[63] Ocena bloga: zbudzeni.blogspot.com

Adres bloga: Zbudzeni

Autorka: Maxine

Tematyka: fantasy — low fantasy 
Oceniające: Nea i Koh

Dziś przeżyjemy traumatyczną podróż do świata magii w towarzystwie dziewczyny, która chce, ale wcale nie!

Zanim weźmiemy się za analizę tekstu, pragnę poinformować wszelkich pobocznych zainteresowanych lekturą, że gify w ocence są. I może się wam wydawać, że jest ich sporo. Ale autorka opowiadania prosiła, by były, gdyż uwielbia je w ocenkach. Zatem…

SZABLON

Ładnie, schludnie, przejrzyście. Właściwie nie widzę niczego, co by mi przeszkadzało. I właśnie miałam pytać, po co te dwa spisy treści, na głównej i w zakładce, ale potem weszłam w zakładkę. Nie bardzo wiem, na co patrzę, ale wygląda… skomplikowanie. Dobrze, że masz ten uproszczony spis treści na głównej.

Nie, serio, te zakładki są śliczne, ale teraz to dla mnie taka czarna magia, że oesu. Ale chwalę, że się chciało. Przyjemnie się przez nie przedziera.

Gratuluję talentu plastycznego! Rysunki naprawdę miłe dla oka.

PROLOG

Główny problem, jaki mam z tym prologiem, rozbija się o narrację. Jest całkowicie bezosobowa ― i może takie było założenie. Brak emocji, brak przeżyć, zwłaszcza w pierwszych akapitach. Ale po przeczytaniu listu to się zmienia, narrator zaczyna się skłaniać ku towarzyszeniu Dwunastemu. I tu zaczynają się zgrzyty. Z jednej strony brak emocjonalności, opisy budujące otoczenie, nie nastawienie postaci, po czym pojedyncze zdania odnoszące się do szczątkowych uczuć Dwunastego. Albo w jedną, albo w drugą. Odnoszę wręcz wrażenie, że wyobrażasz sobie tekst trochę jak film, ale starasz się pisać go, pamiętając o zasadach pisania, więc mieszasz dość suchy opis wszystkiego, co „widzisz w kadrze” z uwagami bardziej „pisarskimi” i generalizującymi (typu że Wenecja wyglądała pięknie o tej porze roku). Widać u ciebie pewien zamysł, ale nie jestem pewna, czy masz dokładną wizję, jak chcesz go przekazać. Masz uwagi, które według mnie całkiem ładnie budują klimat (tekst o nokturnie Szopena, który może nam też sugerować coś o postaci ― jest miłośnikiem muzyki klasycznej, a wcześniej podkreślasz też jego elegancję, to już jakiś zarys), podczas gdy inne wydają się rzucane trochę z obowiązku i nieważne dla tekstu (właśnie ogólny opis tego, że Wenecja była teraz ładna). Poczucie filmowości jest szczególnie duże na początku, gdy w ogóle nie dopuszczasz nas do głowy postaci.

Aha, no i ten list. Rozumiem, że Szósty to taki niespełniony poeta, ale przejrzałabym tekst pod kątem wyeliminowania nadprogramowych lirycznych metafor, bo się tam dość gęsto od nich zrobiło (strzeż się ich, tych podstępnych szczurów; lgnąc jak ćmy do światła ― niektóre z nich są po prostu naprawdę sztampowe i wywołują bardziej wywrócenie oczami niż cokolwiek innego).

ROZDZIAŁ I

Po kuchni rozległ się długi jęk zawodu ― w kuchni.

O rany. Naprawdę, schemat pojawienie się postaci ― opis jest niepoprawny. Nie musisz wklejać krzywego akapitu w miejscu, w którym nawet nie pasuje, żeby natychmiast opisać tę konkretną postać. Możesz ją opisać za dwa rozdziały albo w następnym zdaniu, ale zwracając uwagę tylko na kształt dłoni czy cokolwiek. Nie rób takich sztucznych potworków, to wygląda tak… podstawówkowo, a te same informacje można przekazać w dużo łagodniejszy sposób, wtrącając uwagi o wyglądzie postaci w jej czynności ― w tekstach typu jego szczupłe palce mocniej zacisnęły się na kubku, podwinął rękawy na chude ramiona, przejechał dłonią po czarnej brodzie itd. To też przekazuje niezbędne informacje o postaci, ale w znacznie mniej nachalny sposób. (Tutaj: Przycisnęła dłonie do pełnych policzków.  robisz to dobrze).

(Plus porównywanie postaci do bohaterów, którzy jeszcze w ogóle się nie pojawili [Justyna i Julian], jest szczególnie zbędne i niedyskretnie zapowiadające następne postacie na planie).

Poza tym ― zauważyłaś, że pan tata składa się tak czy siak tylko z włosów i oczu w tym opisie? Nie trzeba robić opisu kształtu całej twarzy i tak dalej, ale chyba lepiej skupić się na czymś charakterystycznym, nie wiem, zadartym nosie?

Za to podoba mi się pomysł na pierwszą scenę ― wprowadzasz główną bohaterkę poprzez sytuację, w której zajmuje się tym, co kocha, a to dobry i ciekawy pomysł.

— Ciasto. Moje ciasto okazało się katastrofą. — Zaczęła energicznie gestykulować. — Zobacz jak wygląda w środku, zakalec jak nic. — Pokazała mu swój wypiek. Rzeczywiście nie prezentował się najlepiej.

— Miało być idealne. Moje pierwsze zamówienie. — Opadła smętnie na krzesło zaraz obok rodzica ― dlaczego wrzucasz wypowiedź tej samej bohaterki do nowego akapitu? W pierwszej chwili myślałam, że to pan tata się odezwał, bo tak działają dialogi.

— Dla rodziny się nie liczy. — Nastolatka potrząsnęła głową ― unikaj takich gimnastyk z podmiotami, przecież imię postaci doskonale się sprawdzi.

O panie Jezu Cierpiący! Już wiem, dlaczego zapis twoich dialogów jest taki mylący. Po prostu nie znasz zasad, które tym rządzą. W takim razie od tego momentu przestaję to wskazywać, a ciebie odsyłam tu i tu.

Do kuchni przyszedł również ojciec Cypriana, Franciszek ― nie wiem, narracja chyba należy do Leny w głównej mierze, tak? To Franciszek nie jest dla niej ojcem Cypriana, tylko dziadkiem Franciszkiem, prawda?

— Dzięki za słowa otuchy, dziadku, ale to kiepska sprawa. Ula przyjedzie o czwartej, więc mam mało czasu, ale nie ma innej rady. Tylko, że miałam wszystko wyliczone co do minuty, a teraz muszę szykować biszkopt od nowa ― nie wiem, cała ta wypowiedź brzmi nienaturalnie, jakbyś nie czuła się swobodnie przy dłuższych tekstach Leny. Nie słyszałam jeszcze człowieka, który by w taki sposób mówił, prawdę mówiąc. Długość zdań i ich konstrukcja potykają się o siebie wzajemnie. I nie chodzi o to, że w literaturze trzeba mówić poprawnie ― po prostu to, no, nie brzmi naturalnie.

Za to naturalnie brzmi cała relacja w rodzinie, którą wprowadzasz w pierwszym fragmencie; czyta się naprawdę przyjemnie, to, jak trochę śmieją się i przekomarzają ze sobą, ale ewidentnie są dla siebie mili w zdrowy sposób. To rzadkość na blogaskach i naprawdę ciepło się czyta.

W prologu piszesz Szopen, w pierwszym rozdziale Chopin. Oba zapisy są poprawne, ale zdecydowałabym się na używanie jednego w tekście.

Nie wyglądały podobnie, może poza brwiami i kształtem ust. Lena przerosła swoja matkę już w gimnazjum, a i figurą nie mogła się bardziej różnić od filigranowej Jolanty. Za to charaktery miały bardzo podobne, co skutkowało częstymi kłótniami, ale też i silną nicią porozumienia między kobietami ― cały ten fragment raz, że powiela schemat pojawienie się postaci ― opis, w dodatku jest ekspozycją. Wpychasz nam w gardło porozumienie bohaterek i ich kłótnie, zamiast kiedyś, przy okazji, pokazać. Jako autor musisz wiedzieć, jakimi informacjami się dzielić oraz kiedy ― a czasami mieć świadomość, że niektórych szczegółów świata nie uda ci się przekazać, bo nie będzie na to miejsca.

— No jasne. Muszę przecież rozwijać swoje portfolio. — Dziewczyna postawiła swoją chlubę na stole w salonie, żeby mieć lepsze światło. Pomieszczenie połączono z kuchnią i urządzono w nowoczesnym stylu. Lena zrobiła ciastu parę zdjęć, każde od innej strony ― a co robi tu randomowe zdanie o salonie? O tym, że był połączony w kuchni, jeszcze pasuje tutaj napisać, ale po co wspominać o stylu urządzenia, skoro nic konkretnego ten salon nie wnosi do niczego?

Raz nazywasz Lenę kobietą, raz nastolatką. Nie powiedziałabym, żeby były to zręczne synonimy. To by oznaczało, że jej mama, nazywana kobietą, mogłaby być nazwana też nastolatką, a tak nie jest.

Pojawienie się Uli ― niezręczny opis. Najwyraźniej ten schemat pozostanie ze mną już do końca lektury. Mam nadzieję, że nie zacznę gryźć biurka z frustracji.

— Hej. I jak, gotowa na szał? — Blondynka rzuciła torebkę na malinową kanapę koleżanki ― no nie no, ty też? Dlaczego wszyscy tak uparcie nazywają postaci kolorem włosów? Dlaczego, nie wiem, nie po imieniu? Imię powinno być chyba bardziej naturalnym odruchem niż kolor włosów, nie?

No i wreszcie ― szczegółowy opis przygotowań do zabawy. Zastanawiam się, na ile jest to niezbędne, a na ile zapycha tekst i po prostu go wydłuża. Opis makijażu zazębia się z drobnym opisem bohaterki, niech więc będzie, nie jest bardzo koślawy. Ale tyrada o dodatkach? Kogo to zainteresuje poza szafiarkami?

— Szybko, zanim się wygazuje — krzyknęła Ula ― ale szampan się tak szybo nie wygazowuje, wiesz? Nie trzeba wypić całego duszkiem zaraz po otwarciu, może postać nawet i godzinę otwarty, a nie straci smaku.

Do tej pory żołądek Leny był zaciśnięty na supeł. Udało się, smakuje im — odetchnęła z ulgą ― spróbowałabym jednak najpierw napisać, że dziewczyna się stresuje i obserwuje, jak zaczynają jeść, potem ich komentarze, a potem jej ulgę, bo taka niby drobna rzecz, ale fajnie być na bieżąco informowanym o tym, jak czuje się postać ― a nie w momencie, w którym przestaje się tak czuć.

Zastanawiam się, jaki jest sens całej sceny z prezentami. Nie wprowadzasz żadnej nowej postaci, która wydaje się ważna, a o której nie wspomniałabyś już wcześniej; cała scena nie jest szczególnie zabawna ani nie mówi nic nowego o bohaterach, wręcz przeciwnie, wydaje się mocno… neutralna i zwyczajna niekoniecznie w pozytywnym tego słowa znaczeniu (kupowanie koleżance wibratora czy 50 Twarzy Greya na osiemnaste urodziny nie charakteryzuje postaci w żaden sposób, to taki neutralny i znany od dawna żart). W dodatku scena jest streszczona po łepkach i zastanawiam się, czy jedynym powodem, dla którego jej nie napisałaś, nie jest to, że potrzebowałaś jakiegoś wprowadzenia do wypadku samochodowego w drodze powrotnej, co jest z kolei trochę pójściem na łatwiznę.

Za to opis Sławka przy jego pojawieniu się brzmi już dobrze, o wiele naturalniej niż wszystkie opisy w tym rozdziale razem wzięte.

Cała trójka się roześmiała, a chłopak westchnął, jakby miał na myśli „ach, te dziewczyny” ― westchnął, jakby miał na myśli brzmi mocno niezręcznie.

Jechali zgodnie z przepisami, nawet trochę wolniej, ku niezadowoleniu Sławka. Miał jutro do załatwienia ważną sprawę i chciał znaleźć się w domu możliwie jak najszybciej. Mokry śnieg padał na przednią szybę i nawet wycieraczki niewiele pomagały. Śliski asfalt i mocny wiatr także nie ułatwiały mu jazdy. Po którymś mocniejszym podmuchu zarzuciło autem, tak że chłopak musiał wykazać się zręcznością i opanowaniem, żeby nie znaleźć się w rowie. Miał prawo jazdy dopiero od dwóch lat i pierwszy raz prowadził w tak paskudną pogodę. Ulicę oświetlały tylko lampy uliczne i reflektory golfa. Na szczęście, chwilę później wreszcie wjechali na autostradę ― nie wiem, ten opis sprawia wrażenie dość… wymuszonego? Jakbyś musiała go napisać, wiedziała, że musisz, i to zrobiła, ale na szybko i nie czerpiąc z tego ani grama przyjemności i próbując upchnąć jak najwięcej informacji w małej ilości tekstu. Niektóre wyrażenia brzmią bardzo podręcznikowo albo jak w filmie dokumentalnym o zwierzętach (zarzuciło autem tak, że chłopak musiał wykazać się zręcznością i opanowaniem; śliski asfalt i mocny wiatr także nie ułatwiały mu jazdy). Po prostu trochę brakuje w tym życia, poczucia chwili, uczucia, że to dzieje się tu i teraz, a nie jest jakimś streszczeniem wydarzeń przeszłych. Żeby to zmienić, spróbowałabym się może bardziej skupić na drobnych odczuciach i tym, co dostrzegają bohaterowie, żeby nadać temu poczucie tu i teraz ― przykładowo, zamiast po którymś mocniejszym podmuchu zarzuciło autem tak, że chłopak musiał wykazać się zręcznością i opanowaniem, żeby nie znaleźć się w rowie skupić się na tym, jak samochodem szarpie, jak wszyscy opadają na jedną stronę auta, jak Lena łapie się czegoś skostniałymi palcami, jak Sławek szarpie kierownicą, oddychając nerwowo. Rozumiesz, o co mi chodzi?

Poza tym, prawdę mówiąc, tylko brakuje wielkiego neonu Przygotujcie się na wypadek, który by wieńczył ten subtelny opis.

Lena nigdy nie potrafiła długo gniewać się na przyjaciółkę. Może nie postąpiła najlepiej, ale uznała, że co się stało, to już się nie odstanie ― przegapiłam moment, kiedy Lena w ogóle zaczęła się gniewać na kogokolwiek. Narracja ewidentnie nie wie, w co ręce włożyć.

Opis samego wypadku, chociaż próbuje, nie jest emocjonalny ani trzymający w napięciu. Może to przez to, że zrobiłaś dla niego kiepskie tło, może dlatego, że narracja zdążyła stracić wiarygodność do tego momentu, a może to kwestia tego, że nie udało ci się zbudować klimatu. Panuje tam chaos, ale nie pożądany przez czytelnika chaos, tylko chaos nasuwający na myśl zagubienie narratora. Chciałby opisać wszystko i nic mu nie wychodzi, w skrócie rzecz ujmując.

ROZDZIAŁ II

Siedział tam już od ponad czterech godzin ― czyli… przyszedł koło 22? Nie wiem, trochę to naciągane, nawet jeśli tak lubił swoją mentorkę ― swoją szosą kto tak nazywa nauczyciela w tych czasach? ― to żeby wychodzić z pokoju koło 22 bez konkretnego, dajmy na to, wezwania, tak o, bo chciał? Zwłaszcza skoro miał plany na wieczór, jak sugeruje narracja.

Jasnobeżowe, pokryte małymi, wielokolorowymi kamyczkami ściany, tak samo jak zaokrąglony sufit, kojarzyły się z przytulną grotą ― chodzi ci o to, że miała mozaikę na ścianach? Może warto napisać… pokryte mozaiką? Mozaiki tworzono z ceramicznych płytek, ale też z kamieni.

No nie wiem, to wprowadzenie do świata magicznego wydaje się koślawe. Czytelnik nie tego się spodziewa i w pierwszej chwili, zwłaszcza po pierwszym rozdziale, po prostu zakłada, że jakiś entuzjasta pielęgniarski pomaga w gabinecie pielęgniarskim szkoły z internatem. Zajmuje to trzy akapity, żebyś śmiało nazwała szkołę, po drodze racząc czytelnika eliksirami, uzdrowicielami oraz alchemikami. I niby można się domyślić, ale to jest to domyślanie się w zły sposób, w sposób, któremu towarzyszy krzywienie twarzy i niechęć albo podejrzliwość, zamiast zaciekawienia. Bo zapowiadałaś co innego, dałaś coś zupełnie innego. Musisz z większym wyczuciem dobierać słowa oraz perspektywy opisów.

Początek rozdziału jest wyjątkowo… nudny. Zdaję sobie sprawę, że wprowadzasz prawdopodobnie-ważny element fabularny, jakim jest magiczny kamień, ale robisz to w dość niepociągający sposób. Używasz postaci, o której czytelnik jeszcze kompletnie nic nie wie, do wejścia do miejsca, o którym czytelnik także nic nie wie, po czym przechodzisz do dość długiej ekspozycji na temat magicznego artefaktu. Problem jest taki, że to dopiero drugi rozdział, w dodatku z nieznanym wcześniej bohaterem. To jeszcze nie jest etap, na którym mogłabym chłonąć informacje na temat drobiazgów, bo nie znam ogółu, nie znam postaci, nie znam dobrze uniwersum. W dodatku to po prostu dość nieciekawa ekspozycja ― wszystkie z tych informacji powinny być przekazane inaczej, poprzez dialog, jakieś wydarzenie albo przynajmniej bardziej z punktu widzenia postaci, żeby mówiły mi też coś o poglądzie bohatera na ten temat. W obecnej formie jest po prostu dość nudno.

Masz problem z opisywaniem uczuć. W ogóle nie skupiasz się na fizycznej stronie postaci, a gdy próbujesz przedstawić chaos czy wahanie, wychodzi dość bezuczuciowo:

Adept nie miał pewności czy powinien dotykać kamienia. Prac nad nim jeszcze nie ukończono, nie wiedział co może się stać. A jeśli to ekstremiści? Jeśli stanie się coś złego? Nie powinienem. Odszedł dwa kroki z powrotem do swojego stanowiska, ale zatrzymał się i odwrócił. Wpatrywał się w pulsujący światłem przedmiot. Miał dziwne przeczucie, że to nic złego. Ciekawość zwyciężyła i zaryzykował.

Zaczynając od tego, że nie sądzę, żeby gość pomyślał sam do siebie nie powinienem ― ludzie rzadko myślą do siebie pełnymi zdaniami, w ten sposób ― w wyjątkowo krótkim akapicie Karol zmienia zdanie dwa razy i wcale nie brzmi tak, jakby bał się czy był zaniepokojony chociaż przez moment (ale nie brzmi też tak, jakby stwierdził chwilę później, że ufa kamieniowi ― ot, piszesz, że ma przeczucie, że nie stanie się nic złego, tyle). Pomijam już to, że kamień leży w gabinecie jego mentorki, laska przyniosła go tu osobiście nie tak dawno temu, wiedziała, że gość jest jej adeptem ― naprawdę nie powiedziała mu, czy może dotknąć kamienia, czy raczej jest to kompletnie zakazane?

Oczywiście czytał o tym w książkach, ale przeżycie tego osobiście było czymś zupełnie innym ― przeżycie czego? Czytelnik nie ma wrażenia, że on przeżywa tu coś niezwykłego, nie opisujesz tego w ten sposób. Wcześniej napisałaś tylko o tym, że kamień jest ciepły, to wszystko. Żadnego skupienia na jego osobistych uczuciach, jakichś nie wiem, dreszczach czy innej ekstazie.

Waha się jak dziewczyna w trudne dni. Najpierw nie chce używać kamienia, potem po niego sięga, żeby natychmiast się rozmyślić, bo jednak nie powinien. Nie budujesz tym żadnej konkretnej postaci ― budujesz kukiełkę, która robi to, co jej każesz, żeby popchnąć wątek do przodu. To dałoby się na tyle sposobów obronić ― Karol jest ciekawski i trochę bezczelny, decyduje się użyć kamienia, ale w trakcie dzieje się coś, co go straszy na tyle, by zrezygnował. I to już nie daje tego wrażenia nijakości w bohaterze. Ale musiałabyś zacząć opisywać emocje, żeby to działało.

Jesteś absolutnie pewna, że pięćdziesięcioletnia mentorka powinna mieć skrajnie wylane na to, że jej adept kręcił się przy nieukończonym, możliwie niebezpiecznym projekcie? Już pomijając to, że kobieta w ogóle nie brzmi na swój wiek czy doświadczenie ― życiowe oraz zawodowe. Ale z wypowiedziami postaci ogólnie masz problem, wrócę do tego później.

W każdym razie mentorka Olga brzmi na góra dwadzieścia pięć plus lat, świeżo po nauce, jeszcze bez świadomości niektórych złych rzeczy, które mogą się stać z powodu magii.

Opis wizji jest naprawdę suchy. Kilkukrotnie powtarzasz informację o tym, że Olgi tam nie było, a wrażenie zbliżania się do pojazdu to tylko iluzja, zupełnie jakby ci się wydawało, że czytelnik nie załapał za pierwszym razem. Poza tym nie wiem, czy obraz skupiałby się na jakiejś reklamie, po której Olga tak dokładnie zlokalizowała miejsce wypadku ― raczej od razu ciągnąłby do samochodu, prawda? Z drugiej strony nie mam pojęcia, jak takie rzeczy u ciebie działają, jak wizje się odtwarzają, na ile są projekcją ogólną, a na ile skupioną na percepcji wysyłającego ― i bohaterowie też tego nie wiedzą, więc tutaj akurat możemy się kręcić w miejscu bez sensu, jeśli narracja nie da nam konkretnych odpowiedzi.

Wspominałam już o tym, że myśli bohaterów są nierealne ― posłuchaj własnych myśli, naprawdę rozważasz pełnymi zdaniami sens istnienia? Bo to robią twoje postaci.

Cały akapit z Olgą tuż po wizji jest zły. Jej niepokój jest taki… uporządkowany. Strachowi nie towarzyszy chaos. Uporządkowanie myśli znowu dałoby się obronić w najróżniejsze sposoby, ale ty tego nie robisz. Musiałabyś zacząć Olgę kreować, w tym celu narracja musiałaby zawierać więcej emocji. Na ten moment jej spokój jest nienaturalny, poukładane myśli nie brzmią realistycznie czy jak kreacja, tylko jak ułatwienie sobie życia przez narratora. To niedobrze.

Próbujesz wprowadzić napięcie, budując nerwowy dialog i szczątkowo nerwowe reakcje Olgi. Po czym poświęcasz kilka zdań jej… włosom. Nie emocjom, nie zachowaniu, nie tikom nerwowym czy zagubieniu, ale temu, że miała rozpuszczone włosy. Serio? To jest teraz tą istotną sprawą?

Popatrzyła na zegarek. Zdawało jej się, że wskazówka ledwo się porusza ― jeśli nie patrzyła na sekundnik, to dość, jakby to, normalne wrażenie…

Zbyt duża, jeśli ktoś odniósł poważnie ranny ― 2w1?

Rozmyślania Olgi tracą na intensywności przez zdania, którymi nazywasz to, co się dzieje. Ciągle informujesz. Zamiast pozwolić informacjom płynąć, przerywasz sprawozdanie, by oświecić czytelnika, że Olga była zdenerwowana albo że zastanowiła się. Dzięki, narratorze, no nie wpadłabym na to!

Udała się do sypialni i ubierała się w trakcie rozmowy ― nie mogła się ubierać, kiedy czekała na połączenie? Wydaje mi się to trochę prostsze niż czekanie, aż ktoś się odezwie i będzie słyszał moje postękiwanie przy naciąganiu spodni na tyłek.

Natychmiast zaczęła przygotowania do podróży ― a to nie Karol miał się tym zająć?

Pojawia się Daniel, pojawia się zapychający, podręcznikowy opis wyglądu łącznie z bardzo skromnymi faktami z życia. Czy nerwowa sytuacja napędzająca akcję to na pewno idealne miejsce na tego typu wynurzenia?

Za to sceneria wypadku aż się prosi o nieco szerszy opis niż zdania rodem z reportażu. Była mowa o lądowisku teleportacyjnym, to okazja, żeby chociaż cokolwiek wspomnieć o tym rodzaju podróży, chociaż szczątkowo, o jakimś dziwnym uczuciu czy świetle, czy czymkolwiek. Tymczasem postaci znienacka zjawiają się tuż przy samochodzie, a budowaniu klimatu poświęcasz jedno zdanie o śniegu.

— Nie pozwól na przedostanie się ognia do drugiego auta. Na razie nie możemy ugasić ognia wokół niej, to zbyt niebezpieczne ― to pierwsze polecenie wydaje się sztuczne i śmieszne, przecież po coś Daniel macha tymi rękoma, prawda? Olga myśli, że Daniel w połowie pracy zapomni, po co wachlował?

Z przodu auta chłopak zdawał się być w szoku ― w pierwszej chwili myślałam, że to o Karolu, który miał coś zrobić razem z drugim profesorem. Ale nie, masz na myśli kierowcę. Ze zdania oraz narracji zupełnie to nie wynika.

Na szczęście znajdowała się tam również Adrianna Mielcarz, mistrzyni żywiołu wody ― a skąd ona się tam wzięła i kiedy…? Przed chwilą to była tylko Olga, Karol i Daniel. Wiem, że wcześniej Olga wspomniała o wezwaniu jej, ale teraz naprawdę brzmi to tak, jakby Adrianna zmaterializowała się tam z powietrza; wypadałoby wcześniej jakoś o niej wspomnieć. Nie możesz tak po prostu nagle wrzucać postaci do sceny. To jak w dramacie - nawet, jeśli ktoś nie odzywa się od razu, masz w didaskaliach, kto znajduje się w scenie. Teraz po prostu przełóż to na język prozy.

Postaci co i rusz krzyczą, ale w ogóle nie ma wykrzykników w ich wypowiedziach. To dość drażniące.

Wewnątrz wciąż rozchodził się dym ― i chcesz mi powiedzieć, że nikt się nie zaczadził? Albo udusił? Przecież co najmniej kilkanaście minut zajęło, zanim Olga się zjawiła na miejscu ― a ile trwało, zanim odebrała sygnał z kamienia? Poza tym w samochodzie byłoby już całkowicie czarno od dymu.

Proces ratowania pasażera ― w zasadzie tak jak cała scena ratunku ― jest drętwy jak drewniana kukła, serio. Trochę o leczeniu, trochę o dymie, trochę o masażu serca, ale w sumie z żadnej perspektywy, ot, bo wypada czytelnika poinformować o tym, co się dzieje. Nawet nie próbujesz zaciekawić, to brzmi, jakbyś szybko chciała przejść dalej, do ciekawszych scen, a tę musiała odbębnić.

Jak można to zmienić? Umieszczając więcej emocji, odczuć, różnicując długość zdań (wiem, że to popularne i wszyscy to mówią, ale jest coś w stwierdzeniu, że krótsze zdania dynamizują scenę). Postacie nie zauważą wszystkiego, więc pozwól im coś pominąć, skupić się tylko na tym, co w tym momencie najbardziej daje się we znaki ― ludzie, płomienie, drażniący dym wchodzący w oczy i utrudniający widzenie etc. Co do konkretnie Daniela i Leny ― zdecydowanie wyglądało to tak, jakbyś wypisała sobie na kartce, o czym trzeba wspomnieć, i rzucała losowo ― no idzie. No, coś go boli. No, cierpi trochę. No, upada. No, leczą go. Nie ma w tym w ogóle płynności, poczucia, że zdania zlewają się w jedną całość ― dlatego wszystko strasznie traci na wyrazistości i nie przykuwa zainteresowania.

Instynktownie chciał wypuścić ją z rąk i uciec stamtąd, mimo to, resztkami świadomości powstrzymał się ― czyli… stracił przytomność?

Chcesz mi powiedzieć, że wyrąbało w kosmos dwa auta, a bohaterowie, niczym na amerykańskich filmach, siedzieli dwadzieścia metrów dalej i nic ich to nie obeszło? I jeszcze jeden z profesorów podziwiał piękny widok? Co? Powinno ich zabić, zmieść z powierzchni ziemi, sfajczyć. Co najmniej!

Od razu zadzwonili do bratanka Olgi — Filipa, by powiadomić go o całej sprawie i podać mu szczegółowe instrukcje. Na szczęście pracował na nocnej zmianie w pobliskim szpitalu, więc akurat znajdował się na miejscu ― och, oczywiście. Chcesz powiedzieć, że magowie mają wtyki w każdym szpitalu, tak? Na wypadek, gdyby przyjmowali uzdolnione magicznie nastolatki? Bo to tak trąci Imperatywem Narracyjnym, że nawet za dopłatą tego nie kupię.

