować Errie jako źle napisaną postać właśnie, czyli taką, która nie zachowuje się adekwatnie do wieku, który zdecydowałaś się jej nadać, czy może jako osobę opóźnioną, może trochę upośledzoną. Bo to by pasowało do jej nierozważnego zachowania bliższego sześciolatce niż szesnastolatce.

Jako tako na tle wszystkich wypada też Luende, ale nie wiem, czy to nie za sprawą tego, że jest oddzielona od reszty, więc się z tą resztą nie zlewa. Wyjątkowo na plus można zaliczyć jej scenkę z zalanymi kartami, kiedy to można było poczuć, że niewiele miała dla siebie czy ogólnie swoich rzeczy. Z drugiej strony niesamowita szkoda, że choć wychowywała się w szajce złodziei, to jest typową damą w opałach, czekającą na księcia na białym koniu, który przyjdzie ją ocalić. Szkoda. Wielka, wielka szkoda. Tak samo w sprawie sytuacji z brakiem pieniędzy. Jest przecież złodziejką. Czemu sobie po prostu nie ukradnie więcej?

Co się zaś tyczy Eidena, Kerena i Saina – miałabym problem z odróżnieniem, który jest który. Może umiałabym powiedzieć, że Keren jest trochę weselszy, ale to tyle i w sumie wniosek ten nasuwa mi się od niedawna, a bohatera znam przecież od początku. Cała trójka jest na tyle miałka, że nie interesują mnie ich losy. Tak zupełnie, mogliby zginąć, a wzruszyłabym ramionami. Nie kibicuję Eidenowi w odzyskaniu królestwa, raczej żenuje fakt tego, jaki ma plan na jego odzyskanie. Właściwie trudno to nazwać planem. Bo kto będzie chciał się sprzymierzyć z księciem-gołodupcem, któremu został jeden żołnierz (przyjaciel), siostra i dwa konie? Nikt w normalnych warunkach, jak sądzę. Chociaż przez ten okrutny lazy writing zakładam, że Eiden nie miałby z tym żadnego problemu.

Z twoimi postaciami jest tym gorzej, że tworzysz tu plejadę Mary Sue, przez co żadna postać przez swoją ponadprzeciętną wyjątkowość nie wyróżnia się na tle innych... bo wszystkie są takie same. Przykłady? Królewska rodzina, ocalała księżniczka vel potężna magini w opałach, rodzeństwo, z których nikt nie jest po prostu człowiekiem, mamy bowiem maga, wilkołaka, upadłego anioła, również magiczne eksperymenty typu Ognisty. W twoim tekście nie ma po prostu ludzi, tylko same wymuskane Mary Sue i Gary Stu. A gdy wszyscy są wyjątkowi, to nagle nikt nie jest.

Jako że przez cały czas, od początku, wyobrażam sobie nastolatków, w zasadzie w ogóle dziwi mnie, że Eiden ma jakikolwiek plan. Na moje oko mógłby po prostu nauczyć się żyć jak prosty człowiek i zacząć dorastać, wychowywać siostrę, robić to, co robią zwykli ludzie strudzeni dniem powszednim. Bo, nie oszukujmy się, to wciąż są w jakiś sposób młodzi ludzie, oddaleni od domu, od rodziców, od znanego sobie życia w luksusie. Nie czuję w nich strachu o jutro, o jedzenie, nie widziałam nawet sceny o tym, że łapali gdzieś jakąś pracę w gospodarstwie (wyjaśniłaś dość ważny aspekt dotyczący przetrwania suchym streszczeniem). Nie wyobrażam więc sobie, że poradzą sobie z rzeczywistością, tym bardziej bawi mnie to, że myślą o królestwie i losach krainy. Zamiast planować, jak sobie z tym wszystkim poradzić… chodzą na spacerki po okolicy. I tym bardziej nie rozumiem ich wyniosłości i braku zaufania do innych, skoro wszyscy nagle ciągną ten sam wózek. Wręcz mogliby się uczyć przetrwania od kogoś, komu przychodzi to naturalnie, ale nie czuję nawet, by ktokolwiek z nich wpadł na taki pomysł – wszystko robią na odwrót. Chowają bronie w obawie przed biednymi zbłąkanymi dzieciakami, zapominając o ryzyku spotkania kogoś dorosłego, kogoś autentycznie wrogiego, na przykład, nie wiem, ludzi Zandera, który posługuje się magiczną kostką i może ich łatwo namierzyć. O rety… I tak wracamy do problemu lazy writingu.

Będąc przy lazy writingu, nie sposób nie poruszyć kwestii magicznych smartfonów, które nagrywają zawsze wtedy, gdy potrzeba nam jakiejś informacji, której normalnie bohaterowie by nie pozyskali, chyba że okrężną drogą. Jest więc funkcja nagrywania i odtwarzania, a nawet komunikacji na odległość, ale tylko wtedy, gdy akurat magicznie zaistnieje taka potrzeba. Bo równie dobrze taki Eiden mógłby mieć tę magiczną kostkę zawsze przy sobie i skontaktować się ze swoimi sojusznikami, ostrzec ich, powiedzieć, jak się sprawy mają. Ale nie. Magiczną kostkę ma Zander.