Problem nie leży konkretnie w tym, że magowie mają wtyki w szpitalach ― to jest okej. Chodzi o to, że akurat TA Olga ma wtykę rodziny w TYM KONKRETNYM szpitalu, który AKURAT był niedaleko. Generalnie jak w narracji w tłumaczeniu czegoś pojawia się słowo akurat w kontekście akurat tak się zdarzyło, to automatycznie trąca okropnym imperatywem.

Cała końcowa scena jest męcząca. Sam narrator brzmi na zmęczonego pisaniem. Jakbyś musiała, ale nie chciała. Żadnych emocji, żadnego napięcia, suche sprawozdanie, informowanie o tym, co się dzieje, jakby nieopodal stał reporter i wszystko relacjonował ― ale tonem spikera na meczu szachowym albo wyścigach ślimaków.

ROZDZIAŁ III

Trzeci rozdział otwierasz wprowadzeniem do głowy kolejnego bohatera, jednak robisz to na tyle niezdarnie, że przez większość akapitu towarzyszy nam dezorientacja wymieszana z lekką irytacją. Niby wiemy, o co chodzi, ale myśli postaci są prowadzone w taki sposób, że nie mamy pewności. To kwestia lepszego doboru słów oraz przełożenia kolejności informacji, by uniknąć łopatologii, a wywrzeć na czytelniku lepsze, mniej chaotyczne wrażenie.

I zaraz potem akapit poświęcony ekspozycji! O ile dałoby się przełknąć fragment odnośnie tego, jak moc była dziedziczona, po co w tym momencie odkrywać kartę z magami, którzy tracili magię? Kiedy sama pozbawiasz się argumentów, nie spodziewaj się zatrzymać przy sobie czytelników.

Poza tym mogłaś przekazać te informacje w rozmowie z rodzicami bohaterki. Przecież Filip na pewno zostanie zmuszony im wiele tłumaczyć, dlaczego więc nie zaczekać do tego dialogu? No, chyba że postanowiłaś się go pozbyć, wtedy to faktycznie smutek.

Nie mógł w takiej chwili ulec emocjom ― nic nie zapowiadało emocjonalnej nerwowości, Filip wręcz emanuje spokojem w tej scenie.

Poza tym, wciąż był dobrze zbudowanym mężczyzną o krótko przyciętych, kasztanowych włosach ― nie wiem, czy wiesz, ale zrobiłaś z Filipa kretyna tak trochę. Facet naprawdę myślał, że w ciągu dwóch dni komukolwiek mogła się zmienić, cóż, postura ciała? Ten opis jest niezręczny, źle wprowadzony. Gdybyś pobawiła się porównaniami, zbudowałabyś ciekawszą, bardziej przykuwającą uwagę narrację, ale nie wykorzystałaś nadszarpniętego potencjału.

Rozterki Filipa pojawiają się chyba nie w porę ― starasz się udowodnić nam, że zupełnie nie wie, czy powinien Cyprianowi mówić o magicznych zdolnościach córki, ale na dobrą sprawę naprawdę zaczyna się wahać, kiedy już rozmawiają. Gdyby dopiero teraz uderzyła go myśl, że to nie najlepsza chwila, w porządku. Ale w momencie, gdy od początku nie był pewien, i nagle teraz dostaje prawdziwych rozterek… no nie wiem, mało wiarygodnie.

Ach, czyli jednak opuszczasz rozmowę, w której mogłaś zgrabniej przedstawić kwestie magicznego dziedziczenia. To chyba największy błąd, jaki dotąd popełniłaś ― widzisz, postać poznajemy nie poprzez długie opisy tego, jaka jest, ale poprzez sceny. A przez żadne sceny nie da się poznać prawdziwego charakteru postaci lepiej niż przez sceny kryzysowe, w których dowiaduje się informacji, które mają zmienić jej życie, w której mówi jej się rzeczy kompletnie nieprawdopodobne. Odcinając nas od tej sceny, odjęłaś nas od bardzo ważnej sceny rozwijającej Cypriana ― i bardzo ważnej sceny, która może powiedzieć nam od groma o uniwersum i świecie, w jakim bohaterowie się znajdują. Wycięcie tak ważnej sceny, bo nie chciało się jej pisać, to prozatorski strzał w stopę, i to czuć. Czuć, że tu powinna być ważna, przełomowa scena, ale jej nie ma. Pomijamy ją. Dlaczego? Nie mam pojęcia. Bo była dla ciebie za trudna? Bo nie chciało ci się jej pisać? Żaden argument nie jest dość dobry, by się jej pozbawić.

Myśli przebudzonej Leny są podobnie spokojne i całkiem poukładane. Dziewczyna dopiero wybudziła się po wypadku samochodowym, ale w pełni opanowana powoli sobie wszystko przypomina ― co dokładnie, nie wiemy, bo narracja to pomija ― interesuje się bransoletkami, a dopiero na koniec ze spokojem uświadamia sobie, że nie wie, co się stało z przyjaciółmi, ale nie jest tym jakoś wyjątkowo przestraszona. Nie wiem, może to miało obrazować jej szok? Nie przekonał mnie ten fragment w żadną stronę.

O rany, dlaczego Lena ma problem ze skupieniem się na czymś innym poza wyglądem obcej laski? Rozumiem, że to miał być pretekst do wprowadzenia kolejnego zbędnego opisu? Robisz to coraz mniej finezyjnie.

Swoja drogą, przystojniak z niego, trafiło ci się ― what the… może nie kłułoby mnie to tak po oczach, gdyby nie to, że w tej narracji wygląd ciągle gra główne skrzypce i kiedy nawet w dialogach mi go wpychają do gardła, zaczynam się irytować.

Kobieta zastukała butami i żwawo wyszła z sali ― najpierw zastukała jak tancerka góralska, a dopiero potem wyszła? Po co zastukała tymi butami?

Generalnie postać pielęgniarki mnie nie przekonuje; rozumiem, na co chciałaś ją wykreować, w dodatku to pierwsza postać, której pozwoliłaś odzywać się we własny, indywidualny sposób ― dłuższymi wypowiedziami i dygresjami ― ale może wybrałaś złego bohatera? Bo mam wrażenie, że powinna zachowywać się przynajmniej minimalnie profesjonalnie.

Ulga Leny jest tak namacalna, że aż wcale jej nie czuję. Powtarza w myśli słowa pielęgniarki i natychmiast dostaje refleksji na inny temat. Trochę słabo, to podobno jej przyjaciele, prawie otarli się o śmierć, a Lenę bardziej fascynuje to, że pierwszy raz w życiu jest szpitalnym pacjentem.

Wreszcie Lena zaczęła się zachowywać bardziej prawdziwie, kiedy zjawił się Filip. Ten dialog jest niezły, chyba jeden z lepszych, które udało ci się popełnić. Lena brzmi na zdezorientowaną i zagubioną. No i wreszcie zainteresowała się tym, co się stało podczas tego wypadku, przynajmniej własnymi obrażeniami.

— Dzieci przychodzą zrobić sobie za mną zdjęcie ― naprawdę człowiek w bandażach i gipsach to taki niebywały widok w, eee, szpitalu, że spraszają okoliczną ludność, żeby sobie zdjęcia robili? Dziewczyny raczej nie leżą na oddziale pediatrycznym przecież.

Przez całą rozmowę z przyjaciółką czuła się nieswojo. Próbowały nawet żartować, ale nie było jak kiedyś. Czuła, że jakieś ciemne widmo wisiało nad nimi. Starała się to ignorować, ale nie mogła. Obawiała się, że od tej pory wszystko się zmieni ― ...a już miałam chwalić za ten dialog, że taki przyjemny i naturalny, a tu się okazuje, że chciałaś uzyskać odwrotny efekt? Wiesz, informowanie o emocjach postaci działa wtedy, kiedy są aktualne, a nie przestarzałe. Jak opiszesz je po fakcie, to pozostaje mi wzruszyć ramionami, bo za grosz ci nie wierzę.

No, generalnie Filip ma rację. Jestem dość zaskoczona, że Lena tego nie ogarnęła samodzielnie ― może to świadomy element kreacji na krótkowzroczną egoistkę, nie wiem. W tym momencie jestem trochę zagubiona i nie wiem, czy chwalić, czy ganić, bo w sumie nie umiem powiedzieć, czy to się gryzie, czy nie. Niewiele o Lenie wiem i po prostu narracja doprowadziła mnie do momentu dezorientacji.

Chcesz mi powiedzieć, że Filip siedział w tej sali, czekając na Lenę… dla rozrywki? W końcu porozmawiał z nią tylko o Uli, nie miał konkretnego celu sterczenia w pomieszczeniu. On naprawdę nie ma innych obowiązków, czy coś? Myślałam, że chciał z nią porozmawiać na poważniejsze tematy, czy coś, ale nie. Siedział tam, bo lubi ― najwyraźniej.

— To cud, że nie miałaś wstrząśnienia mózgu albo czegoś gorszego ― no, tu się zgodzę… wstrząśnienia mózgu można dostać od upadku z konia, o przyrąbaniu w cysternę raczej nie wspominając. Ale nie wiem, czy nazwałabym to taką tragedią. Może moje środowisko sportowe jest spaczone, skoro się tym raczej nie przejmujemy, też może być.

Nie wiem, Cyprian powinien chociaż udawać radość ze spotkania z żywą córką, zamiast siedzieć jak kukiełka i patrzeć w przestrzeń. Albo nie udawać ― widok całego i zdrowego dziecka raczej by odgonił od niego zmartwienia kwestią magii i pozwoliłby się skupić tylko na nim. Tak mi się wydaje, że tak działa instynkt rodzicielski.

Akapit opisu szpitala oraz ten z przemyśleniami Cypriana wiele by zyskały, gdyby je połączyć ― na zasadzie skojarzeń, porównań, trochę chaotycznego ciągu myślowego. Bo jednak facet odkrył, że potrafi używać magii, to nie jest, hm, coś codziennego, powiedziałabym. Nie wstrząsnęło nim to w żaden konkretny sposób, teraz na spokojnie analizuje wszystkie rewelacje, w dodatku dość odległe czytelnikowi, bo postanowiłaś uciąć rozmowę z Filipem, a teraz prowadzisz nawiązania, o których nie wiemy. Generalnie zdecydowanie masz problemy z emocjonalnością, dodatkowo utrudniając sobie wszystko tym rezygnowaniem z fragmentów, które mogłyby ci pomóc w budowaniu postaci.

Za to przy rozmowie zachowywał się już lepiej niż we własnej głowie ― widać chociaż minimalną nerwowość. Chociaż, jeśli dobrze zrozumiałam, on się cieszył, że przynależy do tej magicznej rodziny? Wydaje mi się, że bardziej naturalna byłaby chęć odcięcia się od nieznanego i możliwość udawania, że wszystko to tylko głupi żart.

ROZDZIAŁ IV

Bransoletki zadzwoniły na jej przegubach i przypomniało jej się, że miała zapytać o to, skąd się wzięły ― cóż, to dość typowe. Nie wiem, czy wiesz, ale brzmi to tak, jakbyś sama o nich zapomniała, ale teraz sobie uświadomiła, że powinnaś poruszyć ten temat. Naturalniej by było, gdyby Lenie się czasami przypominało, gdyby zagadnęła o to rodziców, gdyby Ula zwróciła na nie uwagę ― nie brzmią z opisów na coś małego i trudnego do zauważenia.

O rany. Naprawdę informacja o włosach Daniela jest dla Filipa ważniejsza niż to, że nie widział się z przyjacielem od wakacji?

Poza tym wprowadzenie Daniela na scenę jest dość niezręczne (Kiedy ktoś zapukał do gabinetu, domyślał się, że to pielęgniarka. Okazało się coś zupełnie innego), jakbyś sama nie wiedziała, jak go tam wepchnąć. Może to dlatego, że wcześniejsze myśli Filipa też były drętwe i nienaturalne.

Ognisty to tytuł dla magów ognia? Bo brzmi trochę dziwnie w narracji.

— Twoje zadanie polegało na tylko przekazaniu im tej prawdy. Nie masz wpływu, jak na to zareagują i co stanie się z nimi dalej ― o ile przez większość dialogu Daniel brzmiał naturalnie, w tym momencie bardzo się skrzywiłam. Ta jedna wypowiedź pozostawia wrażenie, jakby koleś wyrecytował to, co narrator zapisał mu na karteczce, to, co ma popchnąć rozmowę oraz akcję do przodu. A teraz będzie mógł wrócić do bycia sobą.

Swoją drogą to brzmi tak, jakby magów, którzy nie chcą być magami, po prostu porzucali jak niechciane zwierzątka. I oni tak żyją samopas, zagrażając okolicznej ludności?

— Może masz rację, ale nie daje mi to pokoju. Jak ja bym się czuł, gdybym nagle dowiedział się, że jestem elementalistą, kiedy całe życie byłbym zwyczajny? ― wcześniej raczej sugerowałaś, że Filip ma problemy z rozumieniem cudzych emocji (rozmowa z Leną o Uli). Teraz nagle empatycznie stawia się w miejscu Cypriana? Coś tu się nie zgadza.

— W takim razie załatwione. Zabiorę cię do siebie zaraz po dyżurze — ziemny powiedział głosem nieznającym sprzeciwu ― o rany, przy tym już śmiechłam. Nie powinnaś wyskakiwać z takimi określeniami znienacka, bo czytelnik ich nie zna i nie są dla niego naturalne. Nie wiedzieliśmy, że Filip to mag ziemi, a nawet jeśli wspomniałaś, to nie na tyle jasno, żeby mi zostało w pamięci, na przykład. I nagle taka perełka w narracji. Od teraz będę wyobrażać sobie Filipa jako gigantycznego kreta.

Daniel otworzył kształtne wargi ― o rany, jakie to było niezręczne. Narracja należy do Filipa. Chcesz czytelnikowi powiedzieć, że Filip leci na Daniela? Nie mam nic przeciwko, po prostu nie wiem, czy wiesz, jak prowadzisz opowieść. Filip skupia się na pięknych włosach Daniela, na jego kształtnych wargach, jeszcze zaprasza go do siebie. Romans jak nic!

O rany, Filip prowadzi rozmowę w tak niezręczny sposób, że znowu śmiechłam. Dobra, nie gadajmy o tym, pogadajmy o twojej lasce! Friendzone? Słabo. Pogadajmy o czymś kolejnym!. Może po prostu chciał wybadać grunt, zanim do niego uderzy?

Nie miało to nic wspólnego z romantycznym zainteresowaniem, po prostu czuł się jakoś odpowiedzialny, przez to, że wyniósł ją z tamtego auta ― ręce mi opadły. Naprawdę uważasz, że każde wzajemne zainteresowanie bohaterów oznacza romantyczne zainteresowanie? Nawet przez myśl mi to nie przeszło, ale teraz właśnie zwątpiłam. Jeśli czeka mnie brnięcie przez relację zakochani uczeń-nauczyciel, często będę wzdychać.

ale nie teraz tu już nie miało znaczenia ― co?

Poza tym, fragment pełnego rozterek oraz zagubienia Daniela, a potem skrótowa relacja z jego dostawania się do Leny… nie rozumiem, dlaczego w tym wszystkim jest tak mało życia. Nie czuję ani jego zdenerwowania, ani dezorientacji, ani tym bardziej niepewności ― a mimo to narracja powtarza mi uparcie, że tak właśnie jest. Cokolwiek, narracjo.

Na moment spojrzenie złotych i błękitnych oczu przecięło się ― o rany, jaki dramatyzm, zupełnie jakby spotkali się przeznaczeni sobie kochankowie. Narracjo, come on, opanuj się.

Daniel nie miał pojęcia, co powiedzieć ― to dziwne, bo przez większość rozdziału sugerowałaś, że był wygadany (przekomarzanie z Filipem), poza tym zaradny (namówienie recepcjonistki, by zdradzić salę Leny, chociaż nie wiemy, jak to od niej wydębił, narracja milczy), a na widok nastolatki jęzor staje mu kołkiem?

Rozumiem, że wątek zielonego światła jest Ważny Fabularnie, ale wprowadziłaś go w taki sposób, że można się o niego potknąć. Brakuje tylko tabliczki Czytaj Uważnie, To Ważne, a potem wracasz do zwyczajowej, dość streszczającej relacji.

Uwaga o stomatologicznym zawodzie matki jakoś kontrastuje z tym, że narracja próbuje się skupić na odkryciu nowej krewnej rodziny. Ale może to ja jestem dziwna, że jedno do drugiego mi nie pasuje.

Dlaczego Lena w kółko powtarza, że ten wypadek przyniósł tyle dobrego? Nie brzmi, jakby przekonywała samą siebie, tylko jakby naprawdę tak uważała. To… to nie jest normalne. Ona mogła zginąć. Ale super, yay, prawie mnie szlag trafił, przynajmniej nie musiałabym pisać tej głupiej matury!

Rozmowa z mamą jest taka nienaturalna. Matka najpierw brzmi normalnie, potem zmienia temat, śmieje się, martwi, i tak w kółko, bez konkretnej logiki. A wreszcie Lena zwraca na to uwagę i wskazuje objawy, których nie mieliśmy w narracji ― ani razu nie padło, że matka Leny wygląda przez okno bez przerwy.

Serio, ci rodzice mało się przejmują córką, skoro zupełnie nie próbują chociaż sprawiać wrażenia skupionych na jej stanie zdrowia.

O rany, po skończonym dialogu natychmiast cięcie i reportaż, zamiast prozy. Stęskniłam się za tym, doprawdy. A wydawało się, że będzie już lepiej.

Całą scenę ze Sławkiem dałoby się rozpisać, żeby mówiła coś o postaciach i nie była aż taka sucha. Ale streszczenia właśnie to robią tekstowi ― sprawiają, że nie ma duszy i niczym nie ciekawi.

Dlaczego o ogniowych wypadkach dowiadujemy się dopiero teraz, kiedy są tak wygodne? Raz bodaj bohaterka się nie oparzyła, chociaż powinna, ale rodzina nie opowiadała sobie tych historii, więc trudno uznać, że ten jeden raz nie był przypadkiem.

Rozmowa z ojcem jest poprowadzona dość dobrze, ale brakuje emocji. To same dialogi, prawie bez narracji, a jeśli narracja się pojawia, to nazywa uczucia, nie je pokazuje. To sprawia, że sytuacja zaczyna trącić kabaretem, Cyprian jest podekscytowany, Lena powtarza, że go porąbało, i to w sumie wszystko. Żadnych głębszych przeżyć.

Przynajmniej reakcja Leny jest dość normalna, bardziej normalna od reakcji Cypriana. Byłaby jednak naprawdę wiarygodna, gdyby Lenie towarzyszyły jakiekolwiek emocje. Na ten moment po prostu bezosobowo wypluwała z siebie słowa.

ROZDZIAŁ V

Lena nie uwierzyła ojcu ― NARRATORZE. Serio. W końcówce ostatniego rozdziału to było jedyne, o czym pisałeś. Czy wpychanie tego do otrzewnej czytelnika aby na pewno jest na miejscu?

Zmartwienia Leny mieszasz z randomowymi wstawkami o tym, że nie mogła spać. Poukładaj trochę przekazywane informacje, bo wtedy, kiedy nie potrzebujesz chaosu, tworzysz go, a kiedy by się przydał chaos, wszystko jest poukładane. Poza tym nadal trochę sucho z tym opisem emocji, jakbyś po prostu relacjonowała, co się działo tamtej nocy, ale nie chciała, żebyśmy to poczuli.

Od dyżurującej pielęgniarki wyciągnęła, że doktor przyjmował akurat w przychodni na parterze ― a to miejsce pobytu lekarzy było ściśle tajne? Zwłaszcza dla ich pacjentów? Słowo wyciągnęła sugeruje, że było, bo dopytanie się o to sprawiało trudności.

Skupiona na zadaniu, o mało co nie staranowała chudej kobiety, kiedy z impetem otworzyła drzwi do jego gabinetu. Jakiś mężczyzna krzyczał coś o kolejce ― aha, dobra, już wiem, dlaczego nie chciała jej powiedzieć. Skoro Lena tak po prostu wbija do gabinetu lekarskiego w trakcie przyjęć, to rzeczywiście lepiej by zrobiła, gdyby tej kretynce nie mówiła, gdzie jest Filip.

Wycelowała palec o krótko przyciętym paznokciu prosto w doktora ― paznokcie Leny mają teraz kluczowe znaczenie dla sceny, oczywiście.

— Ja też jestem pańską pacjentką i oczekuję wyjaśnień ― dobra. Lena na razie wychodzi na sporą egoistkę w gruncie rzeczy. Nie mówię, że to błąd ― nie wiem, jak chciałaś ją kreować, więc to tu zostawię, żebyś mogła się ucieszyć lub zmartwić.

W środku rozdziału masz jeden wyśrodkowany akapit.

Narracja raczyła pominąć, że Lena wróciła do swojej sali, przez co kiedy przeczytałam coś o magazynie, pomyślałam o takim, gdzie składowali w szpitalu leki, nie o czasopiśmie.

Spojrzał na nastolatkę, która akurat zalegała na łóżku ― czyli oni rozmawiają o magach i magii, kiedy w sali leży jeszcze jedna dziewczyna?

Uprzedzając wyjaśnienia, ja wiem, że to Lena. Ale bez trudu można uznać, że nie, a nawet najpierw tak pomyśleć i dopiero potem sobie uświadomić, że to jednak jest o niej nadal. To się nazywa niezręczne pisanie.

Lena otworzyła wargi ― naturalniej brzmiałyby usta.

[Lena] przygotowując się do ciętej riposty ― do tej pory nie była pyskatą dziewuchą, jeśli mam być szczera, przynajmniej narracja w ogóle jej tak nie kreowała. Czyżby magiczny wpływ Daniela zmieniał jej charakter?

— O, widzę, że masz gościa. Niestety, kochasiu, muszę zabrać twoją dziewczynę na badania.

— To nie moja… ― z cyklu first things first. Czy dorosły facet, który faktycznie troszczyłby się o dziewczynę tylko z poczucia odpowiedzialności, w pierwszym odruchu zaprzeczałby takiemu głupiemu żartowi pielęgniarki? Czy może przeprosiłby, że przeszkadzał albo jakoś błyskotliwie zażartował, kierując się tym, jak na razie był Daniel przedstawiany? Jeśli próbujesz zapewnić czytelnika, że tu nie będzie romansu (i tak kibicuję Danielowi i Filipowi), i naprawdę nie chcesz tego romansu prowadzić, to idzie ci źle. Jeśli tylko próbujesz zapewnić, żeby potem och-jak-bardzo-zaskoczyć, to… też idzie ci źle.

— Moc! Jak górnolotnie. Może powinien pan jednak zacząć pisać wiersze? ― co używanie słowa moc ma wspólnego z poezją? Rozumiem, że Lena w całej wypowiedzi jest wzburzona, ale zaczyna mówić naprawdę nonsensowne rzeczy. Poza tym zrobiła się znienacka dość sukowata. Jestem zaskoczona, z początku miałam ją za całkiem sympatyczną dziewczynę.

Poważne rozmowy uświadamiające o magii wychodzą ci naprawdę słabo. Zupełnie rezygnujesz z narracji i prowadzisz tylko dialogi ― a kiedy dopuszczasz narratora do głosu, narrator sucho informuje o emocjach. Lena się bała. Lena była zła. To nie buduje klimatu ani napięcia, a brak pisania o tym, w jaki sposób poruszają się postacie i jakie przybierają miny czy gestykulację (co powinno automatycznie mieszać się z tym, co czują ― naprawdę łatwiej jest mieszać ruch i emocje niż pisać je oddzielnie, w dodatku brzmi naturalniej), sprawia, że tekstowi brakuje dynamizmu.

Chcesz mi powiedzieć, że w szpitalnych salach nie było czujników dymu i dosłownie nikt nie zorientował się, że pacjentka się, cóż, fajczy?

Cud, że nie włączył się czujnik dymu ― OH HELL NO. Naprawdę uważasz, że takie tłumaczenie załatwia tę dziurę logiczną i można iść do domu? Nie jesteśmy przecież dziećmi, można się trochę wysilić! Kiedy używasz wyrażenia cud, że w tym kontekście, wygląda to tak samo, jak wyżej poruszone akurat ― obnaża niedociągnięcia narracji. To nie jest dobra porada, bo powinnaś to wyjaśnić, ale z dwojga złego już lepiej udawać, że w ogóle nie wiesz, że czujnik powinien się włączyć, niż pisać, że cud, że się to nie stało ― to drugie brzmi znacznie gorzej i przedstawia tekst w gorszym świetle niż po prostu pominięcie tematu.

Dlaczego Lena odczuwa cokolwiek po omdleniu? Jak człowiek omdleje, już nie rejestruje tego, co się dzieje. Uważaj na to, jak prowadzisz narrację i z czyjego punktu widzenia, bo potem powstają takie kwiatki.

Wiesz co, recytowanie jednym tchem podejrzanych historii z przeszłości bohaterów to naprawdę zły pomysł. Brzmi tak, jakbyś rozpaczliwie chciała zapewnić czytelnika, że sygnały o posiadaniu mocy były wcześniej ― ale kiedy robisz to teraz, w ogóle nie jesteś wiarygodna. Dla czytelnika sygnałów praktycznie nie było (chociaż ja nadal pamiętam oparzenie przy pieczeniu ― ale to za mało). Jeśli twoje postacie od zawsze nie miały z tym problemów, dlaczego by nie zaznaczyć tego wyraźniej wcześniej? Jeśli coś człowieka nie oparza, automatycznie przestaje być na to czuły ― kto wie, może Lena normalnie chwyta gorącą patelnię czy otwiera piekarnik i nie przejmuje się ogniem tak bardzo? Musisz uczynić to częścią normalnego życia postaci ― nawet, jeśli Lena przejmuje się, że może się oparzy, niech nie przejmuje się tak bardzo jak przeciętny człowiek. Bo nie boli prawie wcale/w ogóle. Generalnie nie ma nic gorszego niż uzasadnianie tez postawionych w tekście argumentami, które przytacza się dopiero teraz, ale stwierdza się, że zdarzyły się w przeszłości. Bo to zawsze sprawia wrażenie, jakbyś dopiero teraz to wymyśliła i nie chciało ci się dopisywać wcześniej. Jakieś incydenty z Leną/Cyprianem i ogniem powinny mieć miejsce przed ujawnieniem, że w rodzinie Leny są elementaliści. Inaczej to nie ma sensu i motyw jest spalony.

Przecież ma te bransolety na rękach ― nie poczuła ich? Zapomniała o nich? Przecież powiedziano jej, że to one stabilizują magię.

Nie mam problemu z tym, że ich nie zauważyła, swoją drogą. Mam problem z niekonsekwencją w Lenie. Lena ciągle się zmienia i nie są to zmiany pod wpływem traum. Po prostu Lena przy każdej ewentualnej zmianie traumatycznej zmienia również charakter. To tak nie działa, reakcje na traumy są ściśle powiązane z tym, jaki charakter ma postać czysta. U ciebie postać skrzywdzona = nowa postać. Charakter postaci po traumie może pójść w różne strony, ale wszystko to ma uzasadnienie i korzenie w pierwotnej postaci. Jeśli twoja postać była agresywna, narcystyczna, rzucająca się w wir niebezpieczeństwa i oschła w stosunku do innych, po traumie nie zrobi się nagle słodka, kochana i miła dla wszystkich (oczywiście wszędzie są wyjątki, na pewno da się złamać umysł tej postaci w taki sposób, by się stała, ale wtedy to już zupełne łamanie osobowości i tworzenie nowej w człowieku ― temat-rzeka generalnie, ale Lena sprzed wypadku i Lena po wypadku to nie ten sam człowiek, a charakteru nikt jej nie łamał).

ROZDZIAŁ VI

Sny rozpłynęły się wraz z poczuciem niepokoju, spowodowanym nowym miejscem ― przecież ona jest w tym szpitalu już… kolejny dzień na pewno!

Czyli zmieniła salę. Nie wiem, sale w szpitalach są dość do siebie podobne i nie jestem pewna, czy zdążyłaby się do poprzedniej przyzwyczaić na tyle, żeby w drugiej czuć się nieswojo i niepokojąco. Łatwiej byłoby to ocenić, gdyby Lena miała jakiś wyrazisty charakter, a nie zmieniała się ze sceny na scenę.

Poza tym z pustej sali dwuosobowej trafia do pustej sali czteroosobowej? To nierealne w polskich szpitalach, zawsze są zapchane po sufit ― chyba że ma się wtyki i można sobie załatwić taką jedyneczkę gdzieś na uboczu.

Słońce powoli wzbijało się na widnokręgu ― wznosiło? Nigdy nie widziałam takiej konstrukcji.

Dlaczego narracja Leny określa Daniela ognistym? Skąd Lena wie, że tak się nazywa magów władających ogniem?

Lena zachowuje się coraz dziwniej i jej kreacja coraz bardziej się sypie. Jest irytująca, irracjonalna, pyskata i zdecydowanie nieprzyjemna w odbiorze, a jej zachowanie wcale nie wzbudza zrozumienia oraz empatii ― a u mnie naprawdę łatwo wzbudzić zrozumienie. Mam ochotę ją palnąć przez łeb i zażądać, żeby zachowywała się odpowiednio do tego, jaką osobą była wcześniej. Nie przeżyła aż tak traumatycznych przeżyć, by usprawiedliwiało to wsiadanie na każdą osobę w jej polu widzenia ― w dodatku bez szczątkowych nawet wyrzutów sumienia. Denerwuje mnie, jest niespójna, to inna postać niż na początku.

Czemu dokładnie służyła sceny rozmowy z ojcem? Streściłaś ją w najgorszy możliwy sposób, a jej wynikiem ma być kolejna niezręczna rozmowa, tak? Wiemy już przecież, że Lena nie chce magii, podkreśla to na każdym kroku, mniej lub bardziej opryskliwie. Fajnie, że pokazałaś, jak otwiera się przed Cyprianem… to znaczy fajnie, że miałaś pomysł, mniej fajnie, że w ogóle go nie wykorzystałaś i niczego nam nie pokazałaś, ale. Małymi kroczkami do celu, czy coś?

Pan Lwowski czuł się bardzo zmartwiony ― o rany, im więcej widzę takich zdań w twojej narracji, tym ciężej wzdycham. Naprawdę, to nie zastąpi dobrego pokazania emocji, chociaż może tak z daleka wyglądać.

Nie mógł przypuszczać, że magia może wyrządzić krzywdę jego dziecku ― że słucham? Naprawdę, naprawdę, naprawdę na to nie wpadł? Co więcej, ani Filip, ani Daniel mu nie powiedzieli, że, za klasykiem, potęga niesie ze sobą wielką odpowiedzialność, czy coś? Cyprian jest dorosłym facetem, prawda? Chodzi o to, że z której strony by na to nie spojrzeć, magia nie kojarzy się jednoznacznie dobrze, a już szczególnie ludziom otoczonym przez popkulturę i twórczość fantastyczną, jaką produkujemy. Po prostu nie wiem, jakie rozumowanie musiałby przyjąć Cyprian, żeby dojść do wniosku, że magia nie jest niebezpieczna. Zresztą znowu po trochu można winić ten ważny fragment rozmowy, w której Cyprian dowiaduje się o magii, a ty go pominęłaś; mógłby wyjaśnić czytelnikowi bardzo wiele zarówno o postaci, jak i jej podejściu do tego tematu.

Cyprian nie był przekonany, czy Koterski jakoś mu pomoże, ale nie wydawało mu się, żeby miał w tym momencie inne opcje ― no mógł też poczekać na doktora… albo pójść w ślady córki i wtargnąć na zamknięte oddziały, żeby demonstrować swoją histerię.

Zaproponował młodszy ― już myślałam, że padnie coś w stylu młodszy ognisty.

Przepraszam, rozgadałem się. Nawyk belfra do prowadzenia wykładów ― ...on wypowiedział raptem cztery zdania, co to za wykład? Poza tym nie były to zupełnie bezsensowne dygresje, dotyczyły przypadłości Leny mniej lub bardziej, dotyczyły magii, o której wiedzą coś wszyscy poza czytelnikami! Czy możemy wreszcie się czegoś dowiedzieć? I to nie z ekspozycji?

— To bardzo interesujące co pan mówi. Proszę się nie krępować, to chyba jedno z ostatnich moich doświadczeń z magią ― to takie frustrujące, bo czytelnik ma poczucie, że powinien to wiedzieć z całej rozmowy z doktorem i tego, co ten mu wówczas wyjaśnił. A ty to ucięłaś. Naprawdę pozostaje w tekście poczucie tej dziury, tego, że ekstremalnie ważny i wyjaśniający postaciom od groma moment został ucięty bez powodu. I ty też tak jakby zapominasz o tym, że kiedykolwiek zaistniał; tak podstawowych rzeczy jak zasady przebudzania się magii Cyprian powinien się dowiedzieć właśnie z tej wyciętej rozmowy.

— Już nie jest szkrabem — zauważył Koterski.

— Dla mnie zawsze będzie ― ja rozumiem, rodzicielska ckliwość i tak dalej, ale czy to oznacza, że Cyprian zamierza pozwolić Lenie zachowywać się jak rozwydrzony bachor i stawiać się w zagrożeniu? Nie wiem, wydaje mi się, że bardziej bezpiecznym dla niej by było, gdyby nauczyła się nad magią panować ― a nie, żeby spełniła marzenie i zapomniała o magii, a przy okazji sfajczyła wszystkich i wszystko.

Cyprian dotknął go przelotnie opuszkami palców ― sięgał mu do klaty przez cały stół? O rany.

W rozmowie zdradziła mi, że nie chce mieć nic wspólnego z magią ― to ładny eufemizm, skoro Lena biega i wykrzykuje wszystkim zainteresowanym prosto w twarz, że nie zamierza zaakceptować magii i już.

Czyli paraliże senne się zdarzają czy ten u Leny był wyjątkowy? Daniel już chyba sam nie wie, jakie stanowisko reprezentuje, ze zdania na zdanie mu się zmienia.

Lena się targuje z lekarzem? Mag czy nie mag, chyba powinna wykazać chociaż trochę rozsądku, prawda? Przypominam, że niedawno sfajczyła całe łóżko, chyba lepiej, żeby ktoś ją kontrolował od czasu do czasu. Chyba że Lena wyznaje zasadę, że jak zapomni się o problemie, problem zapomni o nas.

Obie dziewczyny się roześmiały, choć nie tak radośnie jak w przeszłości ― o, a tutaj narrator musi załatwiać niezręczność za postaci. Dziewczyny gadają normalnie oraz dość radośnie, ale zupełnie bez sensu w perspektywie tekstu, po czym narrator wyskakuje z czymś takim. Jeśli chcesz ukazać niezręczność tej rozmowy, musisz pokazać że, cóż, jest niezręczna ― nie klei się, dziewczyny używają przedłużaczy rozmowy w stylu: no, a co tam u ciebie, tak w ogóle?, zapada niezręczna cisza, Ula odwraca głowę, Lena ma ochotę już wyjść, ale czuje obowiązek, żeby posiedzieć dłużej. To, co obrazujesz, to naturalna rozmowa dziewczyn, które dobrze czują się w swoim towarzystwie.

Rozmawiały jeszcze przez jakiś czas, a kiedy nadeszła pora obiadu, Lena wróciła na swoją salę ― to ja chcę wiedzieć, po co był ten fragment, czemu miał służyć i co właściwie budował? Miał podkreślać to, jak niespójna jest Lena? Miał dać nam ucieszyć się Ulą, która może zniknie z tekstu, a może nie? Czemu to służyło, przypomnieniu o pasji pieczenia Leny? Nie wiem, kompletnie nie wiem. Zwłaszcza że zamiast dostać konkretną rozmowę, narrator raczy nas takim pełnym wystrzałów i pościgów streszczeniem. Samo zakończenie fragmentu jest już szczególnie niezręczne, widać, że nie wiedziałaś, jak go zakończyć, więc poszłaś na łatwiznę; musisz znajdować odpowiednie momenty, żeby zacząć i skończyć scenę, a nie finiszować wszystko streszczeniem i machać gwiazdki.

— Lena, tak strasznie cię przepraszam. To wszystko moja wina. — W końcu nie wytrzymała spojrzenia koleżanki i wtuliła twarz w pościel ― kto czyjego spojrzenia nie wytrzymał i wtulił twarz w pościel? Czasami ładujesz mnóstwo zbędnych podmiotów, innym razem w ogóle o nich zapominasz.

Nie mam pojęcia, po co była scena z Sandrą. Widzę coraz więcej niekonsekwencji w Lenie, a wyrzuty sumienia Sandry brzmią na trochę wyolbrzymione. Mogła w ten sposób myśleć, ale żeby aż się zadręczać? Dziewczyna chyba skończyła osiemnaście lat, prawda? Logiki trochę w życiu zaznała. No, chyba że ma ciężko patologiczną rodzinę i same toksyczne relacje, krytycznie niską samoocenę oraz myśli samobójcze, ale coś nie wygląda mi na to, na urodzinach była w otoczeniu sympatycznych koleżanek i była szczęśliwa.

Przez jakiś czas się raczej nie zobaczycie ― dlaczego? Przygotowali dla niej areszt domowy? Scenę temu Lena obiecała, że będzie ją odwiedzać.

Stając przed szpitalem, Lena odetchnęła. Pierwszy raz od tygodnia wyszła na zewnątrz ― pacjenci mogą udawać się na tarasy albo spacery po jakiejś szpitalnej okolicy, to nie jest zakład zamknięty mimo wszystko. A Lena wielokrotnie udowodniła, że jest sprawna niczym młoda łania pomimo złamań.

Nastolatce zaczęło robić się gorąco, miotała się na wszystkie strony ― to zdanie wydaje się tak… abstrakcyjne, że aż się zawiesiłam na nim. To stoickie stwierdzenie miotała się na wszystkie strony wygląda jak parodia. Zwłaszcza w zestawieniu z opisem wcześniej oraz później. Takie randomowe miotała się, a potem skupienie na tym, że serce szybciej jej biło. Perspektywa opisu, a zwłaszcza dynamika, zostały mocno skopane. Spójrz zresztą na cały ten akapit:

Kiedy tylko Lena usłyszała silnik samochodu, poczuła niepokój. Z każdym pokonanym przez auto metrem było gorzej. Nastolatce zaczęło robić się gorąco, miotała się na wszystkie strony. Serce waliło jej jak młotem. Oddech Leny przyspieszył i stał się nieregularny.

Panuje w nim totalny chaos, każde zdanie jest jakby z innej parady, nie ma między nimi płynności, która tworzy wciągający tekst. Wygląda całkiem tak, jakbyś przeczytała opis ataku paniki i próbowała go opisać, ale zapomniała, że nie przekładasz go tylko na suchy opis, przekładasz go też na konkretną postać, która czuje, myśli i, generalnie rzecz biorąc, jest człowiekiem. Ten akapit to jak słowna jazda po wybojach.

Opis pocieszania Leny brzmi trochę jak fragment opisu ćwiczeń gimnastycznych, jeśli mam być szczera. Wszystkie emocje w tym tekście trochę tak brzmią ― jakbyś wiedziała, że powinny jakieś być, ale nie umiała przylepić ich do postaci, w efekcie pisząc oddzielnie postać, a oddzielnie jej uczucia. Spróbuję szerzej skupić się na tym w podsumowaniu.

Szli do domu w milczeniu, bo z każdym wypowiedzianym przez nich słowem z ust buchała para ― a w czym to przeszkadzało? Nie wiem, jak oni się komunikowali zimą, bez kitu, skoro para z ust aż tak ich zawstydzała.

Matka uznała, że po tak traumatycznym przeżyciu Lena powinna porozmawiać z kimś, kto pomoże się jej z tym uporać. Wyszło z tego tyle, że osiemnastolatka obiecała sobie już nigdy nie iść do żadnego specjalisty, bo ten, z którym miała sesję, okazał się całkowitą porażką ― rozumiem, że Lena może tak myśleć, ale zaczynam zastanawiać się, jak mocno naprawdę troszczą się o nią rodzice. Bo niby zachowują się okej, ale wydają się kompletnie nie kontrolować wielu spraw; traktują dość luźno jej ataki, a teraz jeszcze wyraźnie sugerujesz, że nie chcą spotkać jej z innym specjalistą. Wiele razy zdarza się, że terapeuta i pacjent nie podpasują sobie ― charakterem, sposobem prowadzenia sesji, czymkolwiek. Wtedy zwykle pacjent próbuje znaleźć innego terapeutę. Tutaj sugerujesz, że Lena spotkała się z jednym, stanowczo stwierdziła, że wszyscy są okropni (a może ten terapeuta byłby świetny dla kogoś o zupełnie innym podejściu czy charakterze?), a rodzice to olali.

Całe to streszczenie jest na pewnym poziomie złe. Czasami potrzebujemy skrócić stateczną akcję, by przejść do ważnych rzeczy, ale należy pamiętać o tym, by dało się w tym czuć… coś. Ducha, iskrę, coś charakterystycznego dla postaci, która to streszczała. Może to kwestia tego, że Lena jest nijaka oraz chwiejna, dlatego nie mogła tchnąć życia w to streszczenie. Ale generalnie zdecydowanie lepiej po prostu to wyciąć i przejść do akcji, która cię interesuje, zaznaczając przy tym, ile czasu upłynęło. Jak nie stało się nic ważnego, czytelnik sam umie nadgonić umysłem, nie trzeba mu wszystkiego opisywać wydarzenie po wydarzeniu. Takie streszczenia są nużące i męczące. (Chociaż tutaj dosłownie przewijasz nam traumatyczne przeżycia i dostosowywanie się do codziennego życia postaci na nowo, a to nie jest zbyt dobre, bo znowu – moglibyśmy się dowiedzieć czegoś nowego. A tak czytelnik nadal o Lenie nie wie nic).

A’propos, zastanawiam się, czy ogrom opisywanej teraz traumy jest adekwatny. Sama też przeżyłam wypadek samochodowy, ale nie wpadam w aż taką panikę, gdy siedzę w aucie. Właściwie wcale nie panikuję ― a przez całe zdarzenie byłam przytomna. Lena straciła przytomność, więc nawet nie może pamiętać momentów z zakleszczenia w pojeździe. Nie rozumiem więc aż tak dramatycznych reakcji na istnienie samochodów. Wyobrażasz sobie, co by się działo, gdyby każdy po wypadku tak reagował?

Generalnie, pomijając już to ― rozumiem, ludzie mają różną wrażliwość. Rozumiem, Lena najwyraźniej ma bardzo dużą, nawet jeśli w tekście tego nie zasugerowałaś. Rozumiem, że ewentualnie ktoś mógłby mieć zespół stresu pourazowego po tym wydarzeniu. Ale musisz być świadoma tego, że piszesz tekst. Nie możesz po prostu rzucić wydarzenia i podkreślać jego wagi jedynie przez reakcję postaci ― czytelnik musi czuć, że to i to jest mocne i mocno wpłynie na postać. Dotąd w żaden sposób nie podkreślałaś wagi wypadku w życiu Leny ― wagę magii być może, ale na pewno nie wagę wypadku. Dlatego teraz, gdy piszesz o jej wielkiej traumie, brakuje również ciągłości; mam wrażenie, że postać reaguje na to, co przeżyła, z przesadą, bo nigdy wcześniej nie zasugerowałaś nam, jak przełomowe to dla niej było. I nigdy wcześniej nie wspominałaś nic o koszmarach ani niczym podobnym, wydawała się być w stabilnym stanie i zdrowieć szybko.

(Oddzielnym problemem jest, oczywiście, brak charakteru Leny, który jeszcze odejmuje realizmu całemu tekstowi, bo skąd mamy chociażby zgadywać, jak powinna się zachować i czuć postać, jeśli nie ma żadnych stałych cech charakteru?).

ROZDZIAŁ VII

Nie do końca rozumiem to przybywanie braci do zakonu. Oni po prostu się pojawiali ni z tego, ni z owego, sami o tym nie wiedząc? I potem tamci ich szukali, a potem następowała standardowa próba przekonania delikwentów, że są wybrani? To tacy zupełnie przypadkowi ludzie, z żadnych konkretnych rodzin?

Pierwszy raz doznał zaszczytu, jakim okazało się odszukanie i sprowadzenie wybawiciela ― czyli najpierw doznał zaszczytu, a potem, po jakimś czasie, nagle się objawiło przed nim, że chodziło o tego wybawiciela? Wcześniej siedział i pławił się w zaszczycie? (Niezręczne użycie okazało się).

Czyli z zakonu można odejść? Wtedy bracia awansują sobie o oczko w górę? Zostają dziury? Zważ, że nie piszę tego, bo chcę się teraz doczepić (tak jak w pierwszej uwadze nie chciałam), tylko zadaję pytania, które mogą ci się przydać, jeśli nie pomyślałaś, żeby to wyjaśnić w przyszłych rozdziałach.

Dobra, akapitów o powrocie do domu nie rozumiem. Wydaje mi się, że przesadziłaś z tajemnicą, zaplątałaś się w słowach i teraz wyszedł taki krzywy zlepek. Czy mówi o chacie w polu? Czy o kraju? Wojnach? A może o przejściu do innego świata? Nie wiadomo, ale to nie jest nie wiadomo, które ciągnie za sobą domysły. To nie wiadomo z rozłożeniem rąk, bo nie bardzo jest z czego się domyślać, narracja jest mętna.

Po co następne akapity oddzieliłaś od pozostałych? Czym się różnią? To nadal dość suche, mało interesujące streszczenie.

O, i proszę, moment dla ekspozycji o Pierwszym. Prawdę mówiąc, cały ten rozdział na razie jest suchy, zły i męczący. Gdybym była zainteresowana reportażami, kupiłabym sobie książkę w odpowiedniej tematyce. A tutaj brakuje nawet przemyśleń czy odczuć postaci, wszystko jest takie… wymuszone. Bo narracja kazała.

Świetnie, że dowiadujemy się o tej nierozerwalnej przyjaźni Jedenastego i Dwunastego dokładnie wtedy, kiedy była potrzebna narracji, ani chwilę wcześniej. Dwunasty ani nie wyczekuje spotkania z przyjacielem, ani nie wspomina o kontaktowaniu się z nim, nic. Kiedy narracja wymaga, narracja dostaje. Ech.

To, że Dwunasty ma aż takie chody u Rosjan, jest naprawdę ciekawe ― zważywszy na tamtejszą politykę, charakter narodu, wszystko. Ale temat nie zostaje rozwinięty, udowodniony, nic. Narracja informuje, czytelniku, zaakceptuj to. A szkoda, bo to według mnie interesujące ― dobrze by się czytało o scenie, w której Dwunasty zdobywa pozwolenia na wstęp do tak ważnych dla Rosjan miejsc. Dużo mogłoby powiedzieć o postaci… but welp. Przecież nie to jest ważne w pisaniu!

Poszukiwania wskazówek w bibliotece byłyby równie fascynujące i klimatyczne, ale dostaliśmy jeden akapit. Z jednej strony dobra, może Dwunasty jest postacią poboczną. Z drugiej jednak skoro wprowadzasz jego wątek i dajesz mu osobne rozdziały, może jednak nie traktuj tego tak po macoszemu? Wszystko, co ma potencjał, wdeptujesz w glebę prawie natychmiast.

Scena ze staruszką oraz wizją jest chyba najważniejszą, jaką do tej pory wprowadziłaś, a dostała… trzy akapity? Może trzy i pół. Jedyne, co określa emocje postaci, to jedno zdanie w stylu Dwunasty był przerażony. Totalnie czuję klimat tej sytuacji, ten strach, niepewność, o rany, chyba się nie pozbieram… Dlaczego to robisz swojemu tekstowi? Nie zabijaj go.

Ósmy znajdował się na najniższym z nich, praktycznie niedotkniętym kataklizmem grobowcu ― ale jakim kataklizmem zaś? W ogóle, co to za grobowiec, jakiej kultury? Tyle pytań, wzbudzona taka ciekawość, jednak nie, nie dowiemy się.

Po sklepieniu rozszedł się odgłos zadowolenia, a starszy brat wyciągnął się jak kot ― nie wiem, co się dokładnie stało, co Dwunasty zrobił Ósmemu, że uzyskał taki efekt, i nawet nie będę pytać, bo przecież się nie dowiem.

Nie rozumiem, dlaczego pozostałych braci odnajdywał w pojedynczych akapitach, a Ósmy otrzymał całą krótką scenkę, suchą jak wiór, ale scenkę ― i nawet dialog! Przynajmniej jedną wypowiedź, no. W czym jest ważniejszy akurat Ósmy i jego poszukiwania? Nie wiadomo. Tak samo jak nie wiadomo, gdzie był, co to za grobowiec, kto towarzyszył Dwunastemu, co Dwunasty zrobił, milion innych rzeczy…

Dwunasty minął ochronę i wszedł prosto do gabinetu szefa ― o, a to wygląda, jakby ci się przez przypadek skasował spory fragment rozdziału. Wrzucasz czytelnika w sam środek akcji bez słowa, bo akurat miałaś kaprys? Chociaż przez cały rozdział ciągnęłaś go za uszy przez tonę streszczeń?

Dobra, jeśli pozostałe rozmowy braci miałyby wyglądać jak ta Dwunastego z Siódmym, to może lepiej, że w ogóle nie prowadzisz dialogów… Obaj brzmią jak rozkapryszone dzieci bawiące się w bandytów i złodziei, jeśli mam być szczera. Dialog jest nieprawdopodobny, niedojrzały, sztywny, w dodatku rażący własnym istnieniem na tle reszty rozdziału.

O rany, końcówka taka… mało dynamiczna, skrótowa znowu, chociaż wciepnęłaś dialog… Równie dobrze mogłaś była to załatwić kolejnym streszczeniem. Nie wiem, wątek tego bractwa zdaje się ciekawy, z potencjałem, ale bardzo się starasz, żeby nikt przypadkiem nie zapałał do niego sympatią.

Poza tym rozdział najeżony jest najróżniejszymi błędami, zupełnie jakbyś go nie czytała przed publikacją. Można się wywrócić o porzucone, niepotrzebne słowa w zdaniach.

ROZDZIAŁ VIII

Nie wychodziła na świeże powietrze od przyjazdu ze szpitala ― nie rozumiem, skąd u niej tak wielka, dramatyczna trauma. Poza tym, nie wiem, rodzice by jej nie zachęcali na spacery w parku? Nie wiem, czy mają ogródek, ale ciągłe siedzenie w domu jest niezdrowe i rodzina powinna się zainteresować stanem córki jak na mój gust. A doktor przychodził do niej tylko tak towarzysko? Nie mówili mu o jej stanie, nie zalecał niczego?

Aha, czyli udawała, że jest w porządku. Nie wiem, mojej mamy nie da się tak łatwo oszukać, jak coś mi jest, widzi natychmiast. Może to jednak nie jest kwestia instynktu macierzyńskiego, tylko charakteru, nie wiem. Za to irytujący jest ten fragment: starała się w ich obecności zachowywać normalnie, często uśmiechać i śmiać się z marnych dowcipów, jak to zawsze miała w zwyczaju robić. Dobrze wiedzieć, że żarty ludzi wokół niej są dla Leny marne i niegodne uśmiechu.

Doktor razem z Cyprianem cały czas namawiali ją na przejście rytuału. Z początku się opierała, ale gdy symptomy coraz bardziej się nasilały i stały się nie do zniesienia, stwierdziła, że najzwyczajniej w świecie nie ma innego wyjścia ― nie, naprawdę? Naprawdę? Tyle dramy, tyle wylanych słów, tyle bucery i oburzenia, a teraz Lena wyraża zgodę w ciągu dwóch zdań? Za pomocą streszczenia? Tak po prostu? Przecież na tym opierał się cały dotychczasowy wątek Leny, a narrator to kwituje w tak niedbały sposób? No nie wierzę.

Umówili się na rytuał Leny całą rodziną ― kiedy pozostali domownicy dowiedzieli się o magii? Dlaczego narracja znowu nas pozbawiła tego wątku, po prostu to ucinając? Jestem oburzona, przyszłam czytać tekst, ale dostaję jakąś marną namiastkę.

Ojciec wziął specjalnie z tej okazji pięć dni wolnego. Cyprian kategorycznie zabronił Lenie zostać samej w domu ― wychodzi na to, że Cyprian i ojciec Leny to zupełnie dwie różne osoby. Narratorze, nie umiesz w podmioty na tylu płaszczyznach.

Miała pretensje do męskiego grona jej familii o bezczelne nieszanowanie jej zdania ― ale którego?! Tego dziecinnego nienawidzę magii i nie chcę o niej słyszeć czy niech wam będzie, robimy rytuał? W sumie żadna opcja nie pasuje. Dlaczego ma do kogokolwiek pretensje, że się o nią troszczą, cholera, że wszystko za nią załatwiają i prowadzą ją za rączkę, chociaż sami mogą być podobnie zagubieni?

Nastolatka miała tego wszystkiego serdecznie dość ― o rany, jaka urocza istota, miała dość szczęścia swojego dziadka, który odnalazł zaginioną siostrę. Jak mógł jej to zrobić? On się cieszy, a ona ma weltschmerz. I w ogóle, dlaczego jej rodzina nie rozpacza razem z nią?

Z całkowitej obojętności wobec Leny od chwili, w której wtargnęła bezczelnie do gabinetu lekarskiego, zaczynam pałać do niej szczerą, niezmąconą niczym niechęcią.

Tak bardzo nie rozumiem. Przecież zgodziła się na rytuał. I teraz co? Za przeproszeniem i z całym szacunkiem, rżnie głupa? Wie, że rytuał ma się odbyć u ciotki, dlaczego robi teraz takie sceny? A jeśli to nie są jej fochy, tylko objawy magiczne jej uporu, a ona zachowywała się tak przez cały ten czas… jej rodzice naprawdę się nie zmartwili? W tej scenie Cyprian jest Leną sfrustrowany, nie zaniepokojony, co każe przypuszczać, że Lena takie foszki strzelała też przed uwolnieniem magii.

Dobra, Lena w tej scenie zachowuje się nie jak osiemnastolatka, tylko jak dwunastolatka. Ani trauma, ani wypadek samochodowy, ani magia jej nie usprawiedliwiają. Do tej pory nie była kreowana na niedojrzałą czy niepoważną, więc tym bardziej tego nie kupuję.

Obudziła się w całkowicie obcym miejscu. Lena zaśmiała się smutno na samą myśl, jak ostatnio często jej się to zdarzało ― to brzmi tak, jakby Lena od lat nie zagrzała nigdzie miejsca i czuła się co najmniej bezdomna, a ona po prostu spędziła kilka tygodni w szpitalu. Teraz wszystko jest dla naszej Heroiny traumą?

Ludzie za często ostatnio przebierali ją, gdy była nieprzytomna. Zdawało jej się to niepokojące i zarazem krępujące ― tak, na pewno to nie jej mama ani tata się nią zaopiekowali, tylko obcy ludzie o zimnych, śliskich łapach, po których teraz Lena będzie się wzdrygać na każdy dotyk, co? Ech, w ciągu jakichś pięciu rozdziałów zrobiła się tak dramatycznie męcząca, że nie wiem, jak ze sobą wytrzymamy.

Dostajemy dwie ściany tekstu wraz z przebudzeniem Leny. Pierwsza to koślawy opis pokoju ― pokusiłaś się o szczegółowość, a i tak pomieszczenie nie zapadło w pamięć niczym niezwykłym. Opis jest suchy, bo nie czuć w nim Leny. Lena opisuje to samo, co bezosobowy narrator, więc nijak się nie da z tym utożsamić.

Druga ściana tekstu to opis okolic posiadłości, w dodatku zbudowany na stercie czasownika widzieć. Każde zdanie zawiera formę widzenia przez Lenę, co chyba miało zindywidualizować opis? No, nie wiem, jaka ma być tego funkcja, ale wyszło sucho i z mnóstwem powtórzeń. Architektura oraz wystrój ruchomy wnętrz mnie interesują, a i tak przysypiałam, widząc te opisy.

Pojawia się siostra Franciszka, pojawia się gigantyczny akapit opisu. Myślałam, że do tego czasu zapomnisz o tym schemacie, ale niestety.

Uwagę Leny przykuwa wisior na szyi pani starszej, więc… opisuje wszystko, tylko nie ten wisior. Tak, narratorze, to brzmi bardzo logicznie.

O proszę, wraca nieco ogłady do Leny. Potrzeba było starej wiedźmy, żeby odezwało się echo dawnej postaci, jaką była Lena? Trochę za późno, już się nie lubimy.

Gips wciąż jej przeszkadzał w noszeniu niektórych ciuchów i mogła tylko pomarzyć o noszeniu bluzek z długimi rękawami ― o rany, bez przesady, są też rozciągliwe materiały. Przecież w innym wypadku wszyscy ludzie łamiący sobie kości zimą, chodziliby półnadzy, bo nie byłoby szansy, żeby się ubrali.

Nerwowa reakcja na rażące światło jest o wiele bardziej do przyjęcia, choć nadal wyolbrzymiona, niż wszystkie pozostałe traumy Leny razem wzięte. Światło bijące w oczy jeszcze widziała, potem straciła przytomność, więc cała reszta argumentów jest inwalidami.

Musisz wyglądać perfekcyjnie na kolacji ― dlaczego? Nie rozumiem, robiła wszystko, żeby nie pojechać, nie chciała tu być, a teraz chce sobą zachwycić domowników? Skąd ta nagła zmiana, jakie są jej motywy, dlaczego Lena w ogóle nie ma przemyśleń?

Szklane posągi?! Co to za sztuka współczesna? I co robi w ― jak wnioskuję po opisach ― stylizowanej na dawniejszą sztukę posiadłości?

posąg ryczącego i stojącego na dwóch łapach lwa, zrobionego z barwionego na złoto kryształu ― że proszę? Nigdy w życiu nie słyszałam o krysztale barwionym na złoto… nie wspominając o tym, że nie słyszałam o dużych rzeźbach z kryształu. Przede wszystkim szczerze wątpię, by budowa kryształu pozwalała na tworzenie spójnych posągów. Jeśli to sprawka magii ― bo nie widzę innej opcji ― Lena by się mogła zdziwić, nie wiem, no przecież nigdy nie mówi się o kryształowych pomnikach czy posągach!