W sumie, jak tak teraz o tym myślę, to i tak są pewne zalety wprowadzania takiej kostki do historii. Między innymi (i chyba jedyny) plus jest taki, że nie musisz opisywać tych okrężnych (trudniejszych i pewnie bardziej satysfakcjonujących, a mniej imperatywnych) dróg. A co za tym idzie – tekstu o niczym w stylu wsiadł na konia i pojechał (tylko dziesięcioma akapitami więcej) jest po prostu mniej.

Inna sprawa, gdyby to faktycznie było dwoma zdaniami wsiadł i pojechał, ale mam wrażenie, że… Ty zwyczajnie nie potrafisz tak skracać. Po czym wnioskuję? Tekst jest skończony i wymuskany pod względem poprawności językowej do granic możliwości, jakby przeszedł co najmniej przez trzy bety i odleżał swoje w szufladzie, i znów był poprawiony. Ale nadal jest nużący. W pewnym sensie to również na tym polega dopieszczanie tekstu po napisaniu go – to wycinanie wszystkich nieznaczących partii, które czytelnik przy zwykłym rekreacyjnym czytaniu pominąłby, szukając na stronach interakcji. Dla ciebie wycięcie każdego zdania może być brutalne i bolesne jak jakaś sroga dekapitacja, ale dla czytelnika boleśniejsze jest czytać te wszystkie okrąglutkie zdania o tak właściwie nie wiadomo czym i po co. Diana Athill, edytorka literacka i korektor, powiedziała kiedyś, że tylko dzięki usunięciu nic nie znaczących słów wszystkie inne nabiorą sensu. Do przemyślenia.

O, właśnie. Niby tekst swoje odleżał i wygląda jak po trzech betach, jak nie pięciu, a i tak podmioty szaleją niczym mustang z dzikiej doliny. Wydaje mi się jednak, że to przez to, że lecisz w POV i chcesz, żeby było lekko i intymnie jak to w głowie bohatera. Jednak wiem, że poprawność może iść z tym w parze.

Podobnie ma się rzecz w przypadku świata, który tworzysz. Każesz go brać na zasadzie po co logika, to fantastyka, stąd podrzędna gospoda w małej wioseczce ma szklane okna (!), materace (!!) w oddzielnych (!!!) pokojach dla gości. Jeszcze rozumiem, gdyby to było w Eravunnah, bo to stolica, ale w jakiejś zapyziałej wsi? Z drugiej strony to zapyziała wieś dość blisko stolicy, bo aż o jeden dzień drogi konno i miejscowości te łączył nawet jakiś tam szlak handlowy. Jednocześnie mieszkanka stolicy i, jakby nie było, złodziejka, nie ma pojęcia, co to za miasteczko i zastanawia się, wyjeżdżając, co i gdzie ze sobą teraz pocznie. Ktoś taki jak ona powinien być nauczony mieć plany A i B co najmniej, o C nie mówiąc. I jakąś wiedzę na temat chociażby tego najbliższego, otaczającego ją półświatka.  Tym bardziej, że Luende była księżniczką, jakieś wykształcenie chyba otrzymała?

Podobne zarzuty – ale w drugą stronę – mam do innych bohaterów. Tych młodszych (przynajmniej pozornie). Jadą sobie prosto, w prawo, daleko, a i tak świetnie odnajdują się w terenie. Na jakiej zasadzie?

Kolejnym grzechem na liście jest wprowadzanie pewnych informacji tylko po to, żeby zaraz o nich zapomnieć. Syrop Saina. Jak działał? Do czego w ogóle służył? Jeśli wprowadzasz coś takiego na początku powieści i masz zamiar wrócić do tego po dwustu stronach tekstu, czytelnik prawdopodobnie zdąży zapomnieć, że coś takiego w ogóle istniało. To kolejny zbędny zapychacz tekstu. Mówiąc o strzelbie Czechowa: jeśli ją pokazujesz, niechże wystrzeli te dwa rozdziały dalej. Po co wprowadzasz coś, co zaraz niszczysz i do czego nie masz zamiaru wracać?

Cały świat i jego bohaterowie są tak śmiesznie łopatologicznie czarno-biali, że chyba bardziej się nie da. Jeśli ktoś jest zły, to jest zły do granic możliwości (że ciemny musi być nawet jego kawałek podłogi), a jeśli dobry, to dobry i koniec. Na takiej samej zasadzie działają tu inne cechy; przykładem niech znów będzie nieszczęsna Errie – jeśli ma być naiwna i infantylna, to nic nie stoi na przeszkodzie, by taka była, serio. Jednak czy musi być taka za każdym razem do granic możliwości? Nie wiem, czy w jej przypadku to balansowanie na granicy kiczu, czy już przekroczenie tej granicy.

Takie skrajności działają w bajkach. Niekoniecznie w powieściach fantasy. Jakieś nadzieje można wiązać z Elliarem. Z jego siostrą niekoniecznie, bo to klasyczny przykład biednej, dobrej istotki, którą ten zły zmusza do złych rzeczy (córka Voldemorta, anyone?). Nawet szajka złodziei jest nieskazitelnie dobra. Do Luende mówią kwiatuszku i są paczką zabawnych wujaszków o jeszcze śmieszniejszych ksywach. Może jeszcze kradną od bogatych i dają biednym?

No właśnie. Kradną. Są wyszkoleni, podejrzewam, że w podziemnym światku grasują nie od dziś, a od zawsze, bo, nie wiem, wychowała ich ulica. A Luende? Dlaczego w towarzystwie kogoś takiego (scena z kradzieżą skrzyneczki) jest taka… no, nazwijmy to po imieniu, nieporadna? Udaje jej się, ale ledwo, z jakim wysiłkiem i dumą z siebie, że coś jej wyszło, jakby nie wiadomo było jakim wyzwaniem? Dlaczego jej to robisz? Przez to jest tak życiowo kulawa, że gdy dochodzi do momentu, w którym musi uciekać, zastanawia się, jak sobie poradzić, gdzie się schować, skąd wziąć pieniądze i... przelicza drobne. Jej mentalność nie jest w żaden sposób złodziejska, a postać zapewnia nas, że jest złodziejką z przeszłością, ma przyjaciela złodzieja, z którym zjadła beczkę soli. Na jakiej podstawie mam w to uwierzyć? To bohaterka, która nie bardzo ma podstawy, by być sierotą do potęgi; przecież podjęła już jedną ważną decyzję, dołączając do szajki, porzucając swoje poprzednie znacznie bardziej wygodne życie. Ba, strasznie irytuje mnie, że trochę lat już ma, a wygląda to tak, jakby swoim talentem do magii zaczęła interesować się dopiero teraz, o, akurat, bo przyszło autorce akurat w tych ramach czasowych umieścić swoją powieść. Dlaczego Luende nie ogarnia swojej mocy trochę bardziej lub nie interesowała się nią trochę wcześniej? Rozwijana i opanowywana nawet po trochu mogłaby okazać się pomocna w złodziejskiej codzienności.

Natomiast scena egzaminu podobała mi się bardzo. Luende była w niej ludzka i instynktowna, jej myśli krążące wokół zabójstwa były naturalne, ludzkie. Jeżeli któryś z fragmentów miałby nie ulegać zmianie w nowej wersji, to właśnie tamten, właśnie ze względu na POV Luende.

Odnośnie mowy pozornie zależnej innych postaci, nie jestem w stanie powiedzieć niczego więcej poza tym, że wszystkie brzmią podobnie, nie mają żadnych charakterystycznych cech swoich stylizacji językowych. Twoje POV-y pokazują obrazki postaci wręcz bezpłciowych. Pisałam już, że gdyby wyciąć jakieś pojedyncze zdania i przyporządkować do postaci, to nie potrafiłabym tego zrobić. Dodam nawet, że mam wrażenie, że gdyby Jutrzenka mówiła, miałaby świetnie dopasowany POV, ale to koń; dziwne, że ten wydaje się bardziej obecny w tekście i żywy niż postaci ludzkie. Mało tego, strasznie żal mi Jutrzenki; nie zasłużyła sobie za całonocną ucieczkę nawet na czystą wodę. Jeżeli Luende uważa, że łączy ich wieloletnia i silna przyjaźń, to nie o taką przyjaźń walczyłabym na miejscu tej kobyły.

Tak jak nie potrafiłabym przydzielić odpowiednio POV-ów do bohaterów, tak również po dziesięciu rozdziałach nie jestem w stanie zapamiętać i przytoczyć niektórych twoich nazw własnych, szczególnie krain. Dodatkowo wydają się dobierane niekonsekwentnie. O ile te wszystkie typowo fantasy są okej, o tyle Jutrzenka kojarzy się dość… słowiańsko, a Raven to kruk z angielska, o Exilesach nawet nie wspominając.

Ostatecznie czyta się znośnie, ale to tyle. Jest napisane poprawnie i nic więcej nie można o tym powiedzieć. Raczej nie odczuwa się chęci zagłębiania się w to, co będzie dalej, nie kibicuje się bohaterom. Jasne, że nawet ciekawią mnie wątki skrzydlatej Errie i Ognistego goniącego za Luende, ale nic poza tym nie trzyma mnie przy tekście, a same pomysły to też za mało, by brać się za trzytstustronicową kobyłę. Akcja niepotrzebnie się dłuży, mało tu fabuły, bardziej zapadają w pamięć sceny wyczesywania konia i nazywania oporządzenia jeździeckiego. Chyba nie o tym chciałaś pisać powieść. A nawet trzy kolejne.

Jak zwykle zapraszamy do dyskusji, życząc weny twórczej.