Zamiast oczu miał rubiny i w kilku miejscach był pozłacany ― czyli… zabarwili go na złoto, ten kryształ (umrę), a potem go pozłocili? Idę się pociąć kartkami z książki M. Rzepińskiej chyba.

Chwila, moment, skąd ona wiedziała, że posąg był z kryształu (umieram)? Przecież on ma dwie warstwy złoceń na sobie, gołym okiem nie da się określić materiału, musiałaby go chociaż zmacać! I mieć odrobinę doświadczenia w macaniu, żeby określić materiał bezbłędnie.

Kolejny suchy opis wnętrza. Wszystko jest ważne, czyli nic. Nic nie zapadnie w pamięć po tym opisie, bo nie jest w żaden sposób charakterystyczny ― gdyby Lena zwróciła na coś szczególnego uwagę, to już bardziej.

Nowy bohater, akapit opisu! Zastanawiam się, jak Lena zauważyła te wszystkie szczegóły jego twarzy, kiedy szedł, skoro był wtedy jeszcze dość daleko. Ołówek daje radę, bo go wyjął ― zauważyła ruch. Ale piegi, kolor oczu? Nie ma mowy.

Ech, kogo ja wychowałam ― nie sądzę, by dama powiedziała coś takiego przy gościach, nawet jeśli to jej rodzina. Chyba wolałaby robić dobrą minę do złej gry i nie podkreślać negatywnych stron swoich bliskich.

Syn poszedł w jej ślady i również nałożył sobie trochę ciemnego pieczywa ― ale… Antonina nabrała sobie sałatki, nie pieczywa. Ależ ten narrator kłamie!

a mimo wszystko chciała zrobić dobre wrażenie na nowej ciotce ― co jest dla mnie naprawdę ogromną tajemnicą. Dlaczego?

Szkoda, że narrator nie uprzedził o zagubieniu Leny ― która wydawała się doskonale nadążać za rozmową, orientowała się i wyciągała wnioski ― bo przygotowałby nas na ten randomowy wtręt o szklanych ozdobach. Wszystko by się zgadzało, gdyby takie pytania od czapy były dla Leny normalne, a nie sądzę. Znaczy, ja niczego nie wiem o Lenie, więc. Pewnie jeszcze tylko parę razy zostanie przypomniane, że lubi piec. Przez to wszystko odnoszę wrażenie, że zaczęłaś temat tak losowo tylko po to, żeby wspomnieć o hutnictwie, zwłaszcza że pod rozdziałem zaznaczyłaś, że dodałaś fragment o tym, czym zajmuje się rodzina Lwowskich. Dialog musi mieć ciągłość.

Ale huty nie robią rzeźb. Figurki, lampy, żyrandole, drobne rzeczy ze szkła, owszem, ale posągi, rzeźby? Nie w masowej produkcji raczej, to domena sztuki współczesnej, czy coś, ale artyści nie tworzą w hutach swoich dzieł. Nie wiem, tak mi to nie pasuje… z drugiej strony jestem oddana sztuce dawnej, może to po prostu moje umysłowe ograniczenie.

Wnuczka widziała teraz przebłyski dawnego Franciszka i nie mogła nie cieszyć się jego szczęściem ― na początku rozdziału była obrażona, że dziadek się cieszy, podczas gdy ona cierpi. Niebywałe, chce się podlizać kasiastej rodzinie i od razu się zmienia…

A tak poza tym, dlaczego po rozmowie o szkle nagle ekspozycja o radości Franciszka? Kompletnie tu nie pasuje. Już nie wspominając o tym, że cały akapit nie ma sensu, bo jest kolejnym z tych nigdy nie byłeś informowany o tym, że z dziadkiem coś było nie tak – do czasu, kiedy autor chce podkreślić, że teraz już wszystko jest okej. To nie ma sensu, jeśli już zwracasz naszą uwagę na rozwój postaci, to a) musisz zrobić to poprzez dialog i większe skupienie na danym bohaterze i b) musimy wiedzieć, jaka postać była wcześniej.

za bardzo barokowy dom ― no jak bora zielonego kocham, nie wiem, co tu niby takiego barokowego w tej rezydencji. Musisz się liczyć z konsekwencjami rzucania takich haseł, bo barok, wbrew pozorom, to wcale nie kicz i przepych, wiesz?

Z dziwną ekscytacją podchodziła do jutrzejszego dnia, który miał obfitować w jeszcze większą liczbę nowych członków rodziny ― to zdanie jest tak uciesznie złe! Dzień obfitujący w większą liczbę członków rodziny. Myślałam, że dzień może obfitować w wydarzenia, nie w członków, no popatrz…

ROZDZIAŁ IX

Nie rozumiem, dlaczego zaczynamy narrację z perspektywy Leny, by nagle znienacka przejść do wrażeń Cypriana. Inna sprawa, że to Cyprian jest chyba najlepiej zbudowaną postacią w całym tekście ― bo jako jedyny odczuwa emocje, które nie bywają wyłącznie suchymi ekspozycjami.

— Twoja matka chyba za tobą nie przepada — stwierdził ojciec Leny w drodze na parter ― ...o rany to jedno z najbardziej nieodpowiednich rzeczy, jakie mógłby powiedzieć gość gospodarzowi, bez kitu. Nie wiem, nie do końca mi to do Cypriana pasuje ― chociaż może i jest roztrzepany, jest też dorosłym, dojrzałym facetem, który chyba by wiedział, co wypada, a czego nie, prawda? Od razu widać, że po prostu chcesz wprowadzić jakąś ekspozycję na temat Gerarda. Jeśli wprowadzasz ekspozycję w taki sposób, że czytelnik ją wyczuwa, nie jest wprowadzona dobrze; a tu bardziej niezręcznie niż zazwyczaj.

A potem Gerard w taki spokojny sposób opowiada im to wszystko. No nie wiem, nie pasuje mi to kompletnie, dziwnie brzmi, bardzo niezręczne.

Gerard pokręcił energicznie kasztanową czupryną ― głową nie ruszył ani o centymetr, przez co wyszło to trochę dziwnie.

Został ojcem w wieku dwudziestu pięciu lat i od tamtej pory pewna piegowata dziewczynka zupełnie zawładnęła jego światem ― to w pewien sposób urocze, jak narrator od czasu do czasu w taki bezczelny sposób nobilituje Lenę, po czym sobie przypomina, że mu nie wypada, więc wrzuca zaraz po tym takie zdania: Dokładnie to samo stało się, kiedy na świat przyszły bliźniaki.

Pierwsze całkowicie zalano wodą, inne ziemią ― jak się zalewa ziemią?

Opis tego pomieszczenia znów suchy oraz pozbawiony refleksji, przez co informacje wpadają jednym uchem, wypadają drugim. I nadal fascynuje mnie, kiedy w całym tym zamieszaniu załatwiono wtajemniczenie reszty rodziny Leny. Bliźniaki jakby nigdy nic zwiedzają z Gerardem i resztą rezydencję i wcale nie dziwią się rozmowom o magii, więc to musiało się gdzieś stać w międzyczasie. Pewnie pomiędzy rozdziałami.

Nie wiem, te bliźniaki są traktowane tak po macoszemu, że narrator nawet nie kryje się z tym, że niewiele go obchodzą. Odzywają się znienacka, a narrator o nich wspomina, jak mu się przypadkiem przypomni. Nie można było po prostu zrobić Leny jedynaczką? Na co konkretnie ci się przydadzą te dzieci?

Generalnie to jest też szerszy problem, który masz na całej przestrzeni ostatnich rozdziałów ― wprowadzasz masę postaci, które są po prostu zbędne. Rozumiem, że chcesz pokazać wielkość rodziny, ale każdemu z nich poświęcasz trochę czasu (mimo że sama zapowiadasz, że większość już nigdy się nie pojawi), więc ci ważniejsi bohaterowie są traktowani po macoszemu, ale tamci też, bo nikt nie dostaje dość czasu na rozwój i zaraz i tak wszyscy znikną. Wiem, że to ważne, pamiętać w tekście, że każdy człowiek jest indywidualną istotą, ale trzeba też pamiętać, że prowadzisz tekst i w tym tekście są postacie, które powinny dostać więcej czasu antenowego i te, które powinny dostać go mniej.

Przy okazji kolejnego bardzo podręcznikowego, a bardzo mało literackiego opisu rezydencji, informuję, że nie mam bladego pojęcia, co barokowego ma być w architekturze tego domu. Ja tam żadnego konkretnego elementu barokowego nie widzę, więc pozostaje mi unieść w uprzejmym zdumieniu brwi. Nawet chędożonych wolut brak! Ech. I nawet jeśli to tylko subiektywne odczucia Leny, to tego w narracji w ogóle nie czuć. Ja bym się skłaniała ku stwierdzeniu, że to subiektywne odczucia Narratora, który chciałby zostać postacią w tym tekście. Bardzo.

W składziku miał ich ponad dwieście sztuk i wciąż dopracowywał kształty ― z tego, co się orientuję, szkło można formować tylko, kiedy jest gorące, czyli płynne. Jakim cudem Gerard dopracowywał kształty już stojących w składziku figurek? Dobrze byłoby pozwolić postaciom się zdziwić ― ja ze szkłem nie pracuję, a wiem, więc to chyba nie jest zakazana dla przeciętnego śmiertelnika wiedza? ― a innej postaci wytłumaczyć, może używa do tego magii. Nie wiem. Nie dowiem się. Bo po co!

W ogóle mam dziwne wrażenie, że dla ciebie figurka = rzeźba/posąg. Zdecydowanie tak nie jest i warto byłoby nie używać tego jako synonimów, bo potem dostaję zawału.

Okazało się, że w rezydencji pojawili się pierwsi goście. Wszyscy Lwowscy oprócz Antoniny, Franciszka i ich dzieci pochodzili z linii młodszego brata ich ojca. Ten zaś miał dwoje dzieci, które miały swoje i tak dalej ― nie wiem, co zdania w tym akapicie mają ze sobą wspólnego i nie wiem, po co nam ta informacja zaraz po opisach szklanych wyrobów Gerarda. A co więcej, nie mam pojęcia, co się właśnie stało w tych zawiłych tłumaczeniach rodzinnych zażyłości.

Czyja to narracja? Ciągle wydaje mi się, że Leny, ale narrator przedstawia zupełnie obce nam postaci bez zająknięcia, a Lena widzi je pierwszy raz na oczy.

Inna sprawa, że chyba po raz pierwszy nie ma schematu postać-opis. Albo pojawi się za chwilę, albo mamy piękny wyjątek!

Kiedy Emil zerwał się z miejsca i poleciał witać się z Gerardem, byłam pewna, że ma góra piętnaście lat. Może siedemnaście, jeśli to uroczy, emocjonalny chłopiec, który nie wstydzi się takich czułości. Ale nie, dwadzieścia sześć. Popadłam w lekki stupor. I nie chodzi o to, że mu nie wolno. Chodzi o to, że narrator źle go przedstawił, zostawiając mylne wrażenia.

— Masz całkowitą rację. — Gerard zaśmiał się i zaraz usunął w cień ― cóż za narratorska finezja pozbywania się zbędnej postaci z planu…

Kolejny fragment rodziny, kolejne opisy. Po co mi to wiedzieć, nie mam pojęcia, ale narrator tak kocha swoje wyliczanki, że niech mu już będzie. W końcu to, czy ktoś jest po trzydziestce, czy ma dokładnie trzydzieści trzy lata, jest fundamentalne dla fabuły, drogi Watsonie, czyż nie?

Bardziej zaabsorbowała ją [Klementynę] rozmową z Antoniną, która najwidoczniej była dla niej wzorem. Dziewczyna [Teodora? Chyba] wyglądała jak mieszanka rodziców — ładna, piegowata blondynka o niebieskich oczach po matce ― oto typowy przykład chaosu narracyjnego w tym tekście. Narrator miota się, nie wiedząc, co opisywać najpierw, skoro musi opisać wszystko. Nie no, spoko, a że potem akapity wyją potępieńczo z rozpaczy, to już nieważne.

Ifryt rzeczywiście mógłby wyglądać jak demon ognia. Całą twarz i szyję miał pokrytą piegami, a było ich o wiele więcej niż u Leny ― się byłam poplułam, jak narrator wyjechał z tym stwierdzeniem, że piegowaci ludzie mogą uchodzić za demony.

Narrator kontynuuje niezręczność, po opisie bródki stwierdzając, że Lena była tak do Ifryta podobna, że mogliby uchodzić za rodzeństwo. Dlaczego nikt wcześniej nam nie powiedział, że Lena jest brodata?

W zaczerwienionych uszach nosił drewniane tunele i choć nie zmarzł aż tak bardzo, wiedział, że Lenie na pewno jest zimno ― kolejne sekundy spędziłam na zastanawianiu się, co mają drewniane tunele w jego uszach do tego, że Lenie było zimno. Potem się zorientowałam, że to po prostu narrator uznał to miejsce za idealne, by dodać ten element opisu postaci.

Ogółem opis tej sceny jest niezręczny zwłaszcza w rozłożeniu czasowym. Wyszło na to, że kiedy rzucało się zaklęcie, a Lena sztywniała, Ifryt zdążył obrócić w tę i nazad.

Ifryt nie mógł uwierzyć w jej słowa. Podobna sytuacja wydawała mu się po prostu niemożliwa ― dzięki, narratorze, podkreśl to jeszcze kilka razy. Już nawet pominęłam wypowiedź Ifryta, w której wyraża swoje zdumienie.

Wiesz co, musisz mi wszystko opowiedzieć, jeśli chcesz liczyć na moje wybaczenie — stwierdził poważnie, ale dało się wyczuć w jego słowach ironię ― ironia zupełnie tu nie pasuje moim zdaniem. Raczej mówił to żartobliwie, nie prześmiewczo, tak? Ironia w tym kontekście prędzej by oznaczała, że Lena i tak nie dostanie przebaczenia.

Narrator pięknie streszcza nam kolejną emocjonalną relację z traumatycznych przeżyć, ograniczając się do Lena opowiedziała. Aż czuję dreszcze na plecach przy powrocie do tych potwornych wydarzeń…

Najgorsze, co mi się do tej pory przytrafiło ― widzę, że bohaterka sama nie umie się zdecydować na to, co było Traumą Tego, Poprzedniego Oraz Następnego Życia. Wypadek samochodowy chwilowo został zdegradowany przez samozapłon ― co w sumie już jest bardziej logiczne od wypadku samego w sobie.

Nawet na dłoniach miał piegi ― tak, to jest najważniejsze w chwili, w której postaci się kłócą. Gdyby to jeszcze potem podsumowywała uszczypliwa narratorska uwaga na temat tego, że przypominał, nie wiem, kozła czy coś (skoro piegowaci ludzie to demony…).

Lena upiła łyk herbaty. Mmm… pyszna ― o rany, ta dziewczyna ma czasami takie dziwne priorytety. Dyskutują o tym, że obrabiają jej tyłek w magicznej szkole, ale jej myśli natychmiast odwraca to, że herbata jest pyszna. Ja pewnie bym się najpierw skupiła na tych plotkach, a potem doznała takiego olśnienia ej, ale to w sumie dobre jest. Ale może ja ― w porównaniu do Leny ― jestem ograniczona.

Odstawiła kubek na szklany stolik, który odpowiedział jej brzęknięciem ― to jak ona tym kubkiem przydzwoniła, że szkło aż brzdęknęło?

Dlaczego przedstawienie Piotra odbywa się w takiej ekspozycji? Co prawda opis jakby nagle się poprawił ― otrzymujemy wrażenia Leny związane z Piotrem! Na tym jednak kończą się plusy tego akapitu, bo zjawienie się nowego bohatera jest całkowicie wycięte z kontekstu scenowego, a informacja o jego zawodzie podana w formie cytatu, zupełnie jak w reportażu.

Po co zaczynałaś scenę z perspektywy Leny, skoro błyskawicznie się jej pozbywasz? Więcej sensu miałoby trzymanie się od początku Cypriana, który po jakichś czterech akapitach przejmuje pierwsze skrzypce.

gdyż zauważył, że jego córka jeszcze całkowicie nie opuściła jadalni ― czyli co, Lena wychodziła stamtąd tyłem, żeby na pewno popsuć ojcu zabawę i uniemożliwić mu oglądanie magii? To, że sama jej nienawidzi, nie daje jej prawa zatruwać innym miłych chwil.

Raz byś dał sobie spokój, siostrzeńcu ― nie wiem, nie wydaje mi się, by takie zwroty były naturalne w rodzinie, zwłaszcza żyjącej we współczesnym świecie. Po imieniu, owszem, ale tak? Ech.

dlaczego staruszka chce z nią rozmawiać na osobności, ale nie martwiła się ― o raju, a u Leny skąd obawy przed sympatyczną ciotką? Ani razu nikt nie dał jej w tym wielkim domu podstaw, by czegokolwiek się ze strony domowników powinna obawiać.

Nie rozumiem. Lena znienawidziła magię z miejsca, ledwie zaczęła podejrzewać, że mogłaby istnieć. Nie było ani jednego momentu, w którym pałałaby do niej sympatią ― co ta Antonina sugeruje? Znowu przespaliśmy fragment tekstu? Może narrator wyciął jakieś istotne sceny i o tym nie wiem?

Za to opis pokoju Antoniny wypadł o wiele przyjemniej. Tak, mam na myśli te mimochodem rzucone uwagi o świecach czy tapetowanych ścianach. Tak to ma szansę działać. Nie ścianą nudnego, pozbawionego emocji wymieniania.

Dlaczego narracja w środku sceny wchodzi do głowy Antoniny i zdradza nam rzeczy, którymi lepiej byłoby zagrać nieco później, w bardziej dramatycznym momencie?

I, na bora zielonego, co to za dziki zabieg? Narracja Antoniny, nowy akapit, bach! wielokropek i wracamy do myśli urwanej przed dialogiem. Chyba mi szkliwo popękało. To jest tak niezręczne, niezdarne i słabe, że przez chwilę zastanawiałam się, dlaczego źle ci się wkleił fragment rozdziału.

Gdy była jej światkiem ― przepraszam, to niskie, ale śmiechłam, wyobrażając sobie, że Lena była małym światem magicznej sztuczki.

Ale Lena nigdy nie bała się płomieni, nawet wtedy, kiedy się oparzyła ― no przecież podobno Lena się nie parzyła? Narratorze, zdecyduj się.

O nie, dlaczego, dlaczego, dlaczego ten ostatni akapit istnieje? Dlaczego wciska nam zupełnie przeciwne wnioski niż te, które wyciągnęliśmy z lektury dotychczasowych rozdziałów? Tego się tak nie robi, to się sugeruje w danej scenie, żeby potem móc z werblami potwierdzić zasiane ziarno wątpliwości. Teraz narrator wpycha garść tych ziaren prosto do gardła, na siłę domykając czytelnikom usta, żeby na pewno łyknęli.

ROZDZIAŁ X

Nestorka rodu zasiała w niej ziarno wątpliwości ― nadal tajemnicą dla mnie jest, co takiego odmiennego oraz cudownego zrobiła Antonina, czego nie zrobili ― lub powiedzieli ― inni próbujący Lenę przekonać. Cóż, Imperatyw?

Śpieszę donieść, że nie tylko Lena, ale też narrator i czytelnicy dawno zapomnieli o rzekomych objawach niestabilnej magii. A przypomnieliśmy sobie wszyscy jednocześnie w tym właśnie rozdziale ― więc i potrzebne było szybkie łatanie dziury wątkowej, bo się zaczęło pruć. Nie kupuję tego, oczywiście.

Z jednej strony cieszyła się, że oprócz świateł nic z niego nie pamięta ― to na jakiej podstawie ma aż tak klaustrofobiczną fobię? Nie pamięta zakleszczenia w samochodzie, sama się przyznała! Nie pamięta widoku zakrwawionych, półprzytomnych przyjaciół! Co jej tak przeszkadza, serio?

Ale czy to było tak okropne, że nasze mózgi wyrzuciły wypadek z pamięci? ― Sławka może, ale ty, droga Leno, byłaś nieprzytomna. To trochę utrudnia zapamiętywanie czegokolwiek.

Na szczęście, kiedy nastolatka przybyła do jadalni, ta nie świeciła pustkami ― na szczęście? Do tej pory narrator nie zająknął się o żadnej obawie Leny odnośnie pustej jadalni. Co się dzieje, narratorze, czy mógłbyś się skupić na swoich obowiązkach?

Strony czasopisma przerzucały się samoistnie, czego Lena nie mogła przegapić, lecz w żaden sposób nie skomentowała ― dobra pani, a mogła zabić. Lena serio nie czuje, że wymaganie od rodziny magów, by specjalnie dla niej zrezygnowali z czegoś, co jest dla nich równie naturalne jak dla niej oddychanie, to dość spore żądanie? I jeszcze ma pretensje, jak komuś coś się uleje, że tak powiem?

Po co narrator opisuje nam zawartość talerzy każdej obecnej w jadalni osoby? Nie wiem, nie interesuje mnie to zbytnio, a teraz jeszcze zrobiłam się głodna. Żądam zwrotu kosztów czytania tego tekstu, serio, jeszcze przytyję.

że jej doktor zakradał się po nocy, żeby ją leczyć ― tak na chłopski rozum, lepiej, żeby ogłosił wszem i wobec, że umie magicznie leczyć? Lena jest bardzo krótkowzroczna i to chyba jej jedyna cecha, jakiej nie zmienia z rozdziału na rozdział.

Skąd Zofia wie, do czego zmierza Lena? Dla magów chyba naturalnym byłoby to, że jak pracują jako pomoc domowa, to w magicznych rodzinach, a magiczne rodziny nie zatrudniają niemagicznych ludzi. Tak przynajmniej myślę, może jednak magowie naprawdę kiedyś rozważali inny sposób?

Ona te tosty wyczarowała? Nie wiem, mnie robienie ich zajmuje dłużej niż jedną dość krótką wypowiedź, a przed chwilą dopiero wyjmowała chleb i przygotowywała jajka.

Nie rozumiem. Lena ma chyba pierwszą interakcję w tekście z Zofią ― dlaczego to akurat jej zapragnęła się zwierzyć? Może i dałoby się to jakoś usprawiedliwić, na przykład charakterem postaci, ale jak już wiemy, tego nie sposób uświadczyć, więc nie rozumiem jej motywów. Tak, bo… tak?

Parzył ją w palce, więc dmuchnęła i szybko go zjadła ― czyli Lena czasem parzy się takimi drobnymi rzeczami, a czasami nie? Od czego to właściwie zależy? Ech.

jeżeli dokończyliby sprawy hut później w jej gabinecie ― nie wiem, czy to literówka, czy regionalizm, którego nie powinno tu być.

Zastanawiam się też nad tym opisem stołu. Możliwość stworzenia tak szczegółowej mapy widzę jedynie w polichromii, ze zbitki różnych gatunków drzewa nie dałoby się tego zrobić, a jeśli to relief, blat przestałby być gładki. Warto byłoby o tym wspomnień, bo teraz narracja milczy uparcie, opisując kolejne kropki.

Ale za to był to chyba pierwszy opis w tym tekście, który mnie zainteresował. Lepiej późno niż wcale.

Oczy zwierzęcia wykonano z czerwonych kamieni. Znajdowały się również wokół tarczy ― te oczy były wokół tarczy? Lew musiał mieć ciekawy… rozstaw oczu.

Jak miała kłócić się z większością? ― do tej pory nie miała najmniejszego problemu z krzyczeniem na wszystkich wokół.

Rozmowa Cypriana została zakończona tak niezręcznie, jakby została przepisana żywcem z gry RPG ― zakończ dialog opcją Nie będę ci już przeszkadzał, gra wyskakuje z okienka rozmowy.

Dlaczego mnie to nie dziwi, że Lena ma zostać ich szefową w przyszłości? Tyle dobrze, że Antonina pamięta o bliźniakach, chociaż nie raczyła ich wymienić z imienia ― mniej istotni krewni, jak widać.

Połowa z nich patrzyła na Lenę z wrogością ― o proszę, czyli jednak rodzinka Leny to bardzo dwulicowi, wredni ludzie. Nie spodziewałam się, prawdę mówiąc, narracja też niczego podobnego nie sugerowała.

Czyli… najważniejsza sprawa polegała na tym, by poinformować czytelników o wyjątkowości Leny? Kwestia nawet nie została poddana dyskusji, po prostu, jedna wypowiedź, trochę krzyków, koniec tematu, fora ze dwora.

Nie wiem, nie wydaje mi się, by zachowanie Antoniny było na tyle karygodne, żeby od razu deklarować chęć wystąpienia z rodziny. Ale Lena pewnie tę rozmowę doliczy do swoich licznych, druzgoczących traum, więc czemu ja się dziwię?

ROZDZIAŁ XI

O, no proszę, bohaterka i narrator przypomnieli sobie, że bliźniaki to nie bohater zbiorowy, tylko indywidualne postaci, które mają prawo żyć w tekście! Co za zaskoczenie na otwarcie rozdziału.

Rany, Tysia w tym jednym fragmencie okazała się stukrotnie lepiej wykreowaną postacią niż Lena. Nie wiem, czego to kwestia ― nie ty jedna masz problem z główną postacią, której po prostu nie da się znieść. Zdumiewa mnie jednak, że miewasz rokujące postaci ― Cyprian, Tysia, Ifryt ― a reszta, z Leną na czele, jest tak słaba.

wygląd odziedziczyła z całą pewnością po rodzinie Lwowskich ― przepraszam, a po jakiej rodzinie miała to dziedziczyć, skoro jest Lwowską? Jeśli próbowałaś zasugerować, że to nie geny od strony matki, to zrobiłaś to dość niezdarnie.

zwisający z niego pozłacany, kryształowy żyrandol ― nie, serio, kto normalny pozłaca kryształy? One same w sobie stanowią ozdobę, jak się je pozłoci, to już nie to samo.

...to czemu służyła ta rozmowa Leny z Antoniną? Lena przyszła, pobuntowała się ― jak to ma w zwyczaju, tylko tym razem nie darła trepa ― Antonina kazała jej przestać i Lena błyskawicznie ucieka z gabinetu, jakby to Antonina ją wezwała, a nie ona sama przyszła, dobrowolnie. Pójdę już. Mam coś do załatwienia ― brzmi nienaturalnie, bo nienaturalnie ucina rozmowę i w ogóle nie pasuje do całokształtu sytuacji. Znowu, jak zakończenie dialogu w mało zręcznej grze RPG.

Spotkanie z Antoniną i Teodorą mogłoby być dla niektórych wyczerpujące ― przecież to spotkanie niczego jej nie kosztowało! Z Teodorą zamieniła dwa zdania, jedno powiedziała Teodora, drugie ona, na bora zielonego, to nawet dyskusją się nie da nazwać. A z Antoniną to sobie pogadały bez sensu, jedna be, druga me, Lena w końcu uciekła. Co w tym wyczerpującego? Chyba że sama się wewnętrznie nakręca ― czego nie widać ― i to ją tak spalało, nie wiem.

Co prawda bransoletki dosłownie wysysały z niej chęci do życia, ale liczyła, że uda jej się dobrze spożytkować to, co jej pozostało ― to brzmi tak, jakby odliczała chwile do śmierci spowodowanej tą magiczną biżuterią.

No i bransoletki mają na nią wpływ tylko wtedy, kiedy narrator sobie o tym przypomni, po jej zachowaniu tego nie widać, oczywiście.

Zyskiwał dopiero po dłuższym przyjrzeniu się ― w jaki sposób? Narrator nam już nie zdradzi.

W ogóle, cała ta rozmowa powitalna z nowymi gośćmi była drętwa ― i to nie dlatego, że pełna niezręczności oraz zagubienia Karola, bo Karol powiedział ledwie dwa zdania i umarł dla sceny. Po prostu jest słabo napisana, pusta, nijaka. Nie przedstawia żadnej perspektywy, więc czyta się ją z obojętnością, z jaką narrator się do niej odnosi.

Opisy wyglądu tych dwóch postaci są już nieco lepsze niż wszystkie wcześniejsze, ale nie cieszą ani nie ciekawią, bo mimo wszystko powielają nieśmiertelny schemat postać-opis. Dlatego tylko westchnęłam ciężko i przebiegłam po tym wzrokiem.

Nie mogę powiedzieć jej prawdy, ale też nigdy do tej pory nie okłamałam jej w czymś tak ważnym ― come on, ferie u ciotki są tak ważne, że nie może napisać poznałam resztę rodziny? Ale dobra, rozumiem, to kolejny powód, by dodać nową traumę do listy, okłamywanie przyjaciółki.

Nie mogę podjąć tej decyzji pochopnie. Zrobię to w piątek i ani dnia wcześniej ― jasne, decyzja zostawiona na ostatnią chwilę to totalnie nie jest decyzja podjęta pochopnie. Tak, Leno, oszukuj się dalej.

Nie rozumiem, dlaczego uwaga o złocie czy o lwach jest aż tak zabawna. Ifryt komentuje to słowami To pojechałaś, a ja nie wiem, o co mu chodzi. Gdyby to jeszcze naprawdę było wybitnie głupie albo sarkastyczne, albo cokolwiek, ale nie. Ech.

Dlaczego, jeśli tylko masz okazję, nie pokazujesz żadnych rozmów, tylko je streszczasz? Można byłoby pokazać tyle emocji postaci, jej stosunku do historii, zbudować bohatera ― w sposobie, w jaki reaguje, ale też w jaki opowiada, na co kładzie nacisk…

Nie zdawała sobie sprawy, że przecież z tak niezwykłym zainteresowaniem śledzi poczynania magów, czyli osób, o których teoretycznie nie powinna nawet chcieć słuchać ― dzięki, narratorze, może jeszcze mnie walnij kijem przez grzbiet i pokaż palcem, a potem zamontuj wielką neonową tablicę, żebym aby na pewno nie przegapiła tego momentu.

Każdy uczeń w szkole ma swojego, hm… jakby to ująć, osobistego trenera, który pomaga mu w opanowaniu magii ― pomysł całkiem niezły i w ogóle, ale… ile uczniów jest w tej szkole? Jeśli tak standardowo, to pojawia się inne pytanie. Ilu tam jest nauczycieli?! Podejrzewam, że i tak każdy ma pod opieką kilka osób, ale to za mało na standardowe kilkaset uczniów.

Nie, to, że jeden nauczyciel ma kilkunastu uczniów wcale nie załatwia sprawy. Chyba że w tej szkole jest jakaś garstka uczniów.

A teraz pomyślmy szerzej. Jeśli jest garstka uczniów, cztery szkoły w kraju, no to magów nie ma zbyt wielu. Co oznacza, że nie mogą mieć aż tylu wtyk, co zasugerowała nam narracja w drugim rozdziale. Czyli Filip pracujący akurat w szpitalu, do którego posłano Lenę, to czysty Imperatyw Narracyjny, nic więcej.

Ifryt konspiracyjnie zafalował brwiami ― a potem zachęcająco klasnął uszami?

Końcówka chyba miała być nastrojowa, klimatyczna, trochę trzymająca w napięciu, ale ostatecznie dostajemy kolejne streszczenie i bardzo nieklimatyczną scenę. Nie da się nijak poczuć napięcia, zniecierpliwienia, niczego. Ostatnie zdanie, chyba mające być przełomowe, też przez to pasuje jak pięść do nosa.

ROZDZIAŁ XII

Zaczynamy kolejnym radosnym streszczeniem ― Lena, Cyprian i dziadek słuchają, jak będzie przebiegał rytuał, ale czytelnikowi nie piśniesz nawet słowem. Rozumiem, że (podobnie jak w przypadku mnichów), nie chcesz ujawniać czytelnikowi za dużo, żeby nie psuć mu przyjemności z dalszego czytania, ale przez to oddalasz go od postaci. Bo znowu nie wiemy, co usłyszała Lena i czym się przejmuje, nie umiemy się utożsamić i czytamy z rosnącą obojętnością. Zawsze musisz równoważyć fakty, które zatajasz, z tymi, które ujawniasz ― tracisz zainteresowanie, gdy ujawnisz za dużo zbyt szybko, ale też gdy nie ujawnisz nic przez zbyt długi czas, bo czytelnik w obu przypadkach w zasadzie nie wie już, po co czyta.

Poza tym skoro chciałaś to przemilczeć ― na bora zielonego, mogłaś po prostu przejść bezpośrednio do momentu rytuału, a potem w trakcie pisania o rytuale odnosić się do Leny wspominającej odbytą wcześniej z Antoniną rozmowę. Bo teraz to czytelnik tylko wzdycha ciężko i zaczyna przysypiać.

Bliźniaki przez cały dzień wyrażały swoje niezadowolenie z faktu, że nie przejdą rytuału razem z resztą. Cyprian stanowczo się na to nie zgodził. Najpierw na własnej skórze musiał przekonać się o efektach działania magii. Ponadto nie mógł tego zrobić bez konsultacji z żoną. Czego do tej pory nie zrobił. Jolanta wciąż była całkowicie nieświadoma całej magicznej otoczki wyjazdu męża i dzieci do Antoniny ― …to, że Cyprian jest nieodpowiedzialny, to jego sprawa, ale narrator nie może być tak samo nieodpowiedzialny jak on. Czytelnik powinien przynajmniej zdawać sobie sprawę, że matka nadal nic nie wie. Wiecznie jesteśmy niedoinformowani i poświęcasz długie akapity opisom postaci dziesiątego planu, zamiast skupić się na tym, że matka głównej bohaterki nadal nie wie o istnieniu magii. Bo teraz to wygląda tak, jakbyś nagle sobie o niej przypomniała. A no tak, w sumie Lena ma też mamuśkę!

Dziewczyna chodziła w kółko, stukając butami po drewnianej podłodze, i co jakiś czas patrzyła w okno. Trudno było jej uwierzyć, że to wszystko stało się tak szybko. Nigdy nie należała do myślicieli i nie planowała swojego życia ze wszystkimi detalami, ale miała swój rytm i lubiła go. Piekła, spotykała się ze znajomymi, nawet okazjonalnie uczyła się do sprawdzianów. Nigdy nie należała do najpilniejszych uczennic, ale nigdy nie opuściła dwóch tygodni szkoły ciągiem ― …a ten akapit jest tutaj, ponieważ…? Ma zobrazować stres Leny czy co? Bo nadal nie znamy jej dość dobrze, żeby wiedzieć, jaka jest, więc brzmi tak, jakbyś nagle postanowiła opisać to czytelnikowi bardziej szczegółowo, tyle że na pewno nie o to chodzi, więc pewnie ten stres, ale to jeden z gorszych opisów stresu, jaki widziałam. I w ogóle przedstawiasz te wielkie życiowe zmiany postaci, z którą jesteśmy przez dwanaście rozdziałów i nadal nic o niej nie wiemy.

Początek tego rozdziału ― opis Leny, Ula, Jolanta ― jest straszny. Wygląda tak, jakbyś nagle postanowiła podopychać wątki, o których zapomniałaś wspomnieć wcześniej, i nie brzmi to realistycznie. Jeśli masz wątki, powinnaś prowadzić je równocześnie, wspominać o nich w momencie, w którym postać o nich myśli, a nie wielkim streszczeniowym opisem dużo później. Bo najpierw dostajemy pięć rozdziałów opisu jednego wątku, a potem w dwóch akapitach pozostałe cztery.

Opis sali balowej jest całkowicie nieciekawy, bo nie dowiadujemy się z niego niczego istotnego w gruncie rzeczy ― warto byłoby pokazać, jak Lena widziała tę salę, nie jak narrator. Jestem pewna, że kiedy wchodzisz do ważnego dla siebie pomieszczenia, wywiera na ciebie jakiś wpływ. Dlaczego więc Lena jest idealnie obojętna na wszystko, co ją otacza?

Krzyknęła i podskoczyła jak oparzona, a jej wrzask odbił się echem po sali ― o panie, drama queen. Ja rozumiem nerwy i w ogóle, ale żeby wrzeszczeć, bo ktoś w domu pełnym członków rodziny klepnął w ramię?

Nie, serio? Lena całkowicie poważnie ochrzania Ifryta, bo ją zaczepił? Przecież to żaden big deal ― czy ona po prostu potrzebowała kozła ofiarnego, żeby na kogoś wylać cały jad, który w strachu w sobie skumulowała? Z jednej strony to w porządku, gdyby pasowało do postaci, ale w sumie Lena to układanka mnóstwa puzzli ― a każdy nie od kompletu! Przez co w każdym rozdziale się całkowicie rozsypuje i tyle z obrazka.

No i sobie Ifryt z Leną ostatecznie nie pogadali, tak prawdę mówiąc. Lena nawet nie odpowiedziała mu na pytanie, z którym do niej przyszedł ― natychmiast o nim zapomnieli i błyskawicznie się rozstali. A ja zostałam, zdezorientowana. Bo po co była kilkusekundowa rozmowa? Doceniam jednak, że umiejętność gry na gitarze przedstawiłaś dialogiem, nie ekspozycją, to się rzadko zdarzało.

Nurtuje mnie to, jak działa magia w twoim tekście. Właśnie wchodzą faceci lewitujący nad sobą kamienie. Jakim rodzajem żywiołu jest lewitacja? Powietrzem, bo rzecz unosi się w powietrzu? Powietrze =/= lewitowanie czegokolwiek, w żaden sposób. To musiałby być jakiś dużo bardziej skomplikowany proces lawirowania wiatrem, który Lena na pewno by poczuła. Czyli co, twoi magowie poza żywiołami mają też podstawowy set umiejętności dla przeciętnego maga z przeciętnego opka? Czy to po prostu magiczna właściwość tych kamieni, że mogą sobie tak lewitować? Ale nie, bo zaraz potem Ifryt mówi, że trenował i nie umiał zrobić czegoś takiego.

Może się robię marudna na starość, ale docinki Leny naprawdę brzmią słabo. Jedyne, co mnie cieszy, to fakt, że nikt ich nie traktuje jako ostrych dogryzań. Ifryt, trzymam z tobą.

Ten niezręczny wyraz dźwiękonaśladowczy w samym środku narracji tylko mnie dobił. Nie wiem, może to miało być ironiczno-śmieszne? Mnie nie rozbawiło, ale ja jestem zgorzkniałe babsko, pewnie to dlatego.

Lena po raz kolejny wykazuje się zdumiewającą głupotą, ruszając zjeść coś ciężkiego po tym, jak zapowiedziano jej, żeby nie jadła nic ciężkiego przed magicznym rytuałem. A potem dziwi się, że ma traumy po zdejmowaniu blokujących wybuchy magiczne bransolet i niewkładaniu ich zaraz w momencie, w którym zostaje poinformowana, do czego służyły. Wiesz, ona czasem trochę sama się prosi.

…ile Cyprian ma lat, jeszcze raz? Ech.

Wszystkie te rozmowy są jakieś poszatkowane, pourywane, bez odpowiedniej otoczki emocjonalnej, wyglądają jak na siłę wciśnięte do tego rozdziału, bo wcześniej o nich zapomniałaś. Lena zawraca Antoninie głowę, żeby wypowiedzieć jedno zdanie, ojciec rozmawia z nią o tym samym, o czym próbował Ifryt, potem Lena leci do Ifryta, bo sobie o nim przypomniała. Ech, bardziej nienaturalnie się nie dało.

Fragment o opisie wspomnienia Leny w związku z czesaniem włosów jest naprawdę dobry i klimatyczny i w łagodny, miły sposób oddaje uczucia bohaterki. Szkoda, że matka nie była wspominana częściej, żeby czytelnik umiał lepiej poczuć tę więź.

— Zapraszam uczestników do kręgu, a resztę o powstanie ― czyli… zaprasza resztę o powstanie? Zdecydowanie niepoprawna forma.

Franciszek odjął dłoń od piersi i odpiął kilka pierwszych guzików koszuli, a na jej miejscu pojawiła się urękawiczona dłoń Gerarda ― o rany, w miejsce koszuli pojawiła mu się dłoń Gerarda? Magia, zaprawdę.

Irytuje mnie to, jak bezosobowo opisujesz ten rytuał. Opisujesz, co się dzieje, ale nie jak. Stwierdzasz. Żadnych emocji. Lena niczego nie odczuwa, patrząc na dziadka przechodzącego rytuał ― a jej kolej kwitujesz tylko Ten sam proces powtórzył się jeszcze dwukrotnie, przy Cyprianie i Lenie. To naprawdę nie buduje żadnego klimatu.

Przypomniała sobie nauki Antoniny ― może to tylko moja wina i kwestia mojej sklerozy, nie czytałam tekstu w jeden dzień, ale jakie nauki Antoniny? Nie przypominam sobie, by Lena uczyła się od Antoniny czegokolwiek o magii czy jej absorbowaniu.

Och, zrozumiałam dopiero w chwili, w której Lena w duchu zacytowała słowa ciotki. Przytaczasz nam rozmowę, którą z premedytacją ucięłaś, tak? No to wyżej masz skutki takich zabiegów ― nie miałam pojęcia, co się stało w narracji.

Wcześniej Lena popadała w straszną panikę i miała flashbacki z samochodu i bardzo głęboko przeżywała ogień płonący dookoła niej. Teraz sama nim płonie i nie panikuje w żaden sposób, jest zupełnie spokojna. Po co była ta cała szopka z jej traumą, skoro teraz tak po prostu zniknęła i otoczona przez ogień Lena czuje się potężna? Mam wrażenie, że nie umiesz pisać traumy, bo w perspektywie jej wcześniejszych ataków paniki jej uczucia podczas rytuału wypadają naprawdę słabo i naciąganie.

I nie dowiemy się, jak przebiegł rytuał Cypriana oraz Franciszka? Właściwie nie wspomniałaś o tym słowem ― też spróbowali spalić pół chaty przy ujarzmianiu magii, czy nic się nie stało, czy żywioł potraktował ich delikatniej, a może całkowicie zignorował?

Poza tym mam naprawdę szczerą nadzieję, że to dramatyczne zakończenie rytuału znajdzie szersze rozwinięcie w kolejnych fragmentach, bo jeśli się okaże, że Daniel tylko się zasmucił, że się spóźnił, to chyba komuś coś ukręcę.

ROZDZIAŁ XIII

Początek rozdziału jest pełen sprzeczności związanych z tym, że chcesz przekazać generalną myśl na totalnie złym przykładzie, jak tutaj:

Dwunasty opuścił samolot w godzinach szczytu. Zatłoczony terminal oraz ludzie chodzący bez ładu i składu zdawali się denerwować go bardziej niż zazwyczaj. Być może dlatego, że przez połowę lotu odsłuchiwał na słuchawkach rozmówki i audycje po czesku. Przestawienie się na inny język nigdy nie sprawiało mu problemów, ale minęło sporo czasu, od kiedy ostatni raz używał akurat tego. Zaśmiał się w duchu na myśl, że w końcu jego miłość do wszystkiego, co związane z kulturą słowiańską, w końcu do czegoś się przydała ― piszesz, że Dwunastego irytują ludzie, żeby zaraz potem napomknąć, że cieszy się, że jego miłość do tutejszej kultury wreszcie może się na coś przydać? Co? W dodatku jak ma się to, że irytuje go czeskie lotnisko, do tego, że słuchał rozmówek po czesku? Co?

Choć lubił podróżować samolotem i oglądać świat z góry, jakby był miniaturowym modelem prawdziwej Ziemi, długie loty go męczyły. Sam aspekt ciśnięcia się w małej przestrzeni z dwustoma innymi osobami skutecznie odbierał mu siły ― piszesz, że Dwunasty lubi podróżować samolotem, ale zaraz potem poświęcasz oddzielne zdanie temu, jak go to męczy.

Ja rozumiem, że one nie są sprzeczne same w sobie, ale w tym zestawieniu wywołują skonfundowanie i wyczerpanie. Za bardzo usilnie próbujesz przepchnąć informacje tak, żeby były sneaky (to mi przypomina te tunele w uszach Ifryta w zdaniu, które miało podkreślić, że jest mu zimno ― tak, nadal pamiętam to zdanie, tak niezręcznie zabrzmiało).

Wszystko, co mogłoby mieć potencjał, traktujesz na pół gwizdka. Dwunasty jest miłośnikiem sztuki i kiedyś sam tworzył, ale przepychasz to tak, że ledwo można to poczuć (podobnie jak jego generalną miłość do podróży z wcześniejszego rozdziału o braciach) ― nie poświęcasz temu scen, tylko akapity ekspozycji, przeskakujesz z nim miasto, zamiast skupić się na jego pobycie w jednym miejscu i pozwolić mu naprawdę przejść się po nim, obejrzeć rzeczy, które ty jesteś w stanie opisać, i mieć głębszą refleksję oddającą zarówno upodobania, jak i psychikę postaci. Byłaś blisko tego przy opisie mostu i podejścia Dwunastego do wieloletnich konstrukcji, ale co to czytelnika obchodzi, skoro w ogóle nie zna tej postaci? Bo nie pozwalasz jej w żaden sposób poznać? Nie tworzysz dla niej scen, nie pozwalasz mu na szersze przemyślenia, nie dajesz mu odetchnąć, skaczesz między akapitami jak szalona, przepychając go przez to wszystko, a czytelnik jest tylko bardziej i bardziej wyczerpany. Jeśli sceny szukania trzynastego brata są dla ciebie tak ważne, powinnaś najpierw naprawdę stworzyć postać, która go poszukuje. Ja rozumiem, że nie chcesz ujawniać zbyt wiele z jego przeszłości, ale nie tylko przeszłość definiuje postać. Definiują ją upodobania, przemyślenia, rozmowy z innymi ― chociażby z losowymi ludźmi, podejście do rzeczywistości. To wszystko jest przekazywane przez sceny, nie opisy. To, co dzieje się na początku trzynastego rozdziału, to nie są sceny ― to jest jeden długi opis. Kolejne streszczenie, kolejny reportaż. To nie odmaluje nam postaci.

Prawdę mówiąc, prawie każdy akapit z pierwszego dnia spędzonego w Pradze aż błaga, by go rozwinąć, ubarwić, upstrzyć najróżniejszymi przemyśleniami oraz emocjami. Ciekawy jest motyw zatartych, męczących wspomnień ―czy spacer po znajomym mieście nie budziłby ich więcej? Czy oglądana sztuka nie przypominałaby o czymś jeszcze? Wszystko traktujesz tak po macoszemu, tak ogólnikowo, że chyba samej sobie odbierasz radość z pisania. Na pewno czytelnikom z czytania. Mam wrażenie, że Dwunastego dałoby się polubić, ale nam na to nie pozwalasz. Gdybyś go zaraz brutalnie zamordowała, nawet bym się specjalnie nie zdziwiła, bo nic mnie z nim nie łączy. Poza ― najwyraźniej ― miłością do sztuki, jednak o tym dowiedziałam się teraz, mimochodem, zupełnie tak, jakby to było nieważne, głupio zapychające miejsce w rozdziale.

Ech. Chyba zrobiło mi się smutno po tym fragmencie.

Po południu miał spotkać się z mężczyzną, który podobno posiadał kluczowe informacje w sprawie odnalezienia trzynastego brata ― super, ale nie zmąciło to jego myśli ani razu, kiedy spacerował po Pradze. Pewnie dlatego, że żadna myśl nie zmąciła opisu spaceru po Pradze, jakby Dwunasty jak kukiełka wykonywał twoje polecenia.

Akapit, w którym informujesz nas, że Dwunasty znowu tylko spacerował, jest tak bezsensowny, że aż boli w zęby. Skoro to niczego nie wnosi do tekstu, po co o tym piszesz? Nabijasz statystykę wyrazów? Naprawdę, zupełnie tego nie rozumiem.

O, pojawia się Czech, pojawia się krótki opis wyglądu. Sprzedany jednym zdaniem, jakby narrator się bał, że zabraknie mu oddechu, zanim skończy opisywać.

Drażni mnie to, że stylizujesz sposób mówienia Czecha na wieśniacki trochę. Sama może nie lubię Czechów i niby może być Czech-wieśniak, jak najbardziej ― ale kiedy własny sposób wysławiania się ma co najwyżej Ifryt, to nagłe stylizowanie nieszczęsnego Czecha, w dodatku w dość ambiwalentny sposób, jest irytujące.

Scena akcji jest sucha, jak zwykle opisujesz tylko stronę fizyczną tego, co się dzieje, ignorując opisy uczuć czy chociażby budowanie klimatu. A szkoda, bo miała duży potencjał ― nie wiem, czy to pierwszy raz, gdy Dwunasty kogoś zabija, ale przeżywa to w bardzo realistyczny sposób i ciekawie byłoby zobaczyć to opisane głębiej. Then again, do tego musiałabyś mieć już wykreowaną postać, którą czytelnik w dużym stopniu czuje, że zna, i chce z nią sympatyzować.

Jeszcze trochę niejasne są dla mnie sposoby na zatuszowanie porażenia prądem. To nie jest takie proste, ludzie trafieni przez pioruny mają po tym blizny. Chyba już prościej dla Dwunastego byłoby kropnąć wszystkich i wtoczyć ich ciała do jakiegoś kanału. Z drugiej strony to nie średniowiecze, zwłoki szybko zostałyby odkryte ― ze śladami po porażeniu. I tak źle dla bractwa, i tak niedobrze.

W ogóle nie wiem, po co to ostatecznie było, cały ten napad. Dramatyzmu nie dodał, bo nikt Dwunastemu nie kibicuje, nie przybliżył nam postaci, bo nie dałaś mu ani chwili refleksji czy emocji. Ot, nabiłaś rozdział.

Niemniej jeden akapit przed końcem jest bardzo dobry i trafny:

Praga straciła cały swój urok i Dwunasty czuł, jakby dusił się w smrodzie dymu, który jeszcze przed dwoma dniami wydawał mu się zupełnie nieszkodliwy. Musiał stamtąd wyjechać jak najszybciej ― niekoniecznie napisany świetnie stylistycznie, ale wywołuje klimat, jakiego nie wywołała wcześniej większość tekstu, więc brawo za ten akapit.

ROZDZIAŁ XIV

— Jesteś Daniel, mentor Ifryta, tak? ― a oni to krowy razem pasali, czy co, że nikt nawet nie pomyśli o dodaniu jego nazwiska? Wydaje mi się to nie na miejscu, zwłaszcza wśród współczesnej magicznej szlachty, let’s say.

Dobra, to czas coś komuś ukręcić. Wejście Daniela nie wiązało się z żadnym dramatycznym plot twistem, koleś po prostu jest małą drama queen. Oficjalnie trafił mnie szlag. Po co budujesz napięcie oraz oczekiwanie końcówką dwunastego rozdziału, skoro w czternastym masz takie hehe, lol, nie no, żartowałam, dajcie spokój, akcja? Żadna akcja.

— Dziękuję. Obiecuję, że nie nadwyrężę pani oferty ― proszę? Nie bardzo rozumiem, co Daniel próbował w ten sposób przekazać.

Po wejściu Daniela (jeszcze więcej ważnych postaci zgromadzonych w jednym miejscu!) Lena, Cyprian i dziadek opowiadają o swoich odczuciach związanych z przyjęciem magii. Może to kwestia tego, że charakter Leny jest niestały, słabo zarysowany i generalnie średnio istniejący, ale znowu coś mi zgrzyta, kiedy wypowiada się w taki sposób o magii:

— Lepiej bym tego nie ujęła, tatku — zgodziła się Lena. — Teraz żałuję, że tak długo z tym zwlekałam. Tyle tygodni takiej totalnie obezwładniającej bezradności. Wiecie, jakbym stała za brudną szybą i oglądała zza niej świat po drugiej stronie. A teraz? Wszystko jest takie wyraźne.

Nie wiedziałam, że Lena (która po ataku paniki uspokaja się, wyciera twarz i próbuje zrobić się na bóstwo, żeby nie było widać, że czuła się źle; która ciągle udaje, że jest dobrze i że nie boi się samochodów) umie tak otwarcie przyznać się do własnego poczucia bezradności. Ale, cóż, najwyraźniej umie. Dostała w bonusie też opisywanie jej metaforami, jakie dotąd nie pojawiały się ani w jej narracji, ani w myślach, ani w wypowiedziach i które mogłabym ewentualnie przyjąć wypowiedziane z ust Cypriana, ale na pewno nie Leny (Wiecie, jakbym stała za brudną szybą i oglądała zza niej świat po drugiej stronie).

Generalnie w całej pierwszej rozmowie postacie zwracają się do siebie cokolwiek dziwnymi wyrazami, których raczej nie używali wcześniej (Lena do Cypriana ― tatku, Antonina do dziadka ― braciszku; nie wiem, nie umiem wyobrazić sobie normalnych ludzi mówiących w ten sposób przy ich wypowiedziach).

Pierwszy fragment kończy się kolejnym podsumowaniem. Generalnie masz ogromne problemy z wyborem, gdzie zakończyć scenę ― zwykle po prostu (gdy już zdarzą się sceny zamiast streszczeń) kończysz je streszczeniem dalszej części wieczoru/rozmowy i podsumowaniem uczuć/podejścia postaci do sytuacji, co jest niezręczne, nieprzyjemnie się czyta i doskonale pasowałoby do twoich notatek, jak tekst ma wyglądać, ale nie faktycznego tekstu. Przykład:

Lena całkowicie przestała odczuwać, że jest wśród obcych. Przez pierwsze dni pobytu w rezydencji miała wrażenie, jakby ktoś usadził ją przy jednym stole z przypadkowymi ludźmi i powiedział: „To teraz twoja rodzina”. Było jej niezręcznie mówić do tych wszystkich ludzi per „ciociu, wujku, kuzynie”. Przez ten krótki czas zdążyła jednak poznać ich poczucie humoru, gesty i zachowania. Zauważyła tyle podobieństw między nimi, a sobą, że przestali być obcymi miniętymi na ulicy. Nabrali wyraźnych kształtów, a co najważniejsze, przyjęli ją i jej bliskich jak swoich. Oczywiście nie wszyscy, ale zdecydowanie ci najważniejsi.

Ten cytat wygląda tak, jakbyś na siłę (nie pierwszy zresztą raz) usiłowała pokazać czytelnikowi, ile to się w postaciach i ich podejściu zmieniło. I, ponownie, to nie działa, bo dopiero teraz piszesz, co było nie tak. Nigdy wcześniej nie wspomniałaś nic o tym, że Lena czuje się niezręcznie, zwracając się do tych ludzi tak a tak; nigdy wcześniej nie wspomniałaś też o jej generalnym poczuciu obcości u rodziny Lwowskich, wręcz przeciwnie, od początku zachowywała się przy nich dość zdecydowanie i bezproblemowo i zaczęła szybko przekonywać się do magii w ich towarzystwie. O podobieństwach wspomniałaś może raz (kości policzkowe i piegi) ― trudno też uwierzyć, że nabrali wyraźnych kształtów w oczach Leny, gdy Lena właściwie nie miała interakcji ani refleksji na temat większości z nich. Po prostu, ot, byli sobie gdzieś, pojawiali się i znikali.

Dobrze opisany rozwój postaci uwzględnia kolejne kroki, uwzględnia przełomowe sceny, opisuje uczucia i refleksje postaci na każdym etapie rozwoju, nie tylko na końcowym, gdzie wreszcie przypomina sobie, jak to postać czuła się na początku wydarzenia, i raczy nas łaskawie opisem w podsumowaniu. To nie działa. To wygląda źle. Jakbyś bardzo chciała nam wmówić, jak to wszystko się zmieniło, ale nie umiała tego pokazać, więc tylko walisz akapity streszczeniowe na ten temat.

O raju, ten Proroczy Sen Leny. Mam nadzieję, że nie jest zapowiedzią tego, że Lena jest Trzynastym wyczekującym pojawienia się swoich braci i powrotu do Świata Magii™.

W dodatku całe opisanie snu jest niezręczne. Lena budzi się, stwierdza spokojnie i ze zdumieniem, że zapamiętała sen, mamy streszczenie snu i informację, że zaraz potem zadzwonił budzik i Lena poderwała się, ledwo powstrzymując się od krzyku. Jeśli sen wpłynął na nią tak silnie, że prawie krzyknęła od razu po przebudzeniu, powinna od razu przejść do wałkowania snu w myślach ― bo nadal nie wydostał się z jej głowy, nadal jest tam zamknięty i ją stresuje i się jej trzyma ― a nie spokojnie i z zaskoczeniem stwierdzać, że go zapamiętała.

Ogółem Lena w tym rozdziale przechodzi kolejną zmianę charakteru ― na początku sympatyczna dziewczyna (w rozmowie z Danielem nawet zmienił się jej sposób wysławiania), potem wredna zołza, potem takie nie wiadomo co, w tym rozdziale upodabnia się z kolei do Cypriana w jego podejściu do magii. Naprawdę już nie mam siły komentować zmian osobowości Leny ani jej zachowania ― postaram się szeroko opisać to, dlaczego ta postać tak ci nie wyszła, w podsumowaniu.

Cyprian boi się lekarzy? I nic o tym wcześniej nie było? Wiem, że pewnie chodziło o to, że boi się badań, i zostało to źle ujęte, ale tyle czasu wcześniej spędzał w szpitalu i nie poświęcił temu nawet jednej myśli. Nawet jednego krótkiego cholera, nieswojo się czuję. Nic. A teraz nagle to taki ogromny problem? Jeśli człowiek ma z czymś problem i boi się tego tak, jak Cyprian nagle zaczął bać się lekarzy/badań, to raczej poświęci temu przynajmniej jedną myśl, przebywając parę rozdziałów w miejscu, gdzie ciągle są lekarze i badania. Tutaj znowu wracamy do tego, że twoje opisy zawsze są suche jak wiór i nigdy nie mówią nam niczego o postaci. Opcjonalnie wymyśliłaś to, że Cyprian w ogóle się boi, dopiero w tym momencie, i nie zajrzałaś wcześniej, żeby dodać coś do opisów z jego narracji w szpitalu.

Plus masz problemy z pisaniem scen grupowego dialogu. W salonie są przynajmniej Lena, Olga, Daniel, dziadek i Cyprian, ale Olga najwyraźniej rozpłynęła się po wypowiedzeniu swoich kwestii, a Daniel przysypia na planie. Wspomnij czasem, co postacie robią czy gdzie patrzą, gdy nie wypowiadają się akurat w dialogu. Musisz też pamiętać, że ci ludzie nadal tu są, słyszą rozmowę i powinni na nią jakoś reagować, przynajmniej wyrazem twarzy. Cyprian boi się lekarzy ― Olga, wielka uzdrowicielka, nie jest nawet zainteresowana zrobieniem czegokolwiek z jego strachem? W końcu to jej zawód od wielu lat, a tu jest dorosły facet, który najwyraźniej ma z tym problemy. Nie wiem, to tylko moje spekulacje, może ma to gdzieś i nie chce pomagać, ale niech przynajmniej będzie zaznaczone, że ona w tym dialogu istnieje poza momentami, w których akurat się odzywa. To samo z każdą inną postacią w każdym innym dialogu; ich reakcje na to, co słyszą, też w jakiś sposób mówią o tym, kim ci ludzie są.

— Co?! Możemy się teleportować? I nikt mi o tym nie powiedział? — Cyprian wytrzeszczył oczy ― ich reakcje na nowinki magiczne są naprawdę urocze, ale man, oni tam siedzą już tydzień. I Cyprian ciągle rozmawia z kimś na temat magii. A nadal zachowuje się, jakby dowiedział się o jej istnieniu wczoraj. Musisz pamiętać, że twoje postaci poza planem też coś robią. Też żyją, rozmawiają i zdobywają informacje. Lena mogłaby być zaskoczona, a Cyprian już o tym wiedzieć, nie wiem, cokolwiek. Co ty im robisz, wciskasz leki usypiające do ust, żeby lulali cały czas poza planem i przypadkiem niczego się wtedy nie dowiedzieli/nic nie zrobili? A może to te streszczenia na końcu każdej sceny mają ich usypiać?

Umawiają się w instytucie magicznym na badania i:

— Udało mi się was umówić jeszcze na dzisiaj. Mój znajomy zgodził się zostać chwilę po swojej zmianie. Możecie do niego wpaść o piętnastej. Zaraz zapiszę wam wszystkie potrzebne informacje.

Oczywiście, bo każdy w tekście tylko czeka, aż główni bohaterowie zadzwonią i będzie mógł odbębnić swoją rolę w pomaganiu im.

To jednak porusza szerszy problem liczby magów w twoim tekście. Na całą społeczność magiczną w Polsce przypadają cztery szkoły ponadgimnazjalne i, jak mówi nam twoja zakładka, tylko jeden uniwersytet. Czy ty naprawdę porządnie przemyślałaś liczbę ludności czarodziejskiej w tym tekście? Bo równocześnie pojawiają się takie elementy, jak budynki zamieszkane w całości przez magów, więc można tam spokojnie wstawić teleport (rozdział później) czy cała rozbudowana społeczność czarodziejska. To ile tysięcy uczniów chodzi do takiego jednego technikum? I jeszcze w dodatku jest dostateczna liczba nauczycieli magicznych, żeby każdy mógł wziąć tylko kilku do kilkunastu z tych uczniów pod swoje prywatne skrzydło? I wszyscy ci nauczyciele ukończyli ten jeden uniwersytet? Wiesz, że w liczbie uniwersytetów nie chodzi tylko o to, żeby każdy mógł sobie wybrać fajny kierunek na fajnych studiach w fajnym uniwersytecie, ale też np. o to, że jest pewna grupa osób, jaka fizycznie może zmieścić się w sali?

Antonina już wcześniej załatwiła kwestię waszego pokrewieństwa ― czyli jednak postaci coś robią poza planem. Co z drugiej strony w ten sposób jest irytujące, bo załatwienie kwestii pokrewieństwa wydaje się na tyle ważne, by wspomnieć o tym trochę wcześniej.

Cały opis badań suchy jak wszystko inne. Opisujesz krok po kroku, jak wchodzą, wychodzą i jakie badania są przeprowadzone na Lenie, ale skąpisz nam opisów jej emocji, uczuć a’propos tych sytuacji, prywatnych spostrzeżeń itd. Czyli standardowo.

Nawet Cyprian nie dostaje okazji, by wrazić zdanie na temat badań. Przecież się tego bał, prawda? Ale ostatnie przypomnienie o lęku odbywa się tuż przed wejściem do gabinetu, potem Cyprian ― jak i reszta postaci poza Leną ― dostają kopa w tyłek i lądują w streszczeniu, żeby nie przeszkadzać Lenie. Która… i tak niczego nie opisuje.

Już więcej emocji było w opisach zbierania kapusty w Chłopach.

Lekcja z Danielem. O szukaniu tej iskry to nie mógł im ktoś wcześniej powiedzieć? (Plus, znowu ― Cyprian nic nigdy o tym nie słyszał wcześniej?). Bo znowu, zamiast powiedzieć im od razu, żeby się nad tym zastanawiali, Daniel czeka do specjalnie zamówionej przez Lenę lekcji (a co, gdyby Lena nie poprosiła go o uczenie ich ― w ogóle by się nie dowiedzieli, że muszą zidentyfikować iskrę?) tylko po to, żeby zgromadzić ich w jednym pokoju, powiedzieć: szukajcie iskry, wtedy będą lekcje, i wyjść. Mam wrażenie, że bohaterowie w tym tekście, zamiast myśleć strategicznie czy logicznie, czekają do ustalonej przez autorkę sceny, robią swoje i odchodzą.

ROZDZIAŁ XV

Ta poduszka była z żelaza? Jeszcze nigdy nie zostały mi na twarzy bordowe plamy po uderzeniu poduszką… i bolesne to niespecjalnie bywało, co najwyżej okrzyk zaskoczenia był. A w tej scenie to brzmi, jakby zaraz krew się mogła polać.

No serio, teraz Lena się martwi z takim zapałem, jakby Cyprianowi naprawdę mogła zrobić krzywdę poduszką. Widzę, że to mistrzyni dramatyzowania w każdym aspekcie życia.

O nie, Cyprian naprawdę zapomniał, po co przyszedł? Odbył z córką randomową rozmowę i już chciał wychodzić, ale Lena go uratowała, przypominając o Powodzie Fabularnym? Takie momenty sprawiają, że twoje postaci jeszcze bardziej przypominają kukiełki, naprawdę.

Lena mówi do Cypriana per papo? Od kiedy? Jeden problem, że tylko Ifryt ze wszystkich postaci ma indywidualny sposób wypowiadania się, gorzej, że innym ten sposób przeskakuje, jak ci wygodnie.

Przecież Cyprian też był na naradzie, kiedy obrus ze stołu był zdjęty. Dlaczego zachowuje się tak, jakby widział go pierwszy raz w życiu? Ja wiem, że on się wszystkim emocjonuje jak dziecko, ale teraz zaczyna wyglądać na sklerotyczne dziecko.

— Wujku, przestraszyłeś mnie. — Przyłożyła dłoń do piersi. Dlaczego wszyscy w tym domu próbują mnie nastraszyć? Najpierw Ifryt, a teraz wuj. Chociaż nie, on na pewno nie zrobił tego specjalnie — pomyślała ― Ifryt nastraszył ją tyle rozdziałów i wydarzeń temu, a ta tak silnie to przeżyła? I w ogóle to jest to, o czym ludzie myślą w taki skomplikowany sposób i pełnymi zdaniami chwilę po tym, jak ktoś ich przestraszył? Kiedy już przytaczasz myśli postaci, brzmią nierealistycznie.

— To jedziesz — ponaglił Cyprian ― nie brzmi to jak wypowiedź dojrzałego ojca trojga dzieci, jeśli pytać mnie o zdanie.

Nie wiem, jakie znaczenie dla sceny ma to, że Cyprian nie rozstawał się z pierścieniem. Poświęciłaś temu cały akapit, po czym wróciłaś do opowieści o stole. Aha.

Chyba przegapiłam moment, w którym Lena z uporem oraz tak jednoznacznie związała swoją przyszłość z magią. Teraz uważa, że posiadanie mocy i nie korzystanie z niej to porażka ― a jeszcze niedawno zamierzała w miarę możliwości wrócić do normalnego życia po rytuale, który miał po prostu uwolnić ją od bransolet. Brakuje mi jasnych motywów Leny, jej przemyśleń, emocji, czegoś, co by zwyczajnie powiedziało, dlaczego zmieniła zdanie. I wcale nie mam na myśli kilometrowego podsumowania streszczeniem ostatnich kilku rozdziałów, jak ci się przypomni, że trzeba to zrobić.

Nie ma mowy, żebym spytała Daniela. Wyjdę na pokrakę ― właściwie dlaczego…? Prędzej zbłaźniłaby się przed Ifrytem niż nauczycielem z doświadczeniem. Wcześniejsze jej tłumaczenie było bardziej wiarygodne ― bo Daniel nie powie jej więcej, póki nie znajdzie iskry. Ale to? Wyssane z palca i głupie.

Mam duże wątpliwości co do tego Ifryta chowającego Karolowi książkę, bo chyba chcesz portretować ich relację jako przyjaźń? Nie wiem, jak ta przyjaźń ma planowo wyglądać, ale Ifryt wie, że Karol jest nieśmiały, ma problemy z kontaktami z ludźmi, jest w nowym środowisku, w którym ewidentnie czuje się nieswojo ― i mimo tego wszystkiego chowa mu książkę gdzieś w tej ogromnej, bogatej i obcej rezydencji, w której Karol jest pierwszy raz w życiu? Rozumiem dziesięciolatka, który żartuje w podobny sposób, ale Ifryt jest już starszy i powinien być jednak trochę bardziej ogarnięty emocjonalnie (jest też napisany na osobę bardziej ogarniętą emocjonalnie). Nie wiem, jeśli kreujesz tę przyjaźń na lekko patologiczną/zamierzasz potem zaadresować ten problem, wtedy okej. Jeśli to miał być normalny akt przyjaźni ― to czuję się dziwnie. Może, gdyby Lena miała jakiekolwiek refleksje na temat wydarzeń, które przeżywa, miałabym jakieś wskazówki, ale cóż.

Na szukaniu książki ma im zejść całe popołudnie, ale znajdują ją, jak tylko wchodzą do biblioteki. Ifryt po prostu położył ją na środku pokoju? Leży w jakimś wyróżnionym miejscu? Lena jest świetna w grze w ciepło-zimno? Nie wiemy. (+ wchodzą do biblioteki, Lena ma refleksję, jak dużo jest tu podobnych książek, spyta Karola o tytuł? A skąd! Dlaczego? Nie przyszło jej to do głowy? Nie chciałaś dawać żadnych szczególnych znaków na temat preferencji czytelniczych Karola, bo to jeszcze mogłoby zasugerować hobby i doprowadzić do rozmowy o literaturze?).

Ogromny, suchy opis biblioteki ― oczywiście checked. Przy tym tekście dałoby się zagrać w jakąś alkoholową grę. Pijesz, ilekroć pojawi się nowa trauma Leny lub gigantyczny suchy opis pomieszczenia.

Okazał się bardzo przyjemnie urządzony, jak wszystko w rezydencji ― do tej pory Lena uważała, że cała ta rezydencja jest przesadzona i barokowa, chyba w tym negatywnym znaczeniu, czyli przepych oraz kicz. Nagle zmieniła zdanie? Kiedy i dlaczego?

A potem następuje ta cokolwiek rozpraszająca wymiana zdań:

— Nic nie szkodzi. Dzięki temu dowiedziałam się naprawdę ciekawych rzeczy. Jesteś fajniejszy niż myślałam.

— Ech, dziękuję. — Karol podrapał się nerwowo po policzku, który przybrał kolor purpury.

Pomijam już to, że rysujący się wątek romantyczny uderzył mnie subtelnie jak taboret w głowę: bohaterowie ponownie robią i myślą to, co mają w skrypcie, zamiast to, co chcieliby robić i myśleć. Brak refleksji i uczuć Leny sprawia, że rozmowa jej i Karola wygląda tak samo jak każda wcześniejsza rozmowa Leny z kimkolwiek innym ― Lena zadaje pytania, dowiaduje się czegoś, całość trwa maks pięć minut. Nie ma w tym dialogu niczego, co wyróżniłoby go pośród innych ― Lena nie czuje się lepiej niż z innymi, nie ma żadnych myśli na temat Karola (podobnie, jak nie miała ich nigdy wcześniej ― co ona o nim niby myślała?), nie zaśmiała się/poczuła rozbawiona ani razu przez całą rozmowę. Ale nagle stwierdza, że nie! Że ta rozmowa była w jakiś sposób na tyle wyjątkowa, żeby powiedzieć Karolowi, jaki jest super. Bez powodu. Ot, taka nagła refleksja, do której czytelnik jak zwykle nie zostaje dopuszczony, nim zostaje wypowiedziana przez postać.

Znowu wchodzi twój problem z opisaniem jakiegokolwiek rozwoju czegokolwiek: co Lena myślała o Karolu wcześniej? Nie wiemy. Co myśli o nim teraz? Jest fajniejszy, aha. A dlaczego? Bo, um… mieli dialog? Fajny dialog? Super dialog? Szukała z nim książki? Nie wiem. Nie mam pojęcia!

Pomijam już to, że sam komplement też taki, że na miejscu Karola poczułabym się mocno zażenowana, a nie mile połechtana, bo w podtekście wychodzi na to, że Karol robi okropne pierwsze wrażenie/Lena na początku uważała go za nudziarza. A Karol jest raczej kreowany na łatwo kłopoczącą się osobę, która poczułaby się nieswojo z komplementem tego rodzaju. Ale! SKRYPT!

Scena kończy się niezręcznym podsumowaniem, bo najwyraźniej znowu nie miałaś pomysłu, jak zgrabnie ją urwać. A szkoda ― może trochę kłopotliwe pożegnanie dwojga młodych podpowiedziałoby nam, co o sobie myślą…? Ech.

Obiecała też, że kiedyś na pewno ich odwiedzi, choć sama nie miała pewności czy spełni tę obietnicę, czy powiedziała tak tylko, żeby uszczęśliwić ziemnych ― przepraszam, ale niby dlaczego miałoby ich to uszczęśliwić? Tak szczerze. Lena była dla nich tylko kolejną pacjentką. Dla Karola może rówieśniczką oraz koleżanką. Nikim więcej, nie nawiązali żadnych bliższych relacji.

O, wróciła stara dobra Lena-zołza. W rozmowie z Danielem nagle znowu ma losowy atak wściekłości niewynikający z niczego konkretnego. Bo tak. Bo Daniel odważył się zasugerować, że Lena może chciałaby pójść do technikum dla magów. Ja nie mam nic przeciwko postaciom, które nie umieją kontrolować swojego temperamentu ― problem jest taki, że Lena nie umie go kontrolować tylko wtedy, kiedy akurat masz na to ochotę. Umie też być bardzo spokojna, kiedy masz na to ochotę. I mieć poczucie humoru. Jak masz na to ochotę. I generalnie wszystko robi tylko wtedy, kiedy akurat masz ochotę, żeby to zrobiła.

— Ustaliliście to w tajemnicy przede mną? Czego on się tak czepia? Nie ma swojego życia, czy co? — Oburzyła się ― a dlaczego Lena tak czepia się jego? Chwilę temu była miła, przepraszała go za okropne traktowanie i ociepliła się w stosunku do niego? O co jej chodzi? To naprawdę niesympatyczna bohaterka i czytelnik robi się bardziej i bardziej wyczerpany jej humorami. Poza tym co złego Daniel niby zrobił? Chce przypilnować, żeby nie sfajczyli sobie domu i, nie wiem, nie rąbnęli kilkusetletniej konspiry magów z powodu foszków Leny. Doprawdy, potworna zbrodnia.

— W jaki niby sposób miałabym komukolwiek zagrażać? ― is she retarded or what? Nie pamięta już Jednej z Wielu Traum, kiedy to podpaliła się we własnym łóżku?

Scena z Antoniną kończy się streszczeniem podsumowującym relację Leny i Antoniny i podejście Leny do nestorki rodu. Co za niespodzianka. Czytelnika naprawdę ciekawi to, jak rozwijają się relacje… ale w momencie, nie po fakcie. Bo takie informowanie jest nudne i ten tekst skutecznie obumiera.

Lena dowiedziała się, że wszyscy jej mieszkańcy byli elementalistami, więc na nikim nie robili wrażenia wychodzący stamtąd obcy ludzie ― rozumiem, że dla elementalistów zupełnie normalne było to, że obcy ludzie biegali im po domu? Bo właśnie to mówi to zdanie. Ekshibicjoniści jacyś, ci magowie?

O, Tysia się odezwała. Naprawdę można zapomnieć o istnieniu tych bliźniaków. Nie jestem pewna, czy Julek przez cały tekst miał jakąkolwiek kwestię mówioną poza czymś na początku pierwszego rozdziału. Gorzej od niego traktowana jest tylko Jolanta, która jest matką głównej bohaterki, która nadal nie wie o istnieniu magii, chociaż jej mąż właśnie wprowadził do domu obcego faceta, zapowiadając, że będzie mieszkał z nimi przez tydzień. Ale o magii, o tym, że Daniel ma im z tym pomagać, nie wspomniał. Bo po co. Man, ile ten Cyprian ma lat? Jak może być tak nieodpowiedzialny? Biedna Jolanta.

Generalnie gdyby w moim domu ktoś sprowadził obcego człowieka, żeby sobie pomieszkał, bo musi coś załatwić, wybuchłaby karczemna awantura. Jolanta ma całkowicie wyrąbane, w końcu trzeba postępować zgodnie z wymogami narracji.

Przy okazji, trauma Leny z wypadku samochodowego jest tak kuriozalnie wyolbrzymiona, że nawet nie mam siły tego komentować. Po prostu… ech. Pokiwam głową i się zamknę.

— Nie chcę być wścibska, ale na jak długo masz zamiar u nas zostać? ― nie, serio. To jest JEJ dom. Co jest wścibskiego w takich pytaniach? Mogła mieć osobne plany, mogła sobie nie życzyć, cokolwiek. Ale nikt o tym nie pomyślał, władowali jej obcego mężczyznę na głowę i każą się cieszyć.

Podróżnicy streścili Joli wydarzenia z ostatniego tygodnia, na razie zachowując jego nadnaturalne fragmenty na później ― czyli… co konkretnie jej opowiedzieli? A, tak sobie siedzieliśmy, fajnie było? Nie wiem. Znowu streszczasz dialogi, które niewygodnie ci opisywać. Wiesz, że czasem możesz po prostu przepuścić jakiś temat i wspomnieć w wypowiedzi postaci kiedyśtam, że była o tym wcześniej jakaś rozmowa? Jeśli nie jest ważna dla tekstu? Nie musisz zawsze pisać rzeczy w stylu rozmawiali jeszcze o(...) albo streścili jej xyz, bo wtedy człowiek ma wrażenie, że nie wiesz, jak ta rozmowa ma przebiec, i po prostu ją wyciszasz. Powtarzam ― twoje postacie mają życie, poruszają się i rozmawiają poza planem. Nie śpią.

ROZDZIAŁ XVI

Lena uznała, że musiała uderzyć się w głowę podczas snu albo odzywają się skutki wypadku ― tak jakoś po miesiącu od tego wypadku? Kiedy nie było ani słowa na temat obrażeń głowy, ani zewnętrznych, ani wewnętrznych? Chyba że jej ręka jest jakoś połączona z głową… ale hej, przecież była leczona magicznie? To głowy by nie wyleczyli? Cóż, każdy powód do traumy w narracji jest dobry, nie kwestionujmy!

— Wiem, że się na mnie gniewasz, ale nie wiem dlaczego. Czy zrobiłem coś złego?

— Eee… żyjesz? — rzuciła sarkastycznie i wróciła do roztrzepywania jajek ― czy to, że ona go nie lubi, ma być logiczne dla kogokolwiek w ogóle? Bo dla mnie nie jest i każda scena z nią i Danielem zaczyna powoli doprowadzać mnie do szału. Laska, chwilę temu go przepraszałaś i byłaś dla niego miła, gość cały czas ci pomaga i znosi twoje fochy, weź się wreszcie opanuj.

W dodatku Daniel do końca sceny próbuje w milczący sposób zaskarbić sobie jej sympatię, rzucając jej spojrzenia skarconego szczeniaka. Z jednej strony mi go szkoda, z drugiej to wnerwiające ― olałby tę głupią smarkulę i miał spokój, no doprawdy, pępek świata się znalazł.

— Weź z kilo pomarańczy i może kawę. Przy takich obrotach jak dzisiaj, do jutra się skończy — zasugerowała Jolanta. Nie widziała zbolałego wyrazu twarzy córki, bo Lena stanęła do niej tyłem w poszukiwaniu siatki na zakupy ― strasznie to niezręczne. W sensie, ten akapit. Musisz informować czytelnika o tym, jak poruszają się postacie na bieżąco (podobnie jak o innych rzeczach ― na bieżąco, nie po fakcie), a wtedy sam sobie dopowie, dlaczego Jola nie widzi grymasu Leny.

Przez chwilę musiała po prostu się na czymś skupić. Najlepiej miłym. Wyjrzała przez okno i wpatrywała się w altankę za domem. Wiązało się z nią wystarczająco dużo pozytywnych emocji, by te negatywne po jakimś czasie zbledły ― jakich? Dlaczego? O jakim wspomnieniu Lena konkretnie pomyślała? Co pojawiło się w jej głowie, gdy spojrzała na altankę? A po co to wiedzieć? W dodatku Lena zaraz wkłada naszyjnik od Antoniny, który też jakoś pcha w nią pozytywne emocje; więc po co było w ogóle wspomnienie altanki? Na nic się nie przydało i tylko zirytowało kolejnym losowym elementem, który narrator podnosi i zaraz zarzuca.

Chwilę potem jest krótki i suchy opis podejścia Jolanty do sprawy ― daj jej żyć. Nie słyszeliśmy o niej przez tyle rozdziałów i teraz załatwiasz jej nastawienie w trzech zdaniach? Wydawałoby się, że jest dość ważna, przecież to matka głównej bohaterki… z drugiej strony mogłaś ją zabić i pozbyć się kłopotu, łaskawa pani. Nie, ale naprawdę, to wygląda tak, jakby Jolanta była dla ciebie niewygodna i jakbyś miała ochotę się jej możliwie szybko pozbyć z planu akcji. A w ogóle gdzie się podziały bliźniaki? Znowu je wywiało. Jeszcze raz, po co ci są te dzieci?

No i krótka rozmowa o Danielu, która urywa się w połowie i nie prowadzi do niczego. Naprawdę połowa twoich dialogów i scen wygląda tak, jakbyś chciała przepchnąć jedną ważną informację, dwa suche opisy i przejść dalej ― sceny powinny mieć początek, środek i koniec, dialogi też. Czytanie twojego tekstu to jak spacer po molo, gdzie co chwila obrywasz w twarz od Mewy Ważnego Motywu Fabularnego, przez co w ogóle nie możesz popatrzeć na Morze Tekstu ani Fale Postaci.

Plus:

Czyżbym nie tylko ja miała co do niego wątpliwości? Trzymanie wspólnego frontu z matką mogło znacznie poprawić jej sytuację ― jakie wątpliwości?! Przecież Lena przepraszała go wcześniej i była dla niego miła, po prostu potem nagle jej się zmieniło, bo tak. I nigdy nie pisałaś o żadnych wątpliwościach. Lena zachowuje się jak rozwydrzona nastolatka.

Na początku wszystko wydawało się w porządku ― dlaczego robisz to swojej historii? Teksty w tym stylu nie są dobre i zawsze psują klimat. Od razu sugerujesz, że zaraz coś się zepsuje i uwydatniasz swoją nieumiejętność przepływania z akapitu na akapit, bo to wygląda tak, jakbyś nie wiedziała, jak ten akapit zacząć.

Po jej policzkach popłynęły strużki łez. Zobaczyła jak spadają na popękaną płytę chodnikową i zostawiają dwa ciemniejsze ślady ― takie strużki łez lejące się ciurkiem na chodnik widzę w ten sposób:

Poza tym chwilę temu Lena przedziera się przez śniegową breję do furtki, a teraz nagle chodnik jest tak czysty i wyraźny, że może dostrzec plamy swoich dramatycznych łez? Wiesz, jak wygląda chodnik w zimie, gdy jest śnieg? Całkiem mokry cały czas.

Powoli uniosła zaczerwieniony wzrok na ulicę ― oczy/powieki mogą być zaczerwienione, wzrok już nie.

Trudno mi kibicować Lenie w jakiejkolwiek scenie, bo jest naprawdę nieudaną postacią bez charakteru, a cała trauma nadal wydaje mi się przesadzona, bo była omdlała przez cały wypadek i w ogóle nie zachowywała się, jakby przeżyła cokolwiek, w szpitalu, plus, jak już było wspomniane, nie zaznaczyłaś wagi wypadku, kiedy miałaś okazję. Więcej o tym w podsumowaniu, bo już naprawdę nie mam siły pisać o tym, jak przedramatyzowany wydaje mi się ten wątek.

Aczkolwiek dopiero teraz walkę z jej strachem (nadal nielogicznym i wydumanym) czytelnik mógłby kupić. Ale to jakieś dwanaście rozdziałów za późno, więc...

Dopiero po minięciu przesuwnych drzwi supermarketu, odetchnęła pełną piersią ― w ogóle to ta trauma jej się tak wyłącza, jak tylko jest w budynku? Supermarkety mają zwykle ogromne okna, a na zewnątrz masa samochodów.

Powrót do domu okazał się powolny, ale już bez przestojów i palpitacji serca ― znowu, bardzo złe zdanie na zakończenie sceny.

Włożenie fartucha kucharskiego, przygotowywanie miejsca do pracy i rozkładanie potrzebnych składników ukoiło zszargane nerwy Leny ― przed chwilą czytaliśmy, że powrót był spokojny i dość przyjemny, a tu nagle mamy zszargane nerwy? Ech.

Urszula Majchrzak w odróżnieniu od Leny uwielbiała fantasy, a już najbardziej w świecie serię „Harry’ego Pottera”. Jej mania zaczęła się w podstawówce i tak jej zostało. Ciągała Lenę na wszystkie części filmów do kina i uwielbiała cytować wersy z książki. Jako dzieciaki razem z resztą podwórkowych znajomych zwykły bawić się w czarodziei i biegać z patykami, wykrzykując przy tym zaklęcia ― ale dowiadujemy się o tym dopiero teraz, jak zwykle. (Chodzi mi o to, że o ileż lepiej wyglądałoby to porównanie, gdybyś w pierwszym rozdziale przynajmniej przelotnie wspomniała, że Lena nie lubiła fantasy, a Ula owszem? W dialogu dziewczyn? Chociaż przelotnie. Takie wątki i porównania działają wtedy znacznie bardziej. Teraz to kolejna informacja, którą nam naprędce wciskasz do gardła).

Lena tak po prostu zaczyna podsłuchiwać rozmowę Daniela i nie ma z tym żadnych, najmniejszych problemów? W dodatku jeszcze żałuje, że nie mogła usłyszeć więcej. Cudownie, po prostu, bohaterka do ukochania jak nic.

Dlaczego, dlaczego, dlaczego Daniel jest pełen wyrozumiałości dla Leny? Dlaczego nie ma jej dość? Dlaczego mu to robisz i zmuszasz go do płaszczenia się przed nią?

— Okej. Najlepiej wziąć autobus. Przystanek jest… — Lena w końcu wytłumaczyła Danielowi, jak dotrzeć na miejsce i ucieszyła się, że mimo jej głupiego zachowania, nie miał do niej urazy ― ciekawe, jak szybko jej przejdzie i znowu zacznie być zołzą.

Narracja informuje nas, że Lena nie poznała mówiącego po głosie… i dosłownie zdanie potem Lena na głos mówi, że nie poznała mówiącego po głosie. Dzięki, narracjo! Nie poradziłabym sobie z tym!

— Bo cię znam. Wiem, że nie robisz rzeczy bez wyraźnej przyczyny. Jeśli wyjechałaś, na pewno miałaś dobry powód. Chodź — poklepała uda ― na pewno zna ją lepiej niż czytelnik.

Podobała mi się wymiana zdań między Leną, Sandrą a Ulą. Jak zwykle nie opisywałaś uczuć, ale tym razem wyraźnie zaznaczyłaś w dialogu i zachowaniu, że Lena jest zazdrosna. Gdyby cały tekst był napisany w ten sposób, miałoby to szansę działać.

Aczkolwiek wyjście Sandry wyglądało na pośpieszne wyrzucenie dziewczyny z kadry, zaraz po opowieści Leny. To już przywróciło wrażenie niezręczności.

Miały po szesnaście lat. Wtedy wydawało się, że wszystko jest możliwe ― teraz mają osiemnaście i są z nich takie stare kwoki, że o matko. Już wiedzą, że nic nie jest możliwe, a w krzyżu je łupie przy zmianie pogody.

Wspomnienie Uli o jej traumie jest o wiele bardziej wiarygodne i bardziej poruszające niż cała histeria Leny, naprawdę. Przede wszystkim dlatego, że zdecydowanie zgrabniej i z o wiele większym wyczuciem to przedstawiłaś.

Nie zawsze się udawało ze względu na pracę Jolanty w gabinecie dentystycznym, ale Lwowscy przynajmniej starali się nie zapominać o reszcie domowników ― czego nie da się powiedzieć o narratorze, który bez przerwy zapomina o bliźniakach, zwłaszcza… o chłopcu. Nawet nie wiem, jak ma na imię. Nie żeby Lwowscy częściej o nich pamiętali, tho.

Tak mi szkoda Daniela, naprawdę. Jest miły, pomocny, cierpliwy, a musi się użerać z Leną. Mogła mu się trafić każda bardziej sympatyczna osoba, ale nie, Lena! Ech, stary, życie jest podłe, co?

Nie powiem mu o tym, za żadne skarby ― Lena jest idiotką. Boi się tego ognia, boi się tego, że nie umie go opanować, dzieje się jej coś, co nie ma prawa się przydarzyć (przypadkowo coś podpala) i co robi nasza bohaterka? Nie mówi o tym swojemu nauczycielowi, bo nie. Nie wiem, czy wiesz, jak źle to wygląda z boku? Więcej czasu poświęcasz temu, że Lena boi się samochodów niż czemuś, co powinno realnie ją przerażać i być bardziej traumatyczne od tego wypadku, który przeleżała nieprzytomna.

Co mówił tato, że Daniel ma nas chronić przed byciem niebezpiecznym? Świetnie mu idzie ― skarbie, JAK ma ci pomóc, skoro NIC MU NIE MÓWISZ? Co ona, oczekuje, że Daniel jest też wszechwiedzącym telepatą?

Poza tym, doprawdy, to nie jest wina Daniela. Jeśli zaraz narracja zacznie przyklaskiwać Lenie,  że Daniel faktycznie jest beznadziejny, to ja zacznę gryźć.

…Lena odkrywa, że to nie samochody ją stresują, tylko ich terkotanie. Ale jak tylko wychodzi na ulicę, to panikuje, widząc przejeżdżające auta. Co ona, to terkotanie od zewnątrz słyszy?

ROZDZIAŁ XVII

*wzdycha*. Po co był ci ten pierwszy fragment? Tekst nie polega na tym, żeby opisywać krok po kroku każdy ruch postaci, o czym już w tej ocenie wspominałam i pewnie jeszcze wspomnę. Spokojnie mogłabyś zamknąć ten fragment w krótkim wspomnieniu któregoś bohatera ― być może Leny ― o tym, że wow, Instytut jest w Warszawie i byliśmy tam tak szybko, tak to ja mogę podróżować! I już czytelnik wie, że byli tam drugi raz i gdzie to jest. Tylko że do tego trzeba dopuścić do dialogów elastyczność, żeby nie wałkowały się tylko w kierunku tematu, który chcesz poruszyć, i brzmiały naturalnie.

Następny fragment to, jak dotąd, najbardziej żenujący fragment całego tekstu. Jeden z tych, które dają ci silne second-hand embarrasment w ten negatywny sposób. Napisałaś, że chciałaś wyciągnąć od czytelnika parę śmiechów ― najwyraźniej było to warte tego, żeby po raz kolejny rozkopać charakter Leny (kiedykolwiek wcześniej sugerowałaś, że jest w miarę dojrzałą dziewczyną czy ma więcej niż dziesięć lat? Well, nope!) i zniżyć swój tekst do poziomu amerykańskiego sitcomu z Disney Channel.

Scena opiera się na tym, że osiemnastoletnia dziewczyna śledzi maga ognia po centrum handlowym, podejrzewając go o to, że chce kogoś zabić, a towarzyszą temu jej błyskotliwe przemyślenia w rodzaju: Czyżby miał wkręcić się na jakieś przyjęcie i tam dokonać zabójstwa? Jeśli zobaczę nagłówek w gazecie mówiący: „Tajemnicze morderstwo na przyjęciu u burmistrza”, będę wiedziała, że to ty, Koterski. I nie są one pomyślane w żartach czy dowcipnie, nie, w głowie tej postaci to wszystko dzieje się zupełnie na serio. Dlaczego w ogóle go podejrzewa? A cholera wie. Tak po prostu. Bo tak. Dla śmiechów. Ta scena była straszna, jestem gotowa powiedzieć, że najgorsza w tekście, miałam ochotę ją pominąć i ledwo przebrnęłam. Ale skoro już się tak upierasz:

Robi to dla mnie, uzewnętrznia się? Tylko po to, żebym mu zaufała? Płatni zabójcy chyba nie stosują takich technik manipulacji. Na pewno nie, co ja wymyślam. Powinnam dać mu szansę ― mam nadzieję, że zdajesz sobie sprawę, że manipulacja emocjonalna/wzbudzanie zrozumienia/zaufania/współczucia u ofiary jest normalną techniką manipulacji i wcale nie jest jakaś… zakazana w gronie płatnych morderców.

— Zainteresowałem się tobą — rzucił i natychmiast zrozumiał jak głupio to zabrzmiało. — Nie romantycznie czy coś, w żadnym razie ― pewnie. Oszczędź mi tego, narracjo, bo chyba zaraz skisnę. Więcej niezręczności, nienaturalności oraz zażenowania czytelnika w tym rozdziale już się nie dało upchnąć?

Podniósł głowę i pierwszy raz podczas tego długiego monologu odważył się spojrzeć jej w oczy. Zażenowanie wprost wylewało się z nich ― po pierwsze, nie wiem, dlaczego Daniel boi się spojrzeć Lenie w oczy and at this point I’m too afraid to ask. Po drugie, mam wrażenie, że Daniel nie jest zażenowany wyznaniem, tylko tym, że musiał wystąpić w tym rozdziale...

Lena i Daniel się dogadują, co owocuje kolejną zmianą zachowania Leny w stosunku do niego (to już chyba czwarta w tekście ― naprawdę, jeśli dalej chciałaś utrzymać ten męczący wątek podejrzliwości, nie mogłaś przynajmniej zlikwidować sceny, w której Lena go przeprasza, prosi, żeby ją uczył, i proponuje, żeby zaczęli od nowa? Bo już samo to było całkiem solidnym powodem dla gościa, żeby trochę się interesować jej rodziną, ale o tym i bohaterka, i Daniel, i narrator chyba nie pamiętają).

Trochę denerwuje mnie to, jak świadomie Lena śni. Kolejne sny zaczynasz od stwierdzeń, coraz pewniejszych, no tak, już tu byłam, to ten sen. To nienaturalne. Człowiekowi raczej rzadziej niż częściej zdarza się śnić świadomie.

Oni prowadzą tę lekcję w garażu, tuż obok domu, w którym znajduje się nieświadoma niczego Jolanta, tak? O której chyba narracja raczyła znów kompletnie zapomnieć, no bo po co komu taka Jolanta.

Dziewczyna wciąż miała zamknięte oczy, choć wcale nie powinna z nimi ćwiczyć. Ale nie to było najważniejsze. Nad jej wyciągniętą prawą dłonią falował jaśniejący płomyk o kształcie przypominającym serce. I to zdecydowanie większy niż ziarno fasoli.

Największe zaskoczenie świata, że Lenie się udało. Nie żeby postaci nie mogło się udać ― po prostu w obliczu tego, jak Lena została przedstawiona w tekście, to wywołuje niesmak, a nie radość, bo nikt jej nie kibicuje. Nie da się jej kibicować.

A nawet odsuwając już tę kwestię ― Lena kolejny razy robi dokładnie wbrew temu, co każą jej mądrzejsi oraz bardziej doświadczeni. I wszystko byłoby ok z taką kreacją postaci, gdyby nie to, że to się z niczym u Leny nie zgadza… a Lena jeszcze obwinia wszystkich wokół za późniejsze kłopoty i ci wszyscy wokół zdają się jej przytakiwać. Bomba.

ROZDZIAŁ XVIII

Zauważyłam, że ostatnio przytaczasz strasznie dużo myśli Leny. Teraz przynajmniej próbujesz opisać nam jej uczucia, chociaż trochę to dziwne, bo przed rozdziałem siedemnastym praktycznie w ogóle nie używałaś tego zabiegu, a teraz pojawia się cały czas. Czasem brzmi też trochę jak pójście na łatwiznę; zamiast opisać, jak postać się czuje, piszesz tylko strumień jej myśli i przechodzisz dalej. Ale uznajmy to za krok do przodu.

Fascynuje mnie kolejna diametralna przemiana Leny. Dostrzega na swój temat wszystko to, co popękało nam szkliwa w poprzednich rozdziałach ― ale stawiam piątaka, że w przeciągu kilku rozdziałów znowu jej się coś odmieni i zacznie się zachowywać jak rozkapryszona histeryczka.

Wątek zazdrości Leny o Sandrę to najlepiej prowadzony emocjonalnie i najbardziej stały wątek w tym tekście.

Do tej pory nie uczestniczył w rozmowie. Siedział zgarbiony na krześle i wpatrywał się w daleki punkt za nimi ― właśnie taki sposób opisywania kilkuosobowych rozmów jest zły. Przypominasz sobie o postaci wtedy, kiedy potrzebujesz jej użyć, do tego czasu znika zupełnie z planu. Jak już się pojawia, pośpiesznie o niej jakoś wspominasz, żeby nie było, że o niej zapomniałaś.

Scena z czerpalni, połączona z powrotem do domu, znowu skrótowa oraz sucha. Brak emocji w tym tekście jest kolosalny, niczego na dobrą sprawę nie da się poczuć. Chociaż Lena zaczyna mieć teraz te nowe refleksje ― cytujące myśli ― nadal są momenty, w których jakby bezrefleksyjnie wszystko przyjmuje. Nawet nie zdziwiła się prezentem walentynkowym od Daniela, po prostu zaczęła go, za przeproszeniem, żreć. Ja bym się, cholera, zdziwiła.

Daniel przy Lenie zaczyna być kreowany na taką nauczycielską pierdołę. Nigdy nie jest na nią zły, chociaż dziewucha zachowuje się jak nieodpowiedzialna kretynka, tylko się smuci, przeprasza ją oraz pociesza. Nawet najbardziej cierpliwy oraz wyrozumiały nauczyciel ma swoje granice i wydaje mi się, że Lena już dawno przekroczyła je wszystkie. Ale nie, Daniel będzie ją pokornie tolerował, bo to główna bohaterka.

Ech… ech. Przy czytaniu sceny z Jolantą moja bezsilność rosła i rosła, i w pewnym momencie miałam ochotę rzucić komputerem albo krzyczeć w poduszkę. Nie wiem, czy nie przebija w moim rankingu najgorszych scen tekstu nawet śledzenia Daniela, ale musiałabym się zastanowić.

Tak czy owak, Jolanta dowiaduje się o istnieniu magii. Nareszcie, tak!, został poruszony ten długo ignorowany, traktowany po macoszemu wątek, akurat tak dobrze się składa tuż przed wyjazdem Leny, więc nie trzeba za długo go prowadzić. Od kogo Jolanta się dowiaduje? Od swojego dziesięcioletniego dziecka, które się sypnęło. Tak. Jej mąż w ciągu co najmniej miesiąca od dowiedzenia się o istnieniu magii nadal nie znalazł dobrego momentu, żeby jej o tym powiedzieć, i w końcu wsypuje się Julek, co sprawia, że byłabym skłonna pomyśleć, że tylko po to był w tym tekście, gdyby nie to, że o tej Jolancie też narrator cały czas zapomina i ją ignoruje, a za nim wszystkie postacie. Dlaczego dziesięciolatek nie wsypał się własnej mamie wcześniej? Cóż, bo wcześniej Lena mogłaby jeszcze uczestniczyć w tym wątku, a teraz za chwilę wyjedzie, więc szczęśliwie czeka ją tylko jedna rozmowa na ten temat.

Ta rozmowa jest… główną przyczyną ech. Jolanta zachowuje się jak Lena (chociaż już na Lenę to zachowanie było zbyt dziecinne, a jej matka jest siłą rzeczy raczej starsza), drze się, od razu uznaje wszystkich za wariatów, wybiega do przyjaciółki i wraca, gdy Lena po nią dzwoni, żeby pokrzyczeć jeszcze trochę. Cała rodzina i Daniel zebrała się w pokoju, żeby ją przekonać o istnieniu magii, ale nikt, nikt przez całą scenę nie użył MAGII, żeby POKAZAĆ JEJ, że MAGIA ISTNIEJE.

…szczerze mówiąc, nie wiem nawet, jak to skomentować, bo gdy czytasz to zdanie, powinnaś sama już wiedzieć, co dokładnie jest nie tak i co wzbudzało w tej scenie skrajną bezsilność, tak dużą, że człowiek miał ochotę rzucić laptopem. Gdyby przynajmniej Daniela tam nie było i nikt inny po prostu nie dałby rady czarować, okej, jeszcze bym to kupiła, ale DANIEL tam JEST, SIEDZI tuż za NIMI i w ogóle…

— To było koszmarne — oznajmił Cyprian, po czym przetarł dłonią twarz. — Układałem w głowie wiele scenariuszy, ale nic nie mogło mnie na to przygotować ― nigdy nie przyszłoby mi do głowy, że nie użyjemy tej samej taktyki, której pan doktor użył, żeby udowodnić istnienie magii mnie, a Daniel użył, żeby udowodnić istnienie magii tobie, Leno: pokazania, że magia istnieje.

Po prostu powtórzę to zdanie jeszcze raz: rodzina zbiera się, żeby udowodnić jednemu członkowi, że magia istnieje, z gościem, który świetnie włada magią, tuż obok, w tym samym pokoju, i próbuje przekonać ją słownie, zamiast pokazać jej, że magia istnieje. Okej, przejdźmy dalej.

Scena z pójściem do Uli i generalnie cały wątek Sandry to najlepszy build-up emocjonalny do podjęcia jakiejś decyzji, jaki dotąd dostała Lena. Jej refleksje na ten temat wydają się realistyczne, wnioski całkiem słuszne i generalnie to całkiem dobry koncept. Miałam trochę ochotę krzyczeć, jak Lena pobiegła gadać Uli o magii, ale na szczęście się rozmyśliła. Największym minusem całej scenki jest to, że w porównaniu z naprawdę nieważnymi scenami opisanymi w nudny sposób (te wszystkie badania, śledzenie Daniela, ugh), tak ważna, przełomowa scena dla Leny zostaje opisana na zaledwie parę akapitów i bez głębszych uczuć bohaterki. Ale tu nigdzie nie ma głębszych uczuć.

Co natomiast dziwi mnie bardzo ― Daniel zgadza się bez problemu, żeby Lena pojechała do tego technikum, chociaż podejrzewa ją o bycie osłabioną. Zamiast przynajmniej zaczekać na uzyskanie wyników następnych badań. Co, jeśli zaczną ją przenosić, Lena już tam zamieszka, powoli się zaaklimatyzuje i nagle okaże się, że bum, jej magia zniknie, spadaj do technikum cukierników, plebsie? To po prostu nie wygląda na rozsądną, dojrzałą decyzję. I mam wrażenie, że narrator nawet nie spojrzał na to z tej perspektywy, bo on już wie, że Lena nie okaże się osłabioną, więc po co postacie mają rozpatrywać opcję nieważną dla fabuły, right?

ROZDZIAŁ XIX

W tym rozdziale Lena decyduje, że jej jedynym prawdziwym powiernikiem może być pamiętnik i niemal cała treść zamyka się w Lenie opisującej swoje przeżycia na przestrzeni tekstu dotychczas. I… tak, to w zasadzie wszystko. Rozdział nie jest szczególnie drażniący, ale mocno męczący, ponieważ nie wnosi nic nowego. To nie jest nadanie wydarzeniom nowej perspektywy, pokazanie, jak dokładnie widziała je Lena, opatrzenie ich nowymi przemyśleniami, spostrzeżeniami czy emocjami. To po prostu Lena streszczająca to, co czytelnik już wcześniej przeczytał i nadal doskonale pamięta. I tak, spisywanie własnych przeżyć na papierze jest pewnym rodzajem terapii i odstresowania, ale czy naprawdę musisz zmuszać czytelnika do czytania tego, zwłaszcza tak szczegółowo opisanego? Czytałam już o tym wszystkim. Wiem, wiem naprawdę, co się stało.

Tym, co najbardziej przykuło moją uwagę w tym rozdziale, jest rodzaj błędów literackich, jakie popełnia Lena. Wspomniałaś, że chciałaś, żeby tekst brzmiał i wyglądał bardziej realistycznie, jakby naprawdę był spisany w dzienniku, bez przykładania uwagi do ortografii czy gramatyki. Ale… nieszczególnie jest. To nie do końca tak działa w literaturze. Jak komuś napiszesz kochanom rodzinę, to dostanie zawału, a nie pomyśli sobie hej, jaki ciekawy zabieg literacki, ta laska to geniusz!.

Używasz wielokrotnie zabiegu wykreślenia danej myśli, ale pomyśl o tym, jak to wyglądało dla Leny. Pisała całe, długie akapity, po czym skreślała je równą linią, stwierdzając, że nie pasują. Po co je skreślała? Nie mogłaby już ich zostawić? W dodatku, jeśli żenowały ją na tyle, że postanowiła je wymazać, dlaczego nie wymazała ich w jakiś dobitniejszy sposób, tak, że nie da się już tego przeczytać? I jeśli uznawała, że jakaś myśl jest bez sensu, to powinno się to dziać raczej w połowie pisania jej ― kończyła zdanie/akapit i dopiero potem uważnie je skreślała? Nie wygląda to szczególnie realistycznie.

Podobnie z ortografami. Nie wybrałaś po prostu słów, w których ludzie często robią błędy i do których takie błędy pasują. Pogrąrzać zamiast pogrążać? Naprawdę?

Lena używa także emotikonek. Nie widzę tego trochę, zwłaszcza nie wtedy, gdy ktoś ma osiemnaście lat, i zwłaszcza nie w tej sytuacji, bo nigdzie wcześniej nie zaznaczyłaś, że Lena szczególnie często w ogóle korzysta z emotikonek/Internetu jako takiego czy nawet telefonu (sytuacja w szpitalu była wyjątkowa). I teraz nagle, pisząc ten tekst, czuje taką potrzebę używania emotikonek sama do siebie?

Język także nie brzmi jak Lena, ale w sumie Lena nie ma konkretnego języka (jak wszystkie postacie w tym tekście, nie licząc Ifryta).

Gryzło mnie też to, że Lena tłumaczy wszystko szczegółowo (Sandrze, koleżance z imprezy urodzinowej) ― to mimo wszystko tylko pamiętnik i wydaje mi się, że myślałaby bardziej skrótowo. Wiem, że utrzymuje się w tej konwencji tłumaczenia czegoś swojemu przyjacielowi-dziennikowi, ale od tak długiego pisania boli ręka, szczególnie niewyćwiczonego człowieka, i wydaje mi się, że Lena jednak chciałaby trochę okroić siebie ze zbędnych zdań. W dodatku chyba pisząc, powinna bardziej skupiać się na wydarzeniach, które opisuje, a mniej na tym, żeby je wszystkie dokładnie wyjaśnić papierowi. Na tym polega terapia i zrzucanie z siebie ciężaru.

A, jeszcze jedna rzecz przykuła moją uwagę w tym rozdziale: Jolanta jak zwykle ignorowana i traktowana jako zbędny dodatek do fabuły. Nie wierzy w magię, ale jasne, że jej córka może w środku roku zmienić szkołę na jakieś magiczne technikum cholera wie jak daleko do domu. Bo czemu nie. To bardzo rozsądne i dojrzałe podejście. I w ogóle.

Generalnie ten rozdział nijak nie pomógł, nijak niczego nie rozwinął i właściwie zastanawiam się, po co ci on był. Naprawdę, bez niego narracja stałaby w tym samym miejscu, a Lena byłaby nadal tak samo słabą postacią jak wcześniej.

ROZDZIAŁ XX

Zaczynasz od streszczenia przeplatającego się z lepszymi fragmentami. Wreszcie pojawia się trochę emocji Dwunastego, ale w gruncie rzeczy nadal jest dość bezrefleksyjny. Wizja staruszki w ogóle go nie nękała, dopóki nie była potrzebna w tekście, a w ogóle to połowa czytelników pewnie zdążyła o niej zapomnieć, tak emocjonująco ją wtedy opisałaś. Szkoda, że traktujesz Dwunastego aż tak po macoszemu.

W zadziwiającym tempie zrobiło się zimno i ciemno ― czyli Dwunasty tak się bezrefleksyjnie włóczył tam, gdzie rzuciła go narracja, bo kto by dyskutował z narratorem, dotarł do martwego punktu w śledztwie i narrator natychmiast zarzucił na scenę płachtę nocy? Świetnie.

Wiesz, że tekst powinien być płynny, prawda? W ten sposób wcale nie robi się płynny. W ten sposób jest urywany, chaotyczny oraz naciągany.

Cały pierwszy fragment to przemieszanie suchości z nieśmiałymi próbami prowadzenia normalnej, porządnej narracji. Zauważenie nawet tak drobnych postępów prawie cieszy ― gdyby nie to, że to już dwudziesty rozdział, a my jesteśmy wyczerpani wszystkimi suchymi akapitami, przez które do tej pory przebrnęliśmy.

W całym śledztwie Dwunastego męczące jest to, że nie mamy dostępu do jego toku rozumowania. Narrator podrzuca mu kolejne etapy prawie jak ślepej kurze ziarno, Dwunasty współpracuje z tajemniczymi swoimi ludźmi, a narrator radośnie streszcza wszelkie postępy. Z jednej strony chciałabym polubić ten wątek, jest dobrym odpoczynkiem od Leny, ale z drugiej nie mam takiej możliwości.

Akapit o dwutygodniowej przerwie w poszukiwaniach ― właściwie cała ta końcówka podsumowująca odkrycie ośrodka leczniczego ― jest bardzo brzydkim streszczeniem. Jeśli nie zamierzałaś nam naprawdę pokazać, jak Dwunasty spędza czas wolny, po co w ogóle o tym wspominałaś? Mnie na przykład to ciekawi (fajnie byłoby wreszcie dowiedzieć się czegokolwiek o tej postaci), a teraz zostałam z wrażeniem niedosytu. Jak przez kolosalną część całego tekstu.

Od początku udawał pacjenta zainteresowanego pobytem w ośrodku i z powodzeniem pytał o wszystkie interesujące go informacje, takie jak typy zabezpieczeń i rodzaje przebywających w ośrodku kuracjuszy ― dzięki, narratorze, wniosłeś do mojej świadomości huk informacji! Po co o tym piszesz, skoro nie zamierzasz tego nigdy rozwinąć? Szlag może człowieka trafić, naprawdę.

Zakładam, że Dwunasty użył na pani doktor magii, ale narracja była na tyle mętna ― to znaczy wcale jej nie było w tym dialogu ― że pewności nie mam. Już zauważyłam, jak kochasz wszystkie swoje tajemnice, ale narracja jednak po to istnieje w prozie, żeby robić z niej użytek. I to nie streszczeniami oraz ekspozycjami, tylko dobrym sugerowaniem słowem, co się działo.

ROZDZIAŁ XXI, CZĘŚĆ 1

Wydawała się tak przepełniona, jakby miała niedługo wybuchnąć, ale Lena nie miała zielonego pojęcia, co powinna ze sobą zabrać, więc ostatecznie zaczęła wrzucać wszystko, jak leci ― a nie mogła, nie wiem, poprosić kogoś o pomoc? Daniela na przykład? Chyba jeszcze nie wyjechał, prawda? Mógłby jej powiedzieć, co będzie jej potrzebne w takiej szkole, a co nie.

Wiedziała oczywiście, że w każdej chwili mogłaby wpaść z wizytą i zabrać potrzebne rzeczy, ale wciąż nie czuła dobrze, podróżując ― niedawno narracja zapewniała, że podróżować się do teleportem, a Lena jeszcze do niedawna lubiła teleporty. Zmieniła zdanie? Odwidziało jej się? Poza narracja doznała jakieś teleportacyjnej traumy?

Nie rozumiem, po co piszesz jeden akapit z punktu widzenia Leny, by w drugim szybko pobiec do Daniela i streścić to, jak załatwiał formalności w urzędzie. Znowu. Ja wiem, że dorosłe życie to mnóstwo papierkowej roboty, ale nikt nie lubi urzędów. Czytelnicy ― podanych w takiej formie ― też nie lubią.

Siostry roześmiały się, kiedy minęły się z przybiciem pożegnalnej piątki. Męskie grono stało w progu i podziwiało całą scenę z daleka ― albo Jolanta została mężczyzną, albo nawet nie brała udziału w pożegnaniu. Powiedziano jej o magii? No, to wsio, niech spada z narracji, tylko miejsce by zajmowała! Plus, jakże rozkoszna ta scena pożegnania sióstr, które wcześniej przez dwadzieścia rozdziałów miały jeden (jeden!) dialog. A Lena z Julkiem nie miała w ogóle żadnego.

A, nie, Jola się pojawia! Tylko na chwilę, żeby obowiązkom stało się zadość. Wcześniej, jak rozumiem, siedziała obrażona na piętrze i zupełnie nie interesowała się szykującą się do wyjazdu córką? Jeno tak tuż przed jej wyjazdem tknęło ją sumienie i poszła pociechę ścisnąć, a teraz wróci być obrażoną na magię dalej poza planem?

Hm… nie znam dokładnych liczb, ale jakoś koło siedmiuset osób, może trochę mniej, może więcej ― nie no chwila. Moja prywatna podstawówka, licząca sobie czterystu uczniów spokojnie, mieściła się w niewielkim piętrowym budynku. I mieliśmy nawet przedszkole. A sala gimnastyczna była wielkości dwóch sal lekcyjnych. W podwórku. Czterystu uczniów.

Do czego zmierzam? Dlaczego ktoś by budował taki gigantyczny, ogromny, wielki kompleks, o jakim opowiada Daniel, dla siedmiuset uczniów? To wcale nie jest dużo! Tyle to moje liceum liczyło, cholera, mieszczące się w klasycystycznej mleczarni! Czyli, jak się może domyślasz, też jakoś specjalnie gigantycznie nie było.

(Dla porównania liczbowego, za Wikipedią: Yale ma ponad 10 tysięcy uczniów, Harvard ― ponad 20 tysięcy, Oxford ― ponad 25 tysięcy; zobacz, jak wyglądają wszystkie trzy kompleksy i porównaj je z wielkością Technikum Magicznego, którą sobie wyobrażasz).

Nurtuje mnie też to, że w kraju są łącznie cztery technika magiczne. Sugerowałaś, że większość magów w wieku licealnym chodzi jednak do magicznych szkół. A skoro Daniel uważa siedemset za dużą liczbę uczniów, to znaczy, że raczej nie ma większej w żadnym innym technikum ― czyli co, młodzież w wieku licealnym wśród magów to koło trzech, maks trzy i pół tysiąca? Na trzydzieści osiem milionów ludzi w Polsce? Nie wiem, jak wyobrażasz sobie wielkość społeczeństwa magicznego, ale jest dość duże, żeby mieć własny rząd i budować praktycznie ukryte państwo w państwie. Po prostu wspominam liczby, chcąc upewnić się, czy myślisz o tym, zwracasz uwagę na takie rzeczy i sobie to wyobrażasz.

Dobrze, że twoja szkoła miała większość takich samych podręczników jak u nas ― ech. Dobrze też, że Lena miała wypadek akurat koło szpitala Filipa, nie? Czasami zbiegi okoliczności w tym tekście przytłaczają Imperatywem Narracyjnym.

Muszę się podzielić wątpliwością, która mnie nęka od momentu, w którym Lena znalazła się na terenie szkoły. Wydaje się z sugestii narracyjnych, że to raczej nie jest współcześnie wybudowany budynek. Czyli co najmniej zabytkowy.

Serio, jak wytłumaczyli miejscowemu konserwatorowi, że mają tam szkołę magicznych ludzi? Mają wtyki w ministerstwie kultury? Nigdy nie sądziłam, że coś takiego mogłoby mnie męczyć, ale no.

Nie rozumiem. Klasy A do C są dla uczniów uzdolnionych, jak powiedział ten gość, zastępca dyrektora czy ktoś. Po czym stwierdza, że Lena, z jej znikomymi umiejętnościami, pasuje do klasy F. I dowiadujemy się, że chodzi tam Ifryt i Karol. Karol podobno jest Uzdolniony? Umie uzdrawiać, tak? Ifryt też nie wyglądał na specjalną lebiegę w kwestii magii. Czy oni chodzą do tej klasy dla najgorszych uczniów, żeby tylko Lena nie czuła się samotnie? Bo wygląda to strasznie naciąganie, kolejny Imperatyw Narracyjny, żeby przypadkiem Lena nie miała szczególnych trudności, a true love było blisko.

Oni naprawdę chcą wywiesić ogłoszenie z prośbą o przyjęcie Leny do pokoju w akademiku? Nie no, totalnie widzę te tłumy obcych uczniów przygarniających obcą Lenę do siebie. Normalnie nie będzie się mogła opędzić od propozycji.

Rozmawiali jeszcze przez chwilę, zanim wrócił Daniel ― o czym? Bóg raczy wiedzieć. Ja na pewno się nie dowiem, narracja zwykle zataja tego typu informacje, bo po co one komu.

Lena, idąc za woźnym, zauważyła „artykuły papiernicze”, „środki czystości”, „narzędzia” i o wiele, wiele więcej niewartych uwagi podpisów ― no ja nie wiem, czy takich niewartych uwagi, przecież kiedyś może ich potrzebować. Ma się tu uczyć, mieszkać i tak dalej, naprawdę myśli, że jedna rolka srajtaśmy wystarczy jej na cały rok szkolny?

Tym razem była sama, więc nie musiała martwić się poganiania Koterskiego ― ale przecież on jej ani razu w całym tym rozdziale nie poganiał? Coś mnie ominęło?

Lena błyskawicznie się zgadza na ten wywiad. Zajęło jej to jedną wypowiedź. Nie wiem, nie zdaje sobie sprawy z tego, że będą wypytywać o szczegóły wypadku? Wszystko do tej pory wskazywałoby na to, że taka rozmowa by jej przeszkadzała, ale skoro ma być wywiad, to najwyraźniej Lena ścierpi. W końcu pierwsza strona gazetki szkolnej.

POPRAWNOŚĆ

― brak przecinków przed niektórymi wołaczami, zanim, niektórymi jak, gubienie przecinków przy wtrąceniach, mylenie zasad przecinków przed i, braki przed niektórymi który, żeby, aby, by, że, skąd, czy, niż ;

― sporadyczne oddzielanie podmiotu przecinkami;

― powtórzenia;

― pleonazmy;

― błędy ortograficzne (ech nie eh; ot tak nie od tak; och nie oh; zresztą nie z resztą; jakichś do liczby mnogiej, nie jakiś; nieważne nie nie ważne, ha ha nie cha cha, pogrążam nie pogrąrzam, żądanie nie rządanie, ferii nie feri, ukochaną nie ukochanom);

― problemy z podmiotami;

― problemy z deklinacją;

― mylenie półpauz z dywizami;

― mieszanie czasów narracyjnych;

― mylenie związków frazeologicznych;

― losowe spacje przed niektórymi znakami interpunkcyjnymi.

PODSUMOWANIE

Zaskoczył mnie ten tekst. Widać, że miałaś na niego pomysł, miałaś koncept i od początku starałaś się pamiętać o wszystkich czynnikach tworzących dobrą historię; że włożyłaś w niego serce, mnóstwo czasu i uwagi ― a jednak efekt końcowy jest póki co męczący. Nie tyle tylko niewciągający, co naprawdę nużący i chwilami wręcz irytujący. Trudno określić dlaczego. Być może za dużo wiary pokładasz w poradnikach pisarskich? A może po prostu potrzebowałaś świeżego spojrzenia na ten pomysł ― na układ uniwersum, na fabułę, na psychologię i, co najważniejsze, na samą Lenę.

Bo Lena i wszystko, co ją otacza, wydaje się być, szczerze mówiąc, największą wadą tego tekstu. Wszystko inne dałoby się jakoś ułożyć, popracować nad tym, ale cała Lena wydaje się potrzebować przekopania na najbardziej podstawowym poziomie psychiki. Dziewczyna nie tylko nie ma charakteru ― jest też zwyczajnie drażniąca we wszystkim, co robi, a cały świat chwilami jakby nagina się do niej, przez co zarówno inne, lepiej skonstruowane postacie, jak i uniwersum tracą trochę na wartości.

Otwierasz tekst Leną, która wydaje się mieć pewien zalążek osobowości. Wydaje się być miłą, sympatyczną, ale twardo stąpającą po ziemi osobą; realistką, która ma świadomość, że wchodzi w dorosłość, ale nadal umie przy tym zachować ułamek młodości. Ten charakter trwa niecały jeden rozdział ― potem następuje wypadek, który rozkopuje Lenę po raz pierwszy. Lena z trzeciego rozdziału jest zatwardziałą w swoich poglądach, niedającą sobie nic wmówić wbrew wszelkiej logice osobą, gotową na odstawienie bezpodstawnej sceny każdemu dookoła. Lena z pierwszego rozdziału jest kochającą rodzinę, rozsądną młodą osobą; Lena z trzeciego szufladkuje swojego ojca jako wariata po paru wypowiedzianych przez niego słowach. Nie dopuszcza do siebie nawet myśli, że ten żartuje, nie szuka żadnych dowodów, nie prosi go o uzasadnienie opinii ― po prostu zatwardziale skreśla go z miejsca i potem w podobny sposób atakuje każdego, kto w jakikolwiek sposób próbuje pokazać jej, że świat nie ogranicza się do jej wąskiego światopoglądu. Jednakże potem, w domu Antoniny, Lena nagle po prostu traci całe rozgoryczone zdystansowanie, przekonuje się do magii i wygląda to prawie tak, jakbyś próbowała ją rehabilitować ― znowu staje się miła, uprzejma, dość zainteresowana wszystkim naokoło, przy tym realistyczna. Tyle że to kompletnie nie składa się ani ze zbuntowaną, ograniczoną zołzą chwilę wcześniej, ani ze zbuntowaną, ograniczoną zołzą chwilę później (bo Lena wraca do tego charakteru, ledwie pojawia się Daniel, ale do niego dochodzi jeszcze nowa cecha ― skrajna, głupiutka naiwność, nigdy niewyjaśniona podejrzliwość i jeszcze większa i powodowana jeszcze większymi drobnostkami wybuchowość niż w rozdziale trzecim). Z kolei Lena z ostatniego rozdziału, Lena po wpisie do dziennika, wydaje się zdystansowana, ale uprzejmie zainteresowana. Żeby było ciekawiej: mamy tu Lenę, która nienawidzi i boi się ognia, Lenę, która kocha ogień… Czytelnik przeszedł więc tekst co najmniej z pięcioma różnymi Lenami, powiązanymi jedynie trzema elementami ― naprawdę kiepsko poprowadzonym wątkiem stresu pourazowego, rodziną i tym, że cała rzeczywistość lubi naginać się do jej woli.

I ja rozumiem, postacie się zmieniają. Więcej ― uwielbiam dynamiczne, interesujące postacie. Tyle że gdy pomyślisz o postaciach dynamicznych, które lubisz, zwykle nie umiesz nawet wskazać konkretnego momentu, w których przeszły z charakteru na początku na charakter końcowy. Bo zmiany w charakterze są łagodne, płynne, pchane różnymi czynnikami i bodźcami, niewidoczne na pierwszy rzut oka. Dynamizm postaci nie ma sprawiać, że czytelnik nagle uniesie brwi i mruknie „zaraz, to nie ta sama postać, dlaczego on/a to robi?”. Ma sprawić, że czytelnik skończy czytać, przejdzie jeszcze raz do pierwszego rozdziału i poczuje się wręcz zdumiony, że ma tu tę samą postać, a on nawet nie zauważył, jak ogromne zmiany przeszła. Jak innym człowiekiem jest na początku niż na końcu.

Charakter postaci, która ulega zmianom, nie dokonuje się poprzez całkowite rozkopanie wszystkiego, co było w niej wcześniej. Pewne cechy pozostają u człowieka stałe ― niektóre zakryte i ujawniające się dopiero w kryzysowych sytuacjach, inne widoczne na początku, a potem zanikające coraz bardziej, gdy postać z nimi walczy lub gdy coś z zewnątrz je rozkrusza. Rzecz jasna, może się zdarzyć, że brutalne tortury czy wyjątkowo traumatyczne wydarzenie całkiem zniszczą charakter, ale to inna sytuacja i, umówmy się, w Zbudzonych jej nie ma. Co w Zbudzonych jest? Ten nieszczęsny wypadek samochodowy, ale o tym za chwilę.

Sytuacja charakteru jest o tyle zabawna, że widać go lepiej u twoich bardziej pobocznych postaci ― czyli postaci, których uniwersum nie musiało jeszcze naginać pod Lenę. Karol ma całkiem wyraźny zarys charakteru ― jest inteligentny, wnikliwy, ale bardzo nieśmiały i cichy. Ifryt także ― wesoły, dowcipny, niemyślący jeszcze dojrzale o rzeczywistości, ale całkiem sprytny i ciekawy świata przy tym. Widzisz? Umiem wymienić pewne cechy tych bohaterów, które pozostają dla nich stałe. Gdyby obaj przeszli to samo traumatyczne wydarzenie, na każdym z nich odbiłoby się ono inaczej, bo startują z zupełnie innym podejściem do rzeczywistości, do siebie, do własnych uczuć. Czy cechy, które wypisałam, dałoby się przypisać jeszcze do stu innych postaci? Oczywiście ― na tym polegają cechy, że nie da się w nich zamknąć bohatera. Są tylko schematem, jednym ze składników postaci: innymi pozostają zainteresowania, wpływy środowiska, wpływy historii, wpływy psychologiczne, cała masa interesujących rzeczy. Dopiero razem, złożone w zgrabną, trzymającą się kupy całość, tworzą prawdziwą, pełnokrwistą postać. Zarówno Ifryt, jak i Karol mają potencjał na takie. Lena? Lena lubi gotować, ale poza tym jest zmienna jak chorągiewka na wietrze. Nie ma żadnych stałych cech, które umiałabym wymienić, które trzymają się jej i charakteryzują ją ― nie licząc może bycia irytującą.

Poza postaciami z bardzo dobrymi zarysami i Leną istnieją w twoim tekście jeszcze dwie grupy postaci: postacie o dobrze zarysowanym charakterze, ale zmuszone do naginania się na rzecz tego, żeby Lena miała w tekście wygodnie, oraz bracia z zakonu.

Skupmy się na tych drugich, bo to krótsza historia. Bracia z zakonu nie mają charakterów, żaden z nich, bo nie pozwoliłaś im się rozwinąć. Wszystkie rozdziały z Dwunastym (poza profitem niebycia rozdziałami o Lenie) były męczące i zwyczajnie nudne, bo nawet nie starałaś się do nich wnieść niczego konkretnego. Piszesz, że sama nie wiesz nawet, jak wygląda czy w jakim wieku jest Dwunasty, bo chcesz, żeby było to zagadką ― nie. To może być zagadką dla czytelnika, możesz tego nie ujawniać, jeśli nie chcesz, ale ty, jako autor, musisz takie rzeczy o kluczowych postaciach wiedzieć. Bo to już daje ci pewne wskazówki na temat tego, kim jest Dwunasty. Na temat tego, kim są inni bracia. Rozdziały o Dwunastym to tylko rzucanie ochłapami streszczeń, czegoś, z czego kiedyś, w przyszłości, mógłby się rozwinąć faktyczny rozdział, ale póki co stanowiącymi jedynie luźny szkic, do którego dostęp powinnaś mieć jedynie ty.

Streszczenia są twoim ogromnym problemem przez cały tekst, przewijają się co chwila, nie służąc absolutnie niczemu. Nie wiem, skąd u ciebie przekonanie, że każde najdrobniejsze wydarzenie powinno być opisane przez autora, ale musisz wiedzieć że ty, jako twórca, możesz pozwolić sobie na pominięcie wielu elementów, które nie wydają ci się ważne czy konieczne do opisania, i przekonwertować je potem do tekstu w inny sposób. Nie musisz opisywać wszystkiego, żeby czytelnik wiedział, że coś się wydarzyło; od tego są twoje postacie, żeby mieć życie także poza kadrem (o czym nagminnie zapominasz ― człowiek ma wrażenie, że gdy u ciebie postać akurat nie jest w scenie, to siedzi w schowku i czeka, żeby wyjść i móc brać udział w następnej; najlepszymi przykładami są nieszczęsna Jolanta, te bliźniaki czy Daniel ― ba, Daniel nawet sam mówi o tym żart w pewnym momencie: Wydawało ci się, że kiedy nie jestem z tobą, wchodzę do czarnej dziury i znikam? Byłby śmieszniejszy, gdyby czytelnik też nie odnosił takiego wrażenia, bo w obecnym układzie robi się smutny). Jeśli w scenie badań nie dzieje się nic naprawdę istotnego, Daniel może wspomnieć: hej, zabieram was na badania, Cyprian może rzucić: hej, boję się badań, Lena może w jakiejś scenie rozdział później zażartować, że na badaniach nie było tak źle i już. Badania przerzucone w trzech słowach, czytelnikowi oszczędzasz pół rozdziału przedzierania się przez nic niewnoszące streszczenia.

A jeśli już te sceny są dla ciebie ważne, wtedy pisz je jak to, czym są ― sceny. Z opisami i dialogami, nie reportażem. Gdy Lena wchodzi do gabinetu, nie opisujesz kolejno czynności, jakie wykonuje. Zamiast tego opisujesz jej spostrzeżenia na temat otaczającej ją rzeczywistości, zainteresowanie czy brak zainteresowania tym, co się z nią dzieje, jej emocje, jej uwagi. To ― odczucia, uwagi, spostrzeżenia, zawarte w opisach i w dialogach ― składa się na tekst. I zdecydowanie powinnaś spróbować przejrzeć tekst w poszukiwaniu streszczeń i przynajmniej zastanowić się, co postać czuje w tym momencie, jak zastąpić suchy opis prawdziwym opisem, zabarwionym punktem widzenia i emocjami danego bohatera. Lubię mówić, że w opisie nie chodzi o to, że postać ma w pokoju plakat i płytę gramofonową ― chodzi o to, dlaczego postać lubi zespół z plakatu i preferuje słuchanie go z płyty gramofonowej. Co także ważne w usuwaniu tej reportażowej maniery, musisz pamiętać, że tekst nie musi mieć cały czas tego samego tempa, nie musisz wchodzić w niepotrzebne detale. Opisujesz istotny moment na długie akapity, by następne dwie godziny zamknąć w paru zdaniach czy kompletnie przeskoczyć, i nikt nie będzie miał ci za złe tego, że nie przeczyta opisu kolejnego złotego lwa w domu Antoniny.

(Cała sprawa streszczeń jest tym śmieszniejsza, że opisujesz je, a pomijasz kluczowe sceny ― Antoninę opisującą inicjację czy Cypriana dowiadującego się o istnieniu magii. Nigdy nie zrozumiem, jak mogłaś pominąć tak ważną scenę. Czy to dlatego, bo masz tylko jedną docelową reakcję na dowiedzenie się o tym, że magia istnieje ― gównoburzę i tupanie nogami ― a Cyprian nie wpasowywał się w szablon?).

I tego samego wymagają wszystkie rozdziały z Dwunastym ― scen zamiast streszczeń. Piszesz, że Dwunasty uwielbia zwiedzać ― doskonale. Pomiń pięćdziesiąt akapitów jego jeżdżenia po całym mieście i sucho opisanego szukania kolejnych wskazówek. Zamiast tego napisz jedną scenę, w której Dwunasty przechodzi się po mieście, zachwycając się architekturą i co jakiś czas, na zasadzie skojarzeń czy strumienia myśli, wraca wspomnieniami do odnalezionych wskazówek i punktu, w jakim jest. Dzięki temu nie tylko bliżej pokażesz nam postać, ukazując jego punkt widzenia na to wszystko, ale także wskażesz nam, co go interesuje, i, co ważniejsze, wprowadzisz klimat. Klimatu brakuje na całej przestrzeni Zbudzonych, właśnie przez nagminne zastępowanie uczuć i spostrzeżeń streszczeniami. Da się to zauważyć szczególnie wtedy, gdy raz w tekście podejmujesz faktyczną próbę użycia porównań i uczuć zamiast streszczenia, tworząc najciekawsze zdanie w całym opowiadaniu: Praga straciła cały swój urok i Dwunasty czuł, jakby dusił się w smrodzie dymu, który jeszcze przed dwoma dniami wydawał mu się zupełnie nieszkodliwy. (Skupienie się na punkcie widzenia postaci z pewnością pozwoliłoby ci też uchronić się od tego niefortunnego schematu wchodzi postać ― pojawia się jej długi, niedyskretny opis).

Ostatnią grupą postaci są ci, którzy mieli charakter, gdy weszli, ale od tamtego czasu ugięli się już tyle razy pod imperatywem, że go utracili. Jolanta ― początkowo miła kobieta ― staje się prędko nielogiczna, niedojrzała i bardzo podobna do najbardziej zołzowatej wersji Leny (trochę usprawiedliwia ją przykra rola, jaką musi grać w tekście, wyraźnie olewana przez wszystkich od narratora po własną rodzinę ― ale nie usprawiedliwia to ciebie jako autora). Tyśka ma ciekawy zarys charakteru, ale ona i jej brat są pochłaniani przez paszczę imperatywu tak często, że oboje powinni mieć już większą traumę niż Lena po siedzeniu w tym czarnym schowku dla postaci epizodycznych tyle czasu. Cyprian, na początku sympatyczny, zainteresowany i trochę naiwny ojciec, potem staje się zwyczajnie głupi i irytujący tym, jak dziecinnieje bardziej i bardziej i nieustannie ugina się pod humorkami Leny. Lubi magię, ale co z tego, rzuciłby ją całkowicie, gdyby jego córka nagle stwierdziła, że nie, ona się w to nie bawi.

Najciekawszym przykładem jest jednak Daniel. Wprowadzasz go jako sympatycznego cwaniaka, młodego belfra, ale też odważnego człowieka, gotowego przeżyć spory ból, by ochronić obcą dziewczynę. Potem zaczyna się tą dziewczyną interesować ― a cały jego charakter zostaje przekopany tylko po to, żeby mógł to zrobić. Lena traktuje go okropnie. W kółko na niego krzyczy, rzuca się, atakuje go bez powodu, nieważne, co gość powie, nie daje mu przez dziesięć rozdziałów absolutnie żadnych powodów, żeby miał ją lubić, a wręcz podkreśla, jak bardzo niegodna zaufania jest (przeprasza go i chwilę później znowu powtarza dokładnie wszystko, za co go przeprosiła ― znowu jest okropna, robi mu sceny bez konkretnego powodu, wrzeszczy, tupie nóżką, wychodzi. I to po tym, jak poprosiła gościa, żeby uczył ją magii, a on przyjął, że w takim razie jest zainteresowania chodzeniem do szkoły dla magów, w której uczy. Czy to nie jest logiczny wniosek? Potem narrator nawet próbuje nam wmówić, że zrobił to z egoizmu, bo był nią zainteresowany, i nie miał wcale prawa zakładać, że Lena pójdzie do tej szkoły, i że to Lena miała rację, obrażając się). Rozumiem wstępne zainteresowanie, ale zainteresowanie każdego normalnego człowieka wygasłoby już w zetknięciu z wyjątkowo zołzowatą rzeczywistością. Daniel nie ma powodów, żeby być miły dla Leny, nie ma powodów, żeby okazywać jej całą tę cierpliwość ― nie jest też odmalowany na tak beznadziejnie altruistycznego i dobrego, by pasowało to do jego charakteru. Cała jego relacja i uprzejmość wobec Leny aż wrzeszczą imperatywem i przy każdej z ich scen, szczególnie tych na końcu, człowiek wywraca już oczami. Nie kibicuje w żaden sposób tej relacji, nie interesuje się rozwojem, w zasadzie najchętniej zobaczyłby, jak Daniel wreszcie wygarnia Lenie raz a dobrze. Ale tego, oczywiście, nie zrobi.

Największym błędem psychologicznym jest jednak to, co powinno być najbardziej dopracowane, patrząc po ilości uwagi, jaką przykładasz do tego wątku ― ten nieszczęsny wypadek samochodowy. Lena i jej przyjaciele uderzają w inne auto, Lena od razu staje się nieprzytomna, potem sama przyznaje, że nie pamięta nic z całego wypadku. Jednakże ma traumę ― i to nie byle jaką traumę! Najbardziej oderwaną od rzeczywistości, nietrzymającą się kupy przy reszcie tekstu traumę, którą włącza się jak światło w pokoju wtedy, kiedy narrator chce, i albo zostaje opisana na pół rozdziału, albo streszczona w jedno zdanie w zależności od tego, jak mu wygodnie. Przy czym w żadnej innej sytuacji wydarzenie do Leny nie wraca. Nie ma koszmarów, nie ma flashbacków, nie ma ataków paniki, żadnych innych elementów charakterystycznych dla traumy. To nie wygląda tak, jakby faktycznie odcisnęło się na jej psychice ― nie wygląda tak, jakby to wydarzenie miało dużą wagę, i tym bardziej tak, jakby faktycznie zajęło miejsce w głowie Leny. Lena nie myśli o wypadku, kiedy akurat nie widzi samochodu, nie śni o nim, nic. Po prostu wychodzi na ulicę, widzi auto, panika, koniec. Potem jeszcze stwierdza, że stojące samochody są okej i tylko terkotanie samochodu przyprawia ją o traumę. Jak słyszała to terkotanie, gdy widziała samochody jeżdżące na ulicy z chodnika? Kto wie.

Może to, że ten wątek jest aż tak fatalny, wynika z twojej generalnej nieumiejętności przeplatania wątków. Tekst chwilami wygląda tak, jakbyś umiała skupiać się tylko na jednej rzeczy w jednym momencie, przez co niektóre wydarzenia (w dodatku streszczone) trwają w nieskończoność. Wiele rzeczy wydaje się po prostu odsunięte na później, bo nie umiałaś ich ogarnąć, łącząc z innymi wydarzeniami ― Lena straszliwie boi się ognia, bo dramatyczny samozapłon, ale jest w domu pełnym magów ognia i nie zostaje to w ogóle poruszone. A i tak zaraz potem zajmuje się ogniem przy inicjacji i nagle jest okej. Strach przed ogniem? Jaki strach? Podobnie Jolanta i dowiadywanie się o istnieniu magii. Nikt z podobno kochającej, ufającej sobie nawzajem, wiernej rodziny nie mówi jej, że magia istnieje, chociaż cała reszta familii spędza tydzień w willi magów ognia, a potem jeszcze w dodatku wprowadza do domu ― należącego także do Jolanty! ― całkiem obcego gościa i mówi, że facet spędzi tu tydzień, bo tak. W końcu używasz największego ex machina ― wsypuje się dziecko. Podobnie z wątkiem magicznego technikum, do którego Lena bardzo długo nie chce chodzić, po czym nagle bum, gwałtowna przemiana, już chce. I podobnie z Leną i przechodzeniem inicjacji magicznej.

Każdy wątek wydaje się jakby oddzielną nitką, ale nie splatają się w całość, tak jak powinny wątki, tworząc powieść. Każdy biegnie sobie oddzielnym torem, nie ma płynności, a samo to czyni tekst bardziej odrealnionym. Postaraj się pamiętać, że bohaterowie, mimo tego, że są w konkretnej scenie, wszystkie konkretne sceny nadal mają za sobą ― a także że nie skupiają się tylko na tym, co jest ważne dla ich przyszłości fabularnej. Niech Cyprian czasem wspomni o Jolancie, nie czekając, aż problemik sam się rozwiąże; niech Lena myśli o Uli, o swojej szkole, niech myśli więcej o gotowaniu ― chciałaś, żeby to ją określało, ale nie określa jej w żaden sposób, przez większość czasu jest praktycznie całkiem zapomniane. Niech bliźniaki pojawiają się w tekście fizycznie, nie tylko przez narratora przypominającego sobie o nich, gdy akurat wychwala Lenę. I dalej ― niech Cyprian czy inni czasem wspomną swoją pracę, wydarzenia z przeszłości, zainteresowania. Scena z rozmową o Grze o Tron była na przykład interesująca, bo mówiła nam coś o tym, co Ifryt lubi; nie wiem co prawda, dlaczego porównuje rodzinę Lwowskich akurat do Lannisterów, czy to miał być jakiś foreshadowing, czy lubi tę rodzinę najbardziej, czy po prostu tak rzuciłaś? Myśl czasem też o takich drobnych szczegółach, naprawdę dodają tekstowi smaczku.

Nie tylko wątki są oddzielnymi nitkami, ale jeszcze tempo jest fatalnie wolne. Nie mówię, że Lena ma pędzić w drugim rozdziale do szkoły magii, to też byłoby straszne, ale znowu ― poświęcasz masę czasu rzeczom, o których sama mówisz, że są nieważne. Dostajemy dwa rozdziały czystego wprowadzenia kolejnych członków rodziny Leny, z czego potem i tak ważni są tylko Antonina i Ifryt. Rozumiem, że chciałaś dodać realizmu, ale musisz pamiętać o uważaniu na to, które wątki, sceny i postacie są ważne, a które mniej. Losowi członkowie rodziny dostają masę opisów i wyjaśnień, chociaż nie wnoszą nic istotnego i pozbywasz się ich zaraz później ― spokojnie można było użyć ich tylko do ekspozycji na temat magicznego świata, pokazując, że mają charakter, poprzez sposób ich wypowiadania się, własne uwagi czy przemycone światopoglądy, zamiast poświęcać tyle czasu rozbudowywaniu ich samych, podczas gdy najbliższe rodzeństwo Leny dostało jeden krótki dialog, a jej matka ― dwa (na przestrzeni dwudziestu rozdziałów!). Wiem, że chcesz, żeby wszystko było rozbudowane, ale spróbuj przy tym pamiętać, że nadal piszesz powieść. Nadal musisz splatać wątki i pamiętać, o których postaciach prowadzisz tę historię. Nie zabraniam nikomu mieć charakteru, ale po co wprowadzasz masę postaci, o których wiesz, że zaraz znikną? Nie dodaje to realizmu, tylko nuży, bo czytelnik poznaje nowe niepotrzebne postacie, zamiast naprawdę poznać te, którymi powinien być zainteresowany, a które leżą i kwiczą.

Najlepszym elementem tekstu jest chyba świat przedstawiony. Widać, że dopracowałaś tam wszystko, myślałaś o tym, może sobie to rozpisałaś, nie wiem, w każdym razie jest porządnie. Nie rzucasz tylko magią żywiołów, ale naprawdę próbujesz wnieść do systemu coś nowego, nutkę Maxine, a to się chwali. Jedyne, co spróbowałabym przemyśleć, to drobnostki w kreacji. Szczególnie ta liczba magów (trzy tysiące młodzieży w wieku licealnym, jeden uniwersytet na całą polską społeczność magiczną, a nauczycieli tyle, żeby z tych trzech tysięcy uczniów jeden nauczyciel miał po maks kilkanaście osób pod własnym prywatnym nadzorem?), przysiadłabym do tego i spróbowała to jeszcze raz policzyć, bo numery, które sugerujesz teraz, są chyba trochę za małe. A także te usterki, które naginają się typowo pod Lenę, typu ― jakim cudem Karol, uzdolniony, i całkiem utalentowany Ifryt są w klasie F, sugerowanej jako najgorsza? Bo dawno nie widziałam nic tak bardzo pod to, żeby postaci było wygodnie, a nie tak trudno byłoby ich przepchnąć do innych klas i spotykać z Leną po lekcjach czy na przerwach, przecież już się znają. Tego Ifryta jeszcze dałoby się przepchnąć, ale ten Karol mnie gryzie. Poza tym nurtuje mnie ta architektura magów, a także ― skoro magowie stosują stary podział polityczny polski, stare województwa, to po co męczyli się z konwertowaniem tego całego chaosu z gimnazjami i liceami? Nie wygodniej byłoby im zostać przy dłuższych podstawówkach i liceach, bez gimnazjów? Nie wiem, czy się nad tym zastanawiałaś, więc tak rzucam. Z kulturą magiczną i oddzielaniem jej od zwykłej przy równoczesnym mieszaniu magów z ludźmi wydajesz się póki co nie mieć problemów, choć niektóre przypadki i tak się akurat złożyło, że trochę kłują (o tym jednak wspominałyśmy już wcześniej).

Ostatnia sprawa ― prosiłaś mnie, żebym wytypowała postaci, żeby sprawdzić, czy postrzegamy ich podobnie. Z wyżej wymienionych powodów naprawdę nie mam pojęcia, jakim typem jest Lena ani jakim cudem w ogóle ją wytypowałaś, to samo tyczy się większości postaci (niektórych ― Karola czy Filipa ― nie dlatego, bo są źle zarysowani, po prostu było ich mało). Najwyraźniejszy rys dostałam chyba przy Antoninie, Ifrycie i Cyprianie, których strzelałabym jako kolejno ENTJ, ENFP i ESFP (ew. ISFP w przypadku Cypriana).

Reasumując: popracuj nad Leną, złożonością wątków i scenami, które wnoszą emocje, opisy i spostrzeżenia postaci. Spróbuj zlikwidować streszczenia, przebudować długość niektórych rozdziałów, ustalić, które sceny, postacie i wydarzenia są ważniejsze, a których tekst tak bardzo nie potrzebuje i można je pominąć. A poza tym ― po prostu pisz dalej, pracuj, poprawiaj się i życzę dużo weny!

Na chwilę obecną trója